J
In 2008 werd de handtekening gezet,
net voor de crisis begon. Een nieuwe
integrale geschiedenis van Zeeland,
kosten 1,1 miljoen euro.
ZICHT OP ZEELAND 11
Achteraf bezien heb
ben de provinciebe
stuurders en verte
genwoordigers van
de Universiteit
Utrecht precies op
het goede moment
hun deal gesloten. In datzelfde jaar
2008 kondigde de op dit moment nog
steeds niet uitgewoede economische
crisis zich aan. Hadden provincie en
universiteit gewacht, dan zou de pa
niek over de plotselinge ineenstorting
van banken en markten een resolute
streep door alle hooggestemde plan
nen hebben gezet. Het werk gaat voor
het meisje, die gedachte. En in die
volkswijsheid zou het geschiedenis
project zeker het meisje zijn geweest.
Maar zover kwam het dus niet. Er wer
den zwierige handtekeningen gezet
onder het contract, waarin de Univer
siteit van Utrecht beloofde vier weten
schappelijk verantwoorde en toch
voor een breed publiek toegankelijke
delen met de integrale geschiedenis
van Zeeland te leveren. En de provin
cie verplichtte zich voor dat mooie
project 1,1 miljoen euro op tafel te leg
gen. Meer dan ooit voor een Zeeuws
geschiedenisproject was uitgetrokken.
Voor zover nu valt te overzien zijn al
le partijen keurig hun contractuele
verplichtingen nagekomen. Dat er in
de Middelburgse Abdij niet meer aan
het contractbedrag is getornd, valt toe
te juichen in een tijd dat er menig hei
lig huisje sneuvelde. Dat de Utrechtse
universiteit met een club van twintig
wetenschappelijk geschoolde auteurs,
een beeldcoördinator en eindredacteu
ren de planning heeft kunnen nako
men, is minstens zo bewonderens
waardig. Elk deel lag er op de afgespro
ken tijd: deel 1 (prehistorie tot 1550)
en deel 2 (1550 tot 1700) verschenen
in 2012. Vorig jaar werd het derde deel
(1700-1850) gepresenteerd. Komende
zaterdag wordt het glas geheven op
het vierde en laatste deel, dat de perio
de 1850 tot heden beslaat.
We blikken terug op een groots histo
risch avontuur.
Met Jan te Veldhuis (1947), oud-Twee
de Kamerlid voor de WD en voorzit
ter van de Stichting Historisch Onder
zoek Zeeland (SHO). Voor hem ligt de
kiem van het idee voor een integrale
geschiedschrijving bij het in 2005 ver
schenen boek Provincie in de Periferie,
over de economische geschiedenis
van Zeeland van 1800 tot heden. Te
Veldhuis: „Toen ontstond het brede
gevoel dat er een nieuwe, omvattende
geschiedenis van Zeeland nodig was.
We hebben gelobbyd bij het bedrijfs
leven en het provinciebestuur. In eer
ste instantie tevergeefs. Tot historicus
Peter Henderikx met de ijsbrekende
gedachte kwam om het project aan de
viering van 200 jaar Zeeland te koppe
len. Met dat idee ben ik naar de toen
malig gedeputeerde Harry van Wave-
ren gestapt. Zo'n geschiedenis is een
mooi cadeau voor de Zeeuwen, en we
maken een mijlpaal zichtbaar voor de
viering van twee eeuwen provincie
Zeeland. Dat waren mijn argumenten.
