tmïïwmmmimMvi
RIMheh
Het aantal lokale ouderen
partijen groeit onstuimig.
Idealisten en gelukzoekers
bestormen de politiek, maar
zonder landelijk partijkader
ligt na de gemeenteraadsver
kiezingen volgende week
chaos op de loer.
mm
jfjy
4 SPECTRUM
gemeenteraad 2014
i, M i
1
O-p Kinderboerderij De Goudse Hofste
den in Gouda is zaterdagmiddag de
hoofdkleur grijs. Het seniorenorkest
De Pionier treedt op. Met een broodje
kaas en een glaasje melk luisteren de
musici in de pauze naar Willem Ver
woerd (68), nummer 2 op de lijst van
OPA Gouda. Eruit gegooid bij Trots Gouda - 'want ik was
te oud' - houdt hij te midden van geitjes en kippen een
pleidooi voor een 'fatsoenlijk' seniorenbeleid. Else Kossen
(76) hoort Verwoerd met belangstelling aan. Ze overweegt
op OPA te stemmen. „Er is niets meer voor ouderen in
Gouda." De soos is weg, moppert ze, er is geen betaalbare
seniorenwoning meer en de gemeente moet nog meer be
zuinigingen. „Andere partijen hoor je daar niet over."
Verwoerd en zijn partijgenoten hebben een kansrijke doel
groep aangeboord: boze senioren. De onvrede onder een
deel van hen is groot. Er wordt aan hun pensioen geknab
beld, de zorgkosten vliegen omhoog, er is onzekerheid
over voorzieningen voor ouderen. En, niet onbelangrijk,
zij hebben het gevoel dat ze aan hun lot overgelaten wor
den. Tot nog toe vonden bejaarden in de lokale politiek -
anders dan landelijk waar soPlus zich over hen ontfermt -
nauwelijks een thuis.
Ruimte voor de nieuwkomers is er volgens politiek histori
cus Gerrit Voerman zeker. De plaatselijke seniorenpartijen
verbinden twee factoren die aantrekkelijk kunnen zijn:
„Ze keren zich tegen de gevestigde orde en zijn wars van
het pluche. Dat trekt mensen aan die anders niet stem
men. Een voordeel dat de ouderenpartijen daar nog eens
bovenop hebben, is hun focus op een specifieke doelgroep
die steeds grijzer wordt. Alle veranderingen waarvoor de
gemeenten staan, de decentralisatie van zorg bijvoorbeeld,
spreken senioren direct aan,"
Het is te zien aan de cijfers. In 2010 deden nog slechts 11 se
niorenpartijen mee aan de raadsverkiezingen, goed voor
een schamele 23 zetels in totaal, nu is het aantal gegroeid
tot een legertje van meer dan 70 partijen. In sommige
plaatsen hebben inwoners de keuze tussen twee (Den
Haag, Rotterdam, Gouda) of zelfs drie (Amsterdam) oude
renpartijen. De verwachting is dat ze volgende week een
aardig deel van de zetels zullen wegkapen.
Homogeen is de groep zeker niet. Het is een ratjetoe aan af
splitsingen van bestaande partijen, nieuwe enthousias
telingen, gelukzoekers en oude rotten uit de politiek die
het onder een nieuwe naam proberen. Die laatste groep is
prominent aanwezig: veel lijsttrekkers hebben de afgelo
pen jaren meerdere partijen versleten.
Binnen het geheel speelt OPA (Ouderen Politiek Actief)
een prominente rol. Dick Schouw, vorig jaar boos afge
haakt bij soPlus van Jan Nagel en Henk Krol, heeft met de
ze beweging tot nog toe 42 lokale afdelingen op de been
gebracht. Het is een bont gezelschap waar vooralsnog de
naam de enige overeenkomst is. Er zijn OPA's gelieerd aan
de christen-democratie, zoals CDVP in Haarlemmermeer
die is ontstaan uit protest tegen de koopzondag; er zijn
OPA's die flirten met de PW (Partij Vrij Almelo, OPA
Rheden), er zijn adepten van Rita Verdonks TROTS (Bre
da, Zaandam) en in Terneuzen en Roermond heeft OPA
mensen weggekaapt bij de SP. De Amsterdamse poot is
een vreemde eend in de bijt. Zo heet de partij daar OMA
(Onbevreesd, Modern, Authentiek) omdat de naam OPA
al door een andere seniorenpartij was weggekaapt. Om het
geheel nog onoverzichtelijker te maken, doet in de hoofd
stad ook nog de Partij voor de Ouderen mee.
