■■■■■iBBHI
16 GEZOND
Informatiepunt zorg
beter bereikbaar
Niet opdagen op
afspraak kost geld
Juvent Zeeland zoekt
pleeggezinnen
Het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker verandert in 2016. De aanwezigheid van
bepaalde virussen in het uitstrijkje vormt dan de eerste stap in het onderzoek. Het 'uitstrijkje'
dat daarvoor nodig is, kan een vrouw desgewenst ook thuis zelf maken.
Iedere Nederlandse vrouw tussen de
30 en 6o jaar oud kent het ritueel.
Eens in de vijf jaar valt de uitnodi
ging op de mat om bij de huisarts
een uitstrijkje te laten maken. Dit
om baarmoederhalskanker in een
vroeg stadium te kunnen opsporen.
Vroege opsporing van voorstadia van baar
moederhalskanker vergroot de kans op een
succesvolle behandeling. Sinds de invoe
ring van het bevolkingsonderzoek naar
baarmoederhalskanker in Nederland in de
jaren tachtig van de afgelopen eeuw is de
sterfte aan deze ziekte ongeveer gehal
veerd.
De uitvoering van het bevolkingsonder
zoek is al sinds het begin hetzelfde. De
huisarts (of de huisartsassistente) neemt
met een borsteltje wat cellen weg van de
baarmoederhals en stuurt dit zogeheten
uitstrijkje op naar het laboratorium. Hier
beoordelen gespecialiseerde laboranten het
uitstrijkje op de aanwezigheid van afwij
kende cellen. Wijst die beoordeling op een
(voorstadium van) baarmoederhalskanker,
dan krijgt de vrouw in kwestie het advies
naar de gynaecoloog te gaan voor verder on
derzoek. Zo nodig volgt een behandeling.
„Met ingang van 2016 verandert de manier
waarop het uitstrijkje wordt beoordeeld",
vertelt Leon Massuger, hoogleraar gynaeco
logie in het Radboudumc in Nijmegen. „In
de jaren negentig is overtuigend aange
toond dat bepaalde virussen, zogeheten
hoogrisico humaan papillomavirussen kort
weg hrHPV genoemd, onmisbaar zijn bij
het ontstaan van baarmoederhalskanker",
legt Willem Melchers, medisch molecu-
lair-microbioloog in het Radboudumc, uit.
„Zonder hrHPV geen baarmoederhalskan
ker. Mannen en vrouwen raken via sek
sueel contact besmet met deze virussen.
Bij het overgrote deel van de mensen le
vert dat geen problemen op. Het afweersys
teem merkt de virussen op en vernietigt
ze. Bij een klein deel van de vrouwen ge
beurt dit om nog onbekende redenen niet.
De virussen krijgen dan kans zich blijvend
in de cellen van de baarmoederhalsmond
te vestigen. Dan is er een kleine kans dat
hierdoor na verloop van tijd cellen in de
baarmoederhalsmond zodanig ontsporen
dat er baarmoederhalskanker ontstaat."
Die kennis heeft geleid tot een nieuwe op
zet van het bevolkingsonderzoek naar baar
moederhalskanker. Massuger: „In het uit
strijkje wordt vanaf 2016 in eerste instantie
gekeken naar de aanwezigheid van hrHPV.
Dat heeft verschillende voordelen. Om te
beginnen is vrijwel ieder uitstrijkje ge
schikt om hrHPV-metingen in uit te voe
ren. Terwijl niet ieder uitstrijkje voldoende
kwaliteit heeft om afwijkende cellen in op
te sporen. Daarnaast gebeurt de hrHPV-me-
ting door een machine, terwijl het beoorde
len van de cellen in het uitstrijkje tijdro
vend mensenwerk is. Alleen de uitstrijkjes
waarin hrHPV is aangetroffen zullen aan
sluitend microscopisch onderzocht worden
door laboranten. Zitten er afwijkende cel
len in het uitstrijkje, dan krijgt de vrouw
het advies naar de gynaecoloog te gaan
voor verder onderzoek."
Maar er verandert nog meer in 2016. „Van
alle vrouwen die een uitnodiging krijgen
deel te nemen aan het bevolkingsonder
zoek, gaat een kleine 70 procent daadwerke
lijk naar de huisarts om een uitstrijkje te la
ten maken", vertelt Chris Meijer. Hij is
hoogleraar pathologie aan het VU medisch
centrum in Amsterdam. „De overige vrou
wen besluiten om tal van redenen niet
mee te doen aan het bevolkingsonderzoek.
Geen tijd, het eng of vervelend vinden een
uitstrijkje te laten maken, enzovoort. On
derzoek heeft uitgewezen dat met name
vrouwen die een verhoogd risico hebben
op het krijgen van baarmoederhalskanker,
liever niet meedoen aan het bevolkingson
derzoek. Vrouwen die het niet zien zitten
om bij de huisarts een uitstrijkje te laten
maken kunnen het vanaf 2016 zelf. Je
neemt dan met een borsteltje zelf wat
vocht en cellen uit de vagina en/of baar
moederhals, doet het borsteltje in een buis
je en stuurt dat op naar het laboratorium.
