RIDE
R#SES
5
rC Cu Cu
Actie historisch erfgoed
Unieke producten uit Zeeland
Oorsprong
Interactief
ZATERDAG 15 MAART 2014
7 SEPTEMBER 2014 GOES Zeeland
Visitekaartje van
het bedrijfsleven
Na een aanloop van enkele jaren
gaat dit voorjaar het Industrieel
Museum Zeeland open. Het mu
seum -gevestigd in het historisch
erfgoed van een voormalig suiker
entrepot in Sas van Gent- moet
uitgroeien tot een multifunctione
le ontmoetingsplaats, hét visite
kaartje van bedrijvig Zeeland. De
Stichting Industrieel Museum
Zeeland mikt op drie doelgroe
pen: zakelijk, educatief en toeris
tisch. Minstens 8000 bezoekers in
het eerste jaar, verwacht voorzit
ter Frans van den Hemel. Daarna
meer. Een verhaal over verleden,
heden en toekomst.
Tekst: Peter Oggel
Foto: Mark Neelemans
SAS VAN GENT - Bij honderden be
drijven in heel Zeeland valt deze we
ken een enveloppe in de bus van de
Stichting Industrieel Museum Zee
land. Inhoud: een brochure met een
begeleidend briefje waarin het vrien
delijke doch dringende verzoek om
een financiële bijdrage.
Voorzitter Frans van den Hemel van
de Stichting Industrieel Museum Zee
land draait er niet omheen. Er is geld
nodig. Voor de totstandkoming van
het museum hebben de gemeente
Terneuzen en de provincie Zeeland
opgeteld een kleine twee miljoen op
gehoest, hebben een tiental
Zeeuws-Vlaamse bedrijven in geld of
natura inmiddels een bijdrage gele
verd, maar dat laat onverlet dat er
voor de inrichting en exploitatie
meer nodig is. Ruim zeven ton is be
groot en dat bedrag, legt Van den He
mel uit, zal vooral uit sponsoring moe
ten komen.
Het Industrieel museum is dat waard,
is de voorzitter overtuigd. Met hart
en ziel werken vrijwilligers inmiddels
al enkele jaren aan de totstandkoming
van het 'huis van de Zeeuwse indus
trie'. Inmiddels heeft de Stichting al
wat toezeggingen binnen. Van de ge
meente Terneuzen opnieuw, van de
Rabobanken in Zeeuws-Vlaanderen,
van het Prins Bernhard Cultuurfonds.
Frans van den Hemel: 'We verwachten toch minstens 8000 bezoekers in het eerste jaar.'
Er wordt gewerkt aan subsidieaanvra
gen bij een aantal andere fondsen,
VSB en Mondriaan onder meer. En
vanzelfsprekend liggen er wat lijntjes
naar de grote industrieën in Zeeland.
Maar elke donatie is welkom.
Er is geld nodig, herhaalt Van den He
mel, in het dagelijks leven commer
cieel directeur bij aannemingsbedrijf
Leenhouts in Oostburg. Aan de voora
vond van de opening van het Industri
eel Museum Zeeland klinkt dat wat
triviaal, maar Van den Hemel zegt zo
als het is. En eigenlijk vindt hij onder
steuning vanuit het bedrijfsleven niet
meer dan logisch. Want: in de gran
deur van industrieel erfgoed vertegen
woordigt het museum straks de geza
menlijke Zeeuwse handel en nijver
heid, van groot tot klein. En dus zijn
er diverse sponsorpakketten ontwik-
Zeeland: zon, zee, strand. Het is
amper voor te stellen, maar bijna
twee eeuwen geleden vormde Zee
land, Zeeuws-Vlaanderen meer
precies, de aanzet tot de industriali
satie in Nederland. Dankzij de aan
leg van het kanaal tussen Gent en
Terneuzen (1827) en dankzij de
vooruitziende blik van vooral bui
tenlandse investeerders, die de lig
ging aan diep vaarwater (Wester-
schelde) economisch wilden uitbui
ten. In bijna 200 jaar is de Kanaal
zone tussen Gent en Terneuzen
uitgegroeid tot een vrijwel aange
sloten geïndustrialiseerde zone
met werkgelegenheid voor
100.000 mensen. Andere delen
van Zeeland, Sloe en Vlissin-
gen-Oost in het bijzonder, zijn
mee geïndustrialiseerd. Zeeland
Seaports is na Rotterdam en Am
sterdam het derde havengebied
van Nederland.