Dat iedereen welkom is, bewijst OPA in het Limburgse
Leudal, waar Gijsbert Ruiter op de lijst staat. Hij haalde in
2012 het landelijke nieuws toen hij de politie met pijl en
boog bedreigde. Dit nadat een conflict met buurtbewoners
uit de hand was gelopen. De actie leverde hem een straf
blad op, maar dat is geen beletsel voor zijn kandidatuur.
Voor de lijsttrekker van de Goudse afdeling van OPA, Ton
Wurtz, betekent OPA vooral weg uit het keurslijf van de
gevestigde partijen 'met hun verdeling van baantjes', zegt
hij. „Zo van: 'Steun mij, dan houd ik straks een plekje voor
je vrij'. Bah, daar houd ik niet van." Wurtz was tot voor
kort actief voor de Larense WD, maar nam na zijn verhui
zing naar Gouda afscheid van de 'oude politiek'.
Bij OPA gaat alles anders, bezweren de deelnemers. Ieder
een mag zeggen wat hij denkt, ook al gaat het finaal in te
gen wat je partijgenoten willen. OPA doet niet mee aan
coalities, raadsleden betuigen individueel steun wanneer
ze het met een punt eens zijn. Het is ieder voor zich. In
Amsterdam heeft iedere kandidaat zelfs zijn eigen pro
gramma. In die nadruk op de persoonlijke verantwoorde
lijkheid schuilt meteen de zwakte van de beweging, den
ken critici. Voerman: „OPA kan wel willen dat personen
belangrijker zijn dan de partij, maar zo zit het politiek be
stuur niet in elkaar. Ze kunnen nu afspreken dat ze eikaars
mening respecteren, maar dat kan in de praktijk een bron
van gedoe blijken. Kijk naar de SP, waar ze hebben afge
sproken dat ze hun raadsvergoeding grotendeels naar de
partijkas overmaken. Daar staat lang niet iedereen achter."
Voerman zet grote vraagtekens bij de toekomstbestendig
heid van de ouderenpartijen, en dan met name OPA. „De
vrije politiek die OPA voorstaat, is een abonnement op ge
doe. Zoals de regel dat degene met de meeste voorkeur
stemmen een plek in de gemeenteraad krijgt en dat dus
niet de volgorde van de lijst wordt aangehouden. Dat is
vragen om gelazer. Als puntje bij paaltje komt, wil de lijst
trekker de raad in." Dick Schouw trekt juist de tegenover
gestelde conclusie. „Tot nu toe hebben ouderenpartijen
het niet gered omdat ze intern verdeeld raakten. Alle neu
zen moesten dezelfde kant op. Bij OPA hoeft dat niet. Per
gemeente bedenken ze wat ze willen. Ia, dat spat soms
flink, dat is alleen maar goed. Het bootst een maatschappe
lijke discussie na." De OPA-oprichter ziet voor zijn bewe
ging grote mogelijkheden. „We doen nu mee in 42 ge
meenten met 420 mensen, terwijl we pas een halfjaar be
zig zijn. Als OPA een jaar had bestaan, hadden we zeker in
100 gemeenten meegedaan."
Politici van landelijke partijen moeten zich niet
willen bemoeien met lokale politiek, vindt lan
Nagel, oprichter van de landelijke soPlus partij.
Spijt dat juist hij niet in het lokale seniorengat
is gedoken, heeft hij dan ook absoluut niet. Hij
acht het potentieel van zijn eigen seniorenpartij groot,
maar heeft bewust gekozen niet mee te doen aan de ko
mende gemeenteraadsverkiezingen. Zijn besluit zorgt
voor een hoop frustratie binnen soPlus, veel leden willen
lokaal actief worden, maar Nagel houdt voet bij stuk. „Als
je een nieuwe partij begint, komen er allerlei types aan-
waaien die mee willen doen. Maar je weet niet wat je daar
aan hebt", luidt zijn verklaring. „Geert Wilders heeft zijn
lesje geleerd door mee te doen in Den Haag en Almere. In
beide steden heeft hij te maken met afsplitsingen. Ande
ren liften mee op het succes, dat zag je bij Leefbaar ook."