In dat materiaal wordt vervolgens een hrH-
PV-meting uitgevoerd. Uit een studie die
we in Amsterdam hebben uitgevoerd
kwam naar voren dat het zelf verzamelde
materiaal van voldoende kwaliteit is en dat
de vrouwen dit over het algemeen pretti
ger vinden dan het laten maken van het uit
strijkje door de huisarts." Zit er dan hrHPV
in het uitstrijkje, dan moet je alsnog naar
de huisarts om een 'klassiek' uitstrijkje te
laten maken waarin cellen kunnen worden
bekeken.
„Over enige tijd is ook dat wellicht niet
meer nodig", stelt Melchers. „Afwijkende
cellen zijn te herkennen aan zogeheten me-
thyleringen, chemische veranderingen aan
het genetisch materiaal. Met Viola Verhoef
en haar collega's van het VUmc hebben we
onlangs een onderzoek gedaan onder ruim
12.000 vrouwen uit de regio's Amsterdam
en Nijmegen. Hierbij hebben we de beoor
deling van de cellen onder het microscoop
vergeleken met het meten van methyle-
ring. Dat laatste bleek net zo gevoelig in
het opsporen van baarmoederhalskanker
of voorstadia daarvan als de klassieke be
oordeling van cellen door laboranten."
„Door in het bevolkingsonderzoek de mo
gelijkheid van de thuistest te bieden kan
de deelname aan het bevolkingsonderzoek
al met een procent of 10 toenemen", stelt
Meijer. „Als je ook voor de volgende stap
niet naar de huisarts hoeft te gaan kan dat
de drempel om deel te nemen aan het be
volkingsonderzoek verder verlagen." „En
wie na die tweede stap het advies krijgt
voor nader onderzoek naar de gynaecoloog
te gaan, heeft echt een behoorlijke kans dat
er iets aan de hand is", vult Massuger aan.
Voor vragen of klachten over zorg,
dienstverlening, arbeids(re)integratie
en uitkeringen sociale zekerheid kun
nen Zeeuwen voortaan dagelijks van
9 tot 16.30 uur bellen met het landelij
ke Adviespunt Zorgbelang
0900-2437070. Van 9 tot 14 uur blijft
daarnaast Klaverblad Zeeland bereik
baar (0113-212783). Het landelijke
adviespunt is ingesteld op verzoek
van de regionale Zorgbelang-afdelin-
gen (in Zeeland is dat Klaverblad Zee
land). Doel was de bereikbaarheid van
de vragen- en klachtenlijn te vergro
ten, en daarnaast beter zicht te krij
gen op problemen die landelijk spe
len. Zo ontstaat een beter beeld van
de kwaliteit in de zorg.
www.adviespuntzorgbelang.nl
Sms'jes om patiënten aan afspraken
te herinneren, achterafbellen om te
vragen waarom een patiënt niet is ko
men opdagen ofwel 'no show'. Zieken
huizen doen er alles aan om te voorko
men dat mensen niet komen opdagen
op een afspraak. Patiënten zeggen ach
teraf aan de telefoon vaak dat ze niet
begrepen dat het belangrijk is om een
afspraak af te zeggen, als die om wat
voor reden dan ook niet kan door
gaan. Volgens de Nederlandse Vereni
ging van Ziekenhuizen (NVZ) loopt
de financiële schade door 'no show' in
de honderden miljoenen euro's. Daar
naast zorgt het voor onnodige wacht
tijden en kunnen anderen niet op de
vrijgekomen uren worden ingepland.
Er zijn ziekenhuizen die daarom een
niet-nagekomen afspraak in rekening
brengen. Landelijk is het 'no
show'-percentage 3,3 procent. Bij het
Admiraal De Ruyter Ziekenhuis komt
4,1 procent niet opdagen. Het ADRZ
is bezig op alle poliklinieken een
sms-service in te voeren om patiën
ten tevoren aan hun afspraak te herin
neren. Ook per mail en brief gebeurt
dat. Wie niet komt, wordt achteraf ge
beld om te informeren naar de reden.
In ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen ligt
het percentage op gemiddeld 3,9 pro
cent. ZorgSaam probeert het percen
tage verder terug te dringen door
flyers met de oproep minstens 24 uur
van tevoren af te melden, herinnerin
gen per mail en sms en nabellen wat
de reden was. Die blijken volgens de
NVZ divers te zijn. Van ziekte of over
lijden tot op eigen initiatief naar een
ander ziekenhuis overgestapt, angst
om zelf te moeten betalen vanwege
het eigen risico, gebrek aan vervoer of
niet meer durven tot het ontbreken
van kinderopvang en slechte weers
omstandigheden.
Door veranderingen in de zorg voor
de jeugd zullen er vanaf 2015 meer
pleeggezinnen nodig zijn. Het Zeeuw
se Juvent Jeugd en Opvoedhulp spant
zich dit jaar daarom extra in om nieu
we pleeggezinnen te vinden. De afge
lopen twee jaar is het aantal pleegge
zinnen juist afgenomen, door de cri
sis, de duurdere kinderopvang en de
zwaardere problematiek van de pleeg
kinderen. Toch hoopt Juvent in 2015
tachtig nieuwe pleeggezinnen te heb
ben gevonden. In januari zijn posters
verspreid op basisscholen. De auto's
van Juvent rijden rond met de tekst:
'Kijk op www.pleegzorg.nl wat u voor
een pleegkind kunt betekenen of bel
0800-0223432'. Meer acties staan op
touw, goede ideeën zijn welkom.
'Uitstrijkje' maken
kan straks ook thuis
door Marten Dooper beeld De Persdienst
reageren?
gezondheid@depersdienst.nl