Er werd contact gelegd met het Onder
zoekscentrum Geschiedenis en Cul
tuur van de Universiteit Utrecht. Daar
vertelden ze dat er net een boek voor
Amsterdam was afgerond, dat 2 mil
joen euro kostte. De SHO had het ge
voel: met zo'n vraagprijs kunnen we
niet aankomen. We hebben mensen
gevraagd om tegen een onkostenver
goeding mee te werken. Zo kwamen
we uit op 1,1 miljoen euro. Dat is veel
geld, zei Harry van Waveren. Maar als
het project door Zeeuwen wordt ge
realiseerd voor zoveel mogelijk
Zeeuwen... Gedeputeerde Staten gin
gen met hem mee. Vervolgens heb
ben we alle fracties in Provinciale Sta
ten benaderd. Die reageerden enthou
siast. Zo werd het voorstel om 1,1 mil
joen euro voor de integrale geschiede
nis uit te betrekken, unaniem aange
nomen. De Belastingdienst dreigde
nog wel even een spaak in het wiel te
steken. Het was volgens de dienst een
commercieel project, waarover 19 pro
cent btw geheven moest worden. Dat
betekende twee ton extra, twee ton
die we niet hadden. Toen hebben we
besloten om de Provincie Zeeland als
opdrachtgever van het project aan te
wijzen. Met een ideële opdrachtgever
kun je namelijk een beroep doen op
het zogenaamde btw-compensatie-
fonds. Zo is de financiering rondgeko
men. En hebben we een project met
alleen maar winnaars: de geschiede
nis van Zeeland zelf, de provincie Zee
land met zo'n prachtig overzicht, het
provinciebestuur met een indrukwek
kend markeringspunt. En de schrij
vers die eraan meewerkten en het on
derwijs, ook hen beschouw ik als win
naars."
De van Tholen afkomstige Paul Brus-
se (1957) is leider van het gehele pro
ject en tevens eindredacteur van alle
delen. Vanaf 1998 werkt hij bij het On-
derzoekinsituut voor Geschiedenis en
Kunstgeschiedenis van de Universi
teit Utrecht. „We hebben de Zeeuwse
geschiedenis volgens heel duidelijke
lijnen opgezet. In alle delen kom je
hoofdstukken tegen over landschap,
economie, religie, politiek, sociale ge
schiedenis. Dat zijn de horizontale lij
nen. Verder hebben we consequent ge
werkt met grote thema's: stad en plat
teland, armoede en rijkdom, gesloten
en open, beeld en zelfbeeld. Die aan
pak maakt de serie uniek. Ik ben trots
op wat het geworden is. Een mooie
vormgeving, een sterke en prikkelen
de inhoud. De meeste andere provin
cies hebben ook hun eigen geschiede
nis. Groningen en Utrecht hebben
drie delen, Holland vier, aan Drenthe
en Limburg wordt gewerkt. De Over
ijsselse geschiedenis is lang geleden
geschreven, en Gelderland en Flevo
land zijn niet zo goed bedeeld. De pro
vinciegeschiedenissen zijn populair
in verband met de eigen identiteit. Je
ziet dat Zeeland en Holland veel ge
meen hebben. De grote handelcom-
pagnieën, het slavenhalen. Nog steeds
zijn beide provincies die op de zee ge
richt. Wat dat betreft is het plan van
minister Plasterk om Zuid-Holland
en Zeeland samen te voegen zo gek
nog niet. Hoewel het jammer zou zijn
voor Middelburg, natuurlijk. Je moet
bovendien in de gaten houden dat
Zeeland nauwe banden heeft met
Vlaanderen. Dat pleit weer tegen sa
menvoeging met Zuid-Holland. Ach,
ik ben eigenlijk een man van de re
gio's, meer dan van de provincies. Die
regio's - bijvoorbeeld Zeeuws-Vlaan-
deren in Zeeland - zijn essentieel om
de historische ontwikkeling te zien.
De provincies zijn zo ontzettend on
belangrijk."
66 Zo'n geschiedenis is
een mooi cadeau voor
de Zeeuwen en een
mijlpaal voor Zeeland
WOENSDAG 26 MAART 2014
Dit project kent
alleen maar winnaars
door Jan van Damme
Het aanzoek - Nieuw- en Sint Joosland
1855, door de Vlaamse schilder A.A. Dil-
lens (1821-1877). Het meisje draagt een
kornetmuts, typisch voor Nieuw- en Sint
Joosland. collectie Zeeuws Museum
Jan te Veldhuis:
geboren Win
terswijk 1947.
Voorzitter van
de Stichting His
torisch Onder
zoek Zeeland.
Studeerde rech
ten in Utrecht,
was van 1982
tot 2003 Twee
de Kamerlid
voor de WD.
Woont in
Middelburg.
Paul Brusse
(Tholen 1957)
studeerde ge
schiedenis, pro
moveerde in
1999. Vanaf
1998 werkt hij
bij het Onder-
zoekinsituut
voor Geschiede
nis en Kunstge
schiedenis van
de Universiteit
Utrecht. Specia
lisatie: regiona
le geschiedenis.
Hij is projectlei
der van de
Geschiedenis
van Zeeland.
