Goed onderwerp volgende week
tijdens de top in Den Haag:
nucleaire veiligheid. Maar
helaas, het gaat alleen
over het civiele gebruik,
zoals bij kerncentrales.
Het gebruik voor
-militaire activiteiten
(85 procent!) wordt
buiten beschouwing
gelaten.
14 SPECTRUM
44 Dat er even verderop
bommen liggen met
plutonium, daar mag
het niet over gaan
Bij de ramp in Fukushi-
ma hebben we kun
nen zien hoe fout het
kan gaan met nucle
air materiaal. Zelfs in
een prima georgani
seerd land als Japan.
Het is daarom goed dat in 2010 een
aantal landen besloot om samen te
gaan praten over de risico's van onge
lukken en terroristische acties met nu
cleair materiaal. Toch is de Nuclear Se
curity Summit (NSS), volgende week
in Den Haag, een wassen neus. Op de
bijeenkomst praat een klein aantal lan
den vrijblijvend over slechts een be
perkt deel van het probleem. Een 'ge
slaagde' NSS zal mensen misschien
een veiliger gevoel geven, maar de
afspraken die nodig zijn om veilig
heid in de wereld echt te vergroten,
zullen er niet worden gemaakt.
Als we denken aan nucleaire veilig
heid, komen toch vooral kernwapens
in beeld. Bijzonder is dat de deelne
mers aan de top enkel kijken naar nu
cleair materiaal dat voor civiele doel
einden wordt ingezet. Het gebruik
voor militaire activiteiten (85 pro
cent!) laten zij buiten beschouwing.
Amerikaanse wetenschappers maak
ten zich vorige week terecht boos
over de weigering van Nederland om
afspraken na te komen over beëindi
ging van het gebruik van hoogverrijkt
uranium in de nucleaire reactor in Pet
ten. Zo'n onderwerp is op de top be
spreekbaar. Maar dat er even verderop
in Nederland bommen liggen met plu
tonium, daarover mag het bij de NSS
niet gaan.
.Niet alleen is de agenda beperkt, even
tuele afspraken die de regeringslei
ders maken, zullen vrijblijvend zijn.
Landen zijn bereid om voor de bühne
te beloven goed om te gaan met splijt
stof. Maar zodra er aan de horizon bin
dende overeenkomsten gloren, haken
veel landen af. De NSS zal zich beper
ken tot afspraken die naties vrijwillig
aangaan. De waarde is dus gering.
Niet elk land mag deelnemen aan de
NSS. Regeringsleiders komen alleen
op uitnodiging aan tafel. Iran mag
niet komen, terwijl dat toch een land
bij uitstek is waarmee je graag afspra
ken zou maken over nucleaire veilig
heid.
De gedachte is veelal dat geen enkel
weldenkend mens ooit zomaar een
kernwapen zal gebruiken. Maar de re
cente geschiedenis laat zien dat poli
tieke ontwikkelingen onvoorspelbaar
zijn en veel regeringen instabiel. Daar
naast zijn er reële terroristische drei
gingen. Echte vergroting van onze vei
ligheid wordt pas mogelijk als de
NSS-deelnemers het ook aandurven
te praten over kernwapens.
Het militair gebruik van de splijtstof
is aan het zicht van burgers, pers en
zelfs van inspecteurs onttrokken. De
atoomwaakhond IAEA controleert,
maar mag niet bij nucleaire onder
zeeërs aan boord om te kijken of alles
veilig is. De IAEA komt ook niet bin
nen bij militaire bases met kernwa
pens. Niemand mag onderzoeken of
Pakistan verantwoordelijk omgaat
met kernwapens. Niemand mag con
troleren of de geruchten kloppen dat
Rusland kilo's splijtstof kwijt is. Nie
mand mag bij vliegbasis Volkel kij
ken wat de reden is dat de Verenigde
Staten onlangs hebben besloten flink
te investeren in verbetering van de be
veiliging van kernbommen daar. Was
de basis al niet superveilig dan?
Sommige landen die nu aan tafel zit
ten in Den Haag vinden dat het nucle
aire materiaal voor militaire doelein
den op de agenda van de NSS moet
komen.
Jens Stoltenberg, minister van Buiten
landse Zaken van Noorwegen, zei
hierover bij de vorige NSS: „Er is een
duidelijk verband tussen nucleaire
veiligheid, non-proliferatie en nucle
aire ontwapening. Minder wapens be
tekent meer nucleaire veiligheid. Het
reduceert het risico van proliferatie.
Wilbert van
der Zeijden is
politicoloog en
senior onder
zoeker veilig
heid en ontwa
pening bij de
Nederlandse or
ganisatie PAX.
PAX zet zich in
voor internatio
nale vrede en
veiligheid.
De atoomtop
een
wassen
door Wilbert van der Zeijden
Illustratie Censuur
