tot 1550
1550-1700
De geschiedenis van Zeeland in
twintig stappen. We vroegen de
eindredacteuren van de vier delen van
het standaardwerk voor elke periode
vijf jaartallen te kiezen, die cruciaal
voor de ontwikkeling van Zeeland
kunnen worden genoemd.
4 ZICHT OP ZEELAND
Circa 285/290: Het Romeinse castel-
lum in Aardenburg werd verlaten.
Het markeerde het begin van een lan
ge periode waarin de Scheldedelta zo
goed als ontvolkt raakte, Door de uit
breiding van de invloed van de zee
veranderde het veenlandschap in een
getijdengebied. Geleidelijk ontstond
een landschap van afwisselend uit
zand en klei opgebouwde kreekrug
gen met daartussenin de uit klei-op-
veen bestaande poelgebieden. Pas
vanaf de zesde eeuw kwamen hier
weer opnieuw mensen wonen.
1134: Een zeer zware stomvloed teis
terde de Scheldedelta.
Voor de Zeeuwse eilanden betekende
de stormvloed van 1134 een keerpunt.
Woonde daar de bevolking voor die
tijd op onbedijkt of slechts gedeelte
lijk bedijkt land, nadien ging men er
toe over de eilanden volledig door dij
ken te omgeven.
September 1275: Zeeuwen vielen met
minstens veertien koggen de haven
van Londen binnen en beroofden
Londense en andere kooplieden met
wie zij een zakelijk geschil hadden.
Het voorval vond plaats in de tijd dat
schippers en kooplieden uit Zeeland
en de Vlaamse kuststreek een centra
le rol speelden in de handel tussen
Engeland en het vasteland, met name
als vrachtvaarders en handelaren bij
de uitvoer van wol uit Engeland ten
behoeve van de lakenindustrie in
vooral Vlaanderen en Brabant.
Kort na 1480: De bouw van de
Sint-Lievensmonstertoren te Zierik-
zee begint onder leiding van de Me-
chelse bouwmeester Anthonis I Kel
dermans. De Sint-Lievensmonstert
oren is in de Scheldedelta een mar
kant voorbeeld van de bouw in de pe
riode 1450-1530 van talrijke kerken
en stadhuizen in de stijl van de Bra
bantse gotiek; stuk voor stuk symbo
len van stedelijke welvaart en zelfver
zekerdheid.
1530,1532 en 1552: de grote stormvloe
den. Deze stormvloeden wijzigden
de geografische structuur van de
Scheldedelta ingrijpend. Door slecht
dijkonderhoud en intensieve moerne-
ring waren de oude kerngebieden
van de Zeeuwse eilanden en het noor
den van Vlaanderen allengs gevoeli
ger geworden voor overstromingen.
Bij deze stormvloeden verdwenen
heel Noord-Beveland, Oost-Zuid-Be-
veland, West-Borsele en Sint-Philips-
land voorgoed of voor zeer lange tijd
in de golven. De stad Reimerswaal
bleef nadien nog een eeuw als eiland
je bestaan.
1566: Eerste openbare predicaties van
de calvinisten/hervormden - eerste
hagenpreken en beeldenstorm (af
beelding op pag. 220). Of het iets bre
der en trekken (en minder teleolo
gisch): de felle strijd tussen verschil
lende religies (katholieken, hervorm
den, doopsgezinden) in de eeuw tus
sen 1550 en 1650.
1585: Val van Antwerpen: vanaf die
periode begint Middelburg sterk te
groeien en wordt de stad een van de
grote in Nederland (1573: circa 6500
inwoners, 25 jaar later: circa 18.000 in
woners). Dit inwoneraantal is tot
1795 gehandhaafd. In 1585 begint de
blokkade van de Schelde. Deze werd
tot eind 18e eeuw in stand gehouden.
Betekende niet dat er geen scheep
vaartverkeer en handel mogelijk was,
maar dat Zeeland daar de controle
over had. Dat is een van de oorzaken
dat Zeeland zo welvarend werd.
1602: De oprichting van de VOC.
Daarbij speelde Zeeland een zeer be
langrijke rol. De VOC bracht Zeeland
een ongekende voorspoed. Het han
delsnetwerk van deze stad reikte
over de hele wereld.
1610-1619,1650-1659: Twee perioden
waarin de inpoldering een hoge
vlucht nam en er tienduizenden hec
tares uiterst vruchtbaar land bijkwa
men. Daarmee werd Zeeland naast
handelsgewest ook een belangrijke
graanproducent. Interessant is dat
juist veel kooplieden in land inves
teerden.
1648: Een heel belangrijk jaar voor de
Republiek: vrede met Spanje, de Re
publiek erkend als zelfstandige natie
en daarmee Zeeland als zelfstandig
gewest.
De complete historie
Het Verdronken Land van
Saeftinghe. Ongeveer zo mag men
zich het landschap in de Scheldedel
ta omstreeks 400 voorstellen.
Ontwerp Sint-Lievensmonstertoren.
De bronnen van de Zeeuwse wel-
vaart: handel, visserij en landbouw.
Gravure uit de Nieuwe Cronyk van
Smallegange, eind zeventiende
eeuw.
De zielenvisserij (1614) van de Middel
burgse schilder Adriaan van de Venne. Al
legorie op de ijverzucht van verschillende
religies tijdens het Twaalfjarig Bestand tus
sen de Republiek en Spanje
oj
