BUITEN 17
groen leven
Vorige week vrijdag 21 maart drom
den driehonderd genodigden en be
langstellenden de Zeeuwse Concert
zaal in Middelburg binnen. Deze grote op
komst voor de 4e Thijs Kramerlezing is
verheugend, niet alleen voor de organisa
toren, maar ook voor alle aanwezigen. Be
groetingen zijn hartelijk, gesprekken ge
animeerd. Het geroezemoes klinkt vitaal,
als tijdens een reünie waarnaar verlan
gend is uitgekeken.
De Thijs Kramerlezing wordt eens in de
twee jaar georganiseerd door de Zeeuwse
Milieufederatie, met als doel om voort te
bouwen op het gedachtegoed van Thijs
Kramer (1955 - 2006), die een kwart eeuw
actief was als belangenbehartiger voor de
natuurbescherming in Zeeland. Hij werk
te bij de ZMf en Staatsbosbeheer, werd
drie jaar voor zijn overlijden dagelijks pro
vinciebestuurder voor de PvdA, had inspi
rerende visies en spraakmakende ideeën,
nam initiatieven voor de gezondmaking
van de deltawateren en hield zich bezig
met de gevolgen van de klimaatverande
ring in Zeeland. Aan de organisatie van de
lezing die naar hem is vernoemd, werkte
dit jaar ook Scoop mee.
Agnes van den Berg, omgevingspsycho
loog en hoogleraar beleving en waarde
ring van natuur en landschap aan de Rijks
universiteit Groningen, wilde haar visie
op natuur en toekomst graag ontvouwen.
Vanuit de kernvraag 'Wat als een samenle
ving vervreemd raakt van de natuur?',
nam zij met humor en zelfrelativering
haar vrolijke gehoor mee langs de positie
ve effecten die de natuur op de mens
heeft en de denkbeelden en overtuigin
gen van pessimisten en optimisten, die
aanvankelijk lijnrecht tegenover elkaar lij
ken te staan. Tot de pessimisten rekent
Van den Berg de Amerikaanse eco-psycho-
loog Peter Kahn, die waarschuwt voor 'en
vironmental amnesia', oftewel het geheu
genverlies met betrekking tot natuur en
milieu: „Als we zo doorgaan neemt elke
volgende generatie genoegen met minder.
Je bouwt geen band meer op met de na
tuur, en als volwassene zul je je dan ook
niet inzetten voor de bescherming ervan.
Met als gevolg: het verdwijnen van groen
en de verslechtering van onze gezondheid
en de kwaliteit van ons leven."
Eén van de gerenommeerde optimisten is
de Amerikaanse ecoloog Keith Tidball,
die met het voorbeeld van het redden van
oude eiken na de orkaan Katrina in New
Orleans illustreert dat in tijden van crisis
of rampen mensen de natuur juist gaan
omarmen, om de band te versterken en te
bevestigen dat een plek een bijzondere be
tekenis heeft. Van den Berg: „En ook de in
dustriële revolutie inspireerde tot roman
tisering van de natuur. De geschiedenis
leert dus dat vervreemding het tegenover
gestelde kan bewerkstelligen. Ook uit
mijn onderzoeken blijkt dat nagebootste,
virtuele natuur een positief effect sor
teert." Sinds de economische crisis is er in
Nederland een toename van maatschappe
lijke activiteiten rondom groen in de di
recte leefomgeving: wandelcoaching, zorg
boerderijen, en allerlei kleinschalige - ook
Zeeuwse - burgerinitiatieven. De pessi
misten en optimisten zouden elkaar dus
toch kunnen vinden, lijkt Van den Berg
ermee te willen zeggen. Ze spreekt de
hoop uit dat de samenleving voldoende
veerkracht zal hebben om daadwerkelijk
voor goed ingerichte groene gebieden te
blijven zorgen, zodat in tijden van ver
vreemding er altijd weer ruimte is voor
omwenteling en herstel.
haaien in de Oosterschelde. „Kijk
eens naar de zeearend. Een specta
culaire vogel met een spanwijdte
tot wel 2,5 meter. We hebben ja
renlang gedacht: die komt nniet
meer terug in de delta. Maar toch
heeft hij zelf de weg terug gevon
den langs alle nieuwe natuur en
zie je ze rond het Krammer-Vol
kerak en langs de kuststrook.
Maar ook de spontane vorming
van oesterbanken - waarover de
laatste jaren vooral de negatieve
kant is belicht, heeft ook goede
kanten. Je staat er van te kijken
hoeveel vogels op die oesterban
ken te vinden zijn. In de Ooster
schelde slaat er jaarlijks één centi
meter sediment neer op de oester-
banken, tegen de verdrukking
van de zandhonger in. Zo biedt
een natuurlijk proces ook weer
ruimte aan bodemleven waar ver
volgens de vogels op afkomen."
Zelf is Gijs van Zonneveld bezig
met het project van de Atlan
tische Steur. Die leefde ooit ook
in de zuidwestelijke delta. In feite
is het een oervis, ouder dan de di
nosaurus, zeldzamer dan de pan
da. Nu het rivierwater in Neder
land weer wat schoner is, wordt
gewerkt aan de terugkeer van de
Atlantische Steur. Als de steur te
rugkeert is dat een kroon op het
werk van de afgelopen 30, 40 jaar
om het water schoon te maken en
de visserij duurzaam. De steur is
een icoon voor een gezond sys
teem waar veel meer dieren, maar
ook mensen van profiteren.
Met dergelijke projecten komt er
stukje bij beetje wilde natuur te
rug, ook in Zeeland.
WOENSDAG 26 MAART 2014
door Jacoline Vlaander
