66 Er is een groot verschil
tussen 1839 en 2014:
toen hadden we
zeilschepen, nu praten we
over containerreuzen
32 ZEELAND
WESTERSCHELDEPOORT
Westerscheldepoort is een waterkering met
sluizen en opgespoten platen met natuur,
recreatie, jachthaven, industrie, tolweg
en een buitengaatse containerkade.
GOES - Een waterkering in de Westerschelde:
een luchtkasteel of een pracht plan? Voor on
dernemer Rein van Vliet uit Goes is het dé
oplossing voor het 'continu verdiepen van de
zeearm, het aanpassen van havens en het on
der water zetten van polders'. Op 2 oktober
is er een congres en vakbeurs op Neeltje Jans
waar wetenschappers, techneuten, bedrijven
en instanties over het plan discussiëren.
De Westerscheldepoort moet de veilige af
sluiting worden van de monding van de Wes
terschelde. De waterkering tussen Vlissingen
en Breskens zou sluizen van 600 meter lang
en 65 meter breed moeten krijgen. Op opge
spoten platen is plek voor natuur, wind- en
getijde-energie, recreatie, zee jachthaven, in
dustrie en een buitengaatse containerkade.
Over de kering komt een tolweg die Zeeuws-
Vlaanderen en Walcheren met elkaar ver
bindt.
Met recht een megastructure die een slordige
9 miljard euro kost. „Maar als je kijkt naar de
commerciële mogelijkheden en de besparin
gen die je elders kunt halen, dan betaalt het
project zichzelf', zegt de oud-eigenaar en -di
recteur van de Zeelandhallen.
Het wordt volgens Van Vliet tijd voor extra
aandacht voor de voortdurende dreiging van
het water. „Dat is het primaire doel van de
aanleg van de kering. Eigenlijk is het een vol
tooiing van de Deltawerken."
Van Vliet heeft out of the box nagedacht over
hoe waterveiligheid, toegankelijkheid van de
Westerschelde, economie en bescherming
van flora en fauna met elkaar kunnen samen
gaan. „Een duurzame oplossing die 100 pro
cent bescherming biedt aan het achterland
kan alleen met een stormvloedkering",
denkt Van Vliet. Bij extreme weersomstan
digheden loopt de kade in Antwerpen nu al
onder. „De kans op overstromingen wordt
door professor Han Vrijling van de TU Delft
ingeschat op eens in de 74 jaar."
Vlaanderen zal altijd verwijzen naar het
scheidingsverdrag van 1839 waarin de toegan
kelijkheid van de Westerschelde en de haven
van Antwerpen is geregeld. Van Vliet: „Er is
een groot verschil tussen 1839 en 2014: toen
hadden we zeilschepen, nu praten we over
mammoet-containerreuzen. De Evelyn
Maersk is 390 meter lang en 55 meter breed.
Er passen 11.000 containers op. De haven van
Antwerpen moet zich realiseren dat er een
ommekeer is op scheepvaartgebied. Het is
een utopische gedachte om je te blijven fo
cussen op het ontvangst van grote schepen.
Dat zal blijven leiden tot verdieping van de
Westerschelde, aanpassen van havens en het
eventueel onder water zetten van polders.
Het is nu tijd voor een duurzame oplossing."
Westerscheldepoort garandeert de vrije door
vaart met vier enorme zeesluizen. Verdere
sluispassages naar andere havens zijn niet
meer nodig. Er zijn geen wachttijden bij
slecht tij en het redelijk constante waterpeil
bevordert de nautische veiligheid, aldus Van
Vliet. „De Westerschelde is de moeilijkste be
vaarbare verbinding. Als men op de kade in
Antwerpen applaudisseert als een joekel van
een containerschip afmeert, geef je toe dat
dat mooi gelukt is. Met andere woorden: het
had ook niet kunnen lukken. Een rederij zal
niet graag een haven van Antwerpen met dit
formaat schepen in zijn programma opne
men. Een schip dat moet omkeren of uitwij
ken kost handenvol geld. De Westerschelde
voldoet niet meer als vaarweg voor grote
schepen zoals de Evelyn Maersk."
Nu wordt tegenwoordig bijna alles in contai
ners over de wereld verscheept. Daarom is in
het plan plaats voor een buitengaatse contai-
nerterminal. „Verbrugge is al kwaad weggelo
pen van Vlissingen naar Zeebrugge om een
terminal te bouwen."
Volgens Van Vliet zal het aantal grote havens
die rederijen aandoen op termijn worden be
perkt. „Ook zal de toekomstige generatie con
tainerschepen de bocht in het Nauw van
Bath niet meer kunnen maken."
Door een buitengaatse kade - eigenlijk een
kopie van de Tweede Maasvlakte - zijn aan
passingen van de havens en de vaargeul niet
meer nodig. De terminal heeft een overslag
capaciteit van 10 tot 15 miljoen TEU (stan
daard zeecontainers). De lading wordt op de
terminal overgezet op kleinere en snellere
schepen. Ook is plek voor (zware) industrie.
De Westerschelde is Europees beschermd na
tuurgebied. Van Vliet: „De Tweede Maasvlak
te is gebouwd op een natuurgebied: de Grote
Beer en de Waterman. Dat waren de natuur
gebieden voor de Randstad. Die heeft men
geofferd voor de economische ontwikkelin
gen van Rotterdam Europoort. Elders is nieu
we natuur aangelegd. Dat moeten we hier
ook doen. Daarom hebben we er in het plan
rekening mee gehouden. Verder kan deze wa
terkering de noodzaak wegnemen om de
Hedwigepolder onder water te zetten. Ook
kun je de baggerwerkzaamheden sterk redu
ceren en hoeven dijken - nu primaire water
keringen - niet aan zulke strenge eisen te vol
doen als nu."
De aanleg van het megaproject kost ruim 9
miljard euro. De grootste kostenposten zijn
de aanleg van eilanden en havens (1,5 mil
jard), stormvloedkering (1,5 miljard) en slui
zen (3 miljard). De hoogste inkomsten zijn
energiewinning (1,9 miljard over 25 jaar) en
tolgeld (1,2 miljard over 25 jaar). Ook hoeft
Antwerpen door dit plan geen stormvloedke
ring te bouwen. De kosten daarvan (1,7 mil
jard) zijn geboekt als inkomsten.
Van Vliet realiseert zich dat spreekwoorde
lijk nog veel water door de Westerschelde
moet stromen voordat het plan werkelijk
heid wordt. „Ik zal het waarschijnlijk niet
meer meemaken. Na de eerste presentatie
eind 2012 kreeg ik 400 e-mails. Die varieer
den van 'knotsgek plan' tot 'goed voor veilig
heid en werkgelegenheid'."
Het plan is zeker niet in beton gegoten. Op
een congres en vakbeurs op Neeltje Jans zal
op 2 oktober uitgebreid worden gediscussi
eerd. „Het heeft nu deze vorm, maar het kan
ook heel anders zijn."
Op het congres wordt gesproken over de
technische mogelijkheden en de wetenschap
pelijke onderbouwing van Westerschelde
poort.
Tijd om na te denken
over waterveiligheid
door Jeffrey Kutterink
Rein van Vliet
