Het is vechten tegen een onzichtbaar
monster. De atoomtop in Den Haag moet
nucleair terrorisme voorkomen, maar
serieuze dreigingen zijn er amper.
58
10 VERDIEPING
NUCLEAIR OVERLEG
5000
Is er ooit een terroristische aanslag
gepleegd met een radioactieve
bom? Nee. Is er een acute dreiging
van zo'n aanslag? Nee. Toch wor
den kosten noch moeite gespaard
om de Nuclear Security Summit
(NSS) maandag en dinsdag in Den
Haag tot een succes te maken. Ruim vijftig
regeringsleiders, onder wie Barack Obama
en de Chinese president Jinping, komen
naar de Hofstad. De miljoenen kostende
top zal dagenlang het nieuws domineren.
Toch spreekt het thema van de conferentie
- nucleaire beveiliging - weinig tot de ver
beelding. Want Obama mag nucleair terro
risme wel een van de grootse bedreigingen
voor de internationale veiligheid noemen;
het risico op zulk terrorisme is erg klein.
'Echt een Obama-dingetje', wordt in weten
schappelijke kring dan ook minzaam ge
fluisterd. Er zijn urgentere terroristische
dreigingen (bio-terreur) om zo'n heel cir
cus voor op te tuigen.
Voorstanders hebben niettemin een een
voudige verantwoording: het is beter voor
komen dan genezen. Obama spreekt in dit
verband dan ook van een black swan (zwar
te zwaan), verwijzend naar de theorie over
een hoogst onwaarschijnlijke gebeurtenis
die toch plaatsvindt en vervolgens immen
se impact heeft. Dus, is de gedachte, als je
m
mm
-ga,**
kunt verhinderen dat pakweg al-Qaeda
hoogverrijkt uranium of ander radioactief
materiaal in handen krijgt en daarmee een
'vuile bom' maakt, is dat prima. Alleen al
in Nederland vind je nucleair materiaal op
talloze plekken. Op veel locaties in de we
reld was en is de beveiliging van zulk mate
riaal minder goed geregeld dan in Neder
land. In het Rusland van net na de Sov
jet-Unie bijvoorbeeld. De zwarte markt
voor ex-Sovjetspul bestaat nog steeds. In
2012 werden in Georgië drie Thrken opge
pakt die in een hotel een afspraak hadden
over de aankoop van Cesium en hoogver
rijkt uranium.
De stap van een deal op de zwarte markt
naar een exploderende vuile bom is echter
nog niet gemaakt. De meest concrete po
ging: een groep Tsjetsjenen begroef in 1995
een container met radioactief Cesium-137
in een park in Moskou en plaatste later een
bom met dat materiaal. Ze lieten hem ech
ter nooit afgaan. Meer recente incidenten:
in 2013 werd in Mexico-Stad een truck met
radioactief ziekenhuisafval gekaapt. De wa
gen werd een dag later teruggevonden in
een veld, de lading Cobalt-6o was uit de be
schermende verpakking gehaald. Het mo
tief voor de kaping én het lot van de die
ven blijft onduidelijk. En in januari van dit
jaar zei een opgepakte mujahidien-leider
in India dat hij zijn Pakistaanse baas 'om
een kleine nucleaire bom' had gevraagd,
die hij in India wilde laten afgaan. „In Paki
stan kan alles geregeld worden", was het
antwoord van zijn baas. Dat kan een con
crete dreiging zijn geweest, of een ordinair
staaltje terroristische bangmakerij.
„Voorlopig is het voor terroristen nog te las
tig en te risicovol om een aanslag te plegen.
En dat blijft zo als we de beveiliging goed
op orde houden", zei een woordvoerder
van de Nationaal Coördinator Terrorisme
bestrijding en Veiligheid (NCTV) eerder.
De Nederlandse hoofdonderhandelaar op
de NSS, Piet de Klerk: „De dreiging van nu
cleair terrorisme is klein, maar de impact is
groot. Er zijn aanwijzingen dat terroristen
interesse hebben."
Mocht een terrorist radioactief spul in han
den hebben dan is het maken van een 'vui
le bom' niet erg ingewikkeld. Het is geen
kernwapen, waar je dure en grote installa
ties (tientallen centrifuges) voor nodig
hebt. Een vuile bom is eigenlijk een
huis-tuin-en-keukenexplosief met nucleair
Voor welk
probleem
is atoomtop
oplossing?
door Niels Klaassen en Cyril Rosman
illustratie Mark Reijntjens
Tijdens de top zijn
er 58 wereldleiders
aanwezig. Het is de
grootste top ooit in
Nederland.
In totaal zijn er
volgende week 5.000
delegatieleden in
Den Haag.
Journalisten uit de
"5 r\ r\ hele wereld doen
jUUU verslag. Er worden
er 3.000 verwacht
8.000 militairen
Xnnn krij8en gezelschap van
13.000 agenten en
4.000 marechaussees.
Explosievenhonden
A moeten de veiligheid
bewaken. Er worden er
zestig ingezet.
