BUITEN 3
Wordt rood van schaamte als uwe klaprozen,
geel van nijd als uwe krodde, wit van erger
nis als uwe kamille, wanneer gij uw on
kruid - ik wil zeggen uwe graanvelden beziet. Want
al die schilderachtige bloemen, met stuivende distels
afgewisseld, is het gevolg van uw eigen onverstand,
nalatigheid en onkunde(...) Bidt den Heer dagelijks,
niet om gunstig weer, maar om verstand, kennis en
vlijt." Aldus fulmineerde dr. W.H.C. Staring halver
wege de 19e eeuw tegen de Nederlandse boeren. Sta
ring was een bekend landbouweconoom die veel ge
daan heeft om de land- en tuinbouw te verbeteren.
Bij zijn woorden moest ik onwillekeurig ook denken
aan de boze Walcherse boeren een paar decennia eer
der, die een teler van suikerbieten - toen een gloed
nieuw gewas - bekogelde met z'n eigen peeën. Het
was in de 19e eeuw droevig gesteld met de kennis en
kunde van de boer. Geen scholen, geen vakbladen;
het was al conservatisme en stilstand. De landbouw
in Engeland en in de jonge USA ging met sprongen
vooruit, en ontwikkelde zich snel via mechanisatie
en nieuwe zaden en gewassen, maar Nederland
stond stil. Tot ergernis van veel vooraanstaande
grondbezitters, regenten en zeker ook koning Wil
lem III. Die was nog jong, en had veel belangstelling
voor de landbouw. De grondbezitters hadden natuur
lijk ook een (welbegrepen) eigenbelang. Juist zij be
gonnen met maatregelen. Eerst via de zgn. 'Commis
sies voor de Landbouw', die van de overheid uitgin
gen, en die allerlei tellingen en later maatregelen af
kondigden. Al snel werden die commissies opge
volgd door 'Maatschappijen van Landbouw', uit
gaand van boeren (en vooral grondbezitters en regen
ten). Via onderwijs, keuringen, tentoonstellingen en
demonstraties trachtten ze de praktijkboer tot betere
producten, nieuwe gewassen en betere diersoorten
te bewegen. De start was moeilijk want het wantrou
wen was aanvankelijk groot. Maar geleidelijk aan
werden er meer boeren lid van de landbouwmaat-
schappijen. Rond de eeuwwisseling begon de verzui
ling en ook de emancipatie van 'de kleine luyden'.
Dat leidde al snel tot oprichting van nog twee land
bouworganisaties; één op protestants-christelijke ba
sis en één op katholieke grondslag. De drie organisa
ties hebben het gezamenlijk en in goede samenwer
king zo'n kleine 100 jaar volgehouden en voortreffe
lijk gefunctioneerd. In Zeeland leidde dat tot aanslui
ting van haast 100 procent van alle boeren bij een or
ganisatie. In het kielzog van de organisaties kwamen
er accountantskantoren, verzekeringen, voorlichting
en veel vakonderwijs. Daarnaast ontstonden er boe-
renbanken (ook al verzuild) en velerlei boeren coöpe
raties en de tuinbouwveilingen. Rond 2000 was de
ontzuiling een feit, en zijn de organisaties tot één
nieuwe omgevormd, met gewestelijke afdelingen. In
Zeeland en Brabant is dat de ZLTO. Die zit momen
teel in zwaar weer. Bij de fusie is verzuimd belangen
behartiging (waar het om gaat) en commerciële acti
viteiten (in Brabant onder meer varkensslachterijen,
Vion) gescheiden te houden. Dat was erg dom. Want
toen het fout ging bij Vion door overmoedige inves
teringen onder leiding van een directie met macho
trekjes, kwamen de grote verliezen. ZLTO was for
meel eigenaar en moest de tekorten aanzuiveren. Dat
kostte heel veel geld. Het grote vermogen van de ZL
TO smolt weg. Zodanig, dat kantoren verkocht moes
ten worden en trouwe medewerkers ontslagen wer
den. Bovendien betalen de leden, ook die in Zeeland,
het gelag voor de commerciële verliezen in Brabant
met de varkens.
WOENSDAG 19 MAART 2014
door Gerard Smallegange
Stationsbuurt vanuit
de lucht.
luchtfoto Skypictures
Meneer Blok woont al 86 jaar in Stationsbuurt. foto Matthanja Schipper
V-sVirï
W^hïïW"
Stationsbuurt is bekend vanwege het station Rilland-Bath waar het plaatsje omheen ligt. foto Matthanja Schipper