Nagel benadrukt dat lokale zaken lokaal geregeld moeten
worden. „Dat weet ik uit mijn tijd als Leefbaar Hilversum:
dichtbij de mensen. Dat is ook de kracht van seniorenpar
tijen. Ze zijn onafhankelijk, niet links of rechts, niet gebon
den aan hét partijstandpunt van de landelijke fractie."
Politicoloog Tom Louwerse is daar niet zo zeker van. Een
'moederpartij' kan volgens hem juist stabiliteit geven. „De
versnippering die nu ontstaat door de vele ouderenpar
tijen, draagt niet bij aan de herkenbaarheid voor de kiezer.
Bovendien zorgt een link met een landelijke partij ervoor
dat er enige consistentie is in standpunten en dat er een
partijkader is dat potentiële raadsleden voorafkan scree
nen en lokale brandjes kan blussen."
Al zouden sommigen het graag willen, lang
niet alle lokaio's zijn onder de vleugels van
Dick Schouw of Jan Nagel gekropen. Ruud
Blok, medeoprichter en voorzitter van de
Gooise Ouderen Partij GOP, had met alle lief
de met soPlus in zee gewild, maar kreeg nul op het rekest.
„We hadden graag als lokale afdeling mee willen doen. Ik
ben ook lid van die partij. Maar Nagel blokkeerde de boel."
Hij is er 'zeer teleurgesteld' over. „Ik heb contact gehad
met Henk Krol en met Norbert Klein, de huidige fractie
voorzitter in de Tweede Kamer, maar ik ben lang aan het
lijntje gehouden. Het is toch niet van deze tijd dat een een
ling - Nagel dus - lokale deelname kan blokkeren. soPlus
laat kiezers in de kou staan. We hebben het nu maar zelf
gedaan, zonder enige ondersteuning."
En dat terwijl er ook in het Gooi voor ouderenpartijen een
wereld te winnen valt, zegt Blok. „We hebben bij de vori
ge raadsverkiezingen geturfd hoe vaak het woord ouderen
voorkwam in de verkiezingsprogramma's. Welgeteld twee
keer."
Blok verwacht zeker 2 tot 4 van de 23 zetels in Bussum bin
nen te halen. Ouderen hebben volgens hem de laatste ja
ren heel wat te verduren. „Ook het Gooi kent armoede.
Niet zichtbaar, het laatste wat mensen wegdoen is hun au
to, maar de toeloop naar de voedselbank groeit."
OPA-voorman Schouw had, in tegenstelling tot Jan Nagel,
wél interesse in Gooise Ouderen Partij, maar vond daar
geen gehoor. Blok: „Ik heb Dick Schouw een keer ont
moet. Ik had de indruk dat hij vooral voor eigen gewin aan
de slag was. Hij kwam op mij niet fatsoenlijk over."
Ook Senioren Belang Beek doet het zonder ruggensteun.
Lijsttrekker Roel Hoogeboom was, net als de Gooise Oude
ren Partij, graag met soPlus van start gegaan, maar ving
bot. „We mochten zelfs de naam niet gebruiken." Hooge
boom zit al sinds 1986 in de lokale Limburgse politiek. In
2012 werd hij uit de fractie van de Beekse BBB-NDB gezet
omdat hij 'de politieke betrouwbaarheid van zijn partij on
der druk zette', aldus een verklaring van zijn collega's des
tijds. Nu heeft hij de ouderen ontdekt. „De verzorgings
staat wordt afgebroken, wij proberen die sloop op lokaal ni
veau een halt toe te roepen." In Beek houdt de concurren
tie de nieuwkomer goed in de gaten. Zo heeft de
BBB-NDB meteen een ouderenafdeling opgericht. „Ik voel
me daar wel door gevleid", zegt Hoogeboom. „Kennelijk
worden ze nu toch zenuwachtig."
Intussen is op de kinderboerderij in Gouda het seniorenor
kest De Pionier uitgeblazen. De campagnemiddag van de
lokale OPA heeft in ieder geval één stem opgeleverd. Else
Kossen heeft zich laten overtuigen. „De andere partijen
hebben geen aandacht voor ons. Ik vind dat OPA een kans
moet krijgen."
Boze oudere wil macht
Francine Wildenborg en Sandra Donker
'i\i
m
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
A. JS\