Minder bekend is dat Zeeuwse be
drijven voor wereldwijd gebruik
produceren. Soms gaat het om
unieke producten en onderdelen
die alleen op Zeeuwse bodem wor
den gemaakt. Wie weet dat glas
uit Sas van Gent wolkenkrabbers
in Dubai dicht en het Kremlin in
Moskou? Fruitella en Mentos zijn
oorspronkelijk van Zeeuwse origi
ne, evenals de oranje Tompouce.
keld, tussen bijdragen van 250 en
5000 euro jaarlijks.
Het Industrieel Museum is gevestigd
in Sas van Gent, in de negentiende
eeuw de oorsprong van de industriali
satie in Nederland. Een lesje geschie
denis: de aanleg van het kanaal
Gent-Temeuzen in 1827 lokt onder
nemers en investeerders, vooral van
uit het buitenland. Meelfabriek De
Walzenmolen vestigt zich als eerste,
later komt de suikerindustrie, de So-
cieté Anonyme de Sucrerie Malotaux
(1872) en de Eerste Nederlandsche
Coöperatieve Beetwortelsuikerfa
briek (1899). Begin twintigste eeuw
volgden Glasfabriek (1904), stijfsel
en glucosefabriek CPC (1912), Zuid-
chemie (1919). En in hun kielzog ves
tigden zich weverijen en textielfa-
briekjes. Sas van Gent ademt indus
triële welvaart. Een eeuw later is de
Kanaalzone tussen de havens van
Gent en Terneuzen over een lengte
van ruim dertig kilometer vrijwel vol
ledig geïndustrialiseerd, met werkgele
genheid voor zowat 100.000 mensen.
Een passende entourage voor een
huis van de industrie. Dat heeft Sas
van Gent dus al eventjes, onderge
bracht in een voormalige gemeentelij
ke werkplaats. Maar niet voor lang
meer. Met dank aan oud-wethouder
Jaap Bos van Terneuzen werken sinds
een handvol jaren vrijwilligers aan de
restauratie en inrichting van een voor
malig suikerentrepot van de Coöpera
tieve, bouwjaar 1921. Dat entrepot il
lustreert de grandeur van industrieel
erfgoed.
Een omvangrijke klus, de restauratie,
die met een jaartje vertraging even
wat langer duurde dan voorzien. De
suikersilo was feitelijk niet veel meer
dan vier muren en een dak, legt Van
den Hemel uit. Dankzij tientallen ge
dreven vrijwilligers -gepensioneerde
vaklui tussen pakweg 65 en 85 jaar
oud- is de loods met respect voor het
verleden nu omgebouwd tot een mo
dem en interactief museum, met gele
genheid voor ontvangsten, evenemen
ten, educatief en zakelijk gebruik.
Van den Hemel schiet welhaast super
latieven tekort om inzet, vakkennis
en enthousiasme van de vrijwilligers
te prijzen. Inmiddels zijn de contou
ren van het Industrieel museum Zee
land goed zichtbaar, bijna gereed
voor bezoek. Blikvanger is de stoom-
gedreven generator met Jugendstil-be-
dieningspaneel uit de voormalige As
sociation Cooperative Zélandaise de
Carbonisation (1913) in Sluiskil, in de
volksmond beter bekend als de
Cokes.
Natuurlijk gaat het in een museum
over het verleden, maar in Sas van
Gent nadrukkelijk ook over het he
den en de toekomst. Met een uitge
breide collectie aan machines, moto
ren inclusief een proeffabriek en la
boratorium. Een fabriekshal met the
matische paviljoens:
innovatie/research, energie, techniek,
distributie, duurzaamheid. De Zeeuw
se industrie op een presenteerblaadje,
legt Van den Hemel uit. Met pal
naast het museum de zogeheten witte
villa, locatie voor passende horeca.
Want nadrukkelijk is gekozen voor
een provinciale aanpak en uitwer
king. Zeeland is weliswaar een land
van overkanten en een eigen identi
teit voor elk gebiedsdeel. Maar het
water vormt de verbindende factor
voor een provinciale status, zegt Van
den Hemel. Hij vindt dat Zeeland te
bescheiden is: Zeeuwse producten
vinden hun weg wereldwijd, bedrij
ven zijn met de unieke toepassingen
van internationale allure. Wees daar
trots en vertel dat verhaal, vindt de
voorzitter.
Vandaar ook dat het Industrieel mu
seum zich breed presenteert, in samen
werking met andere musea en bezoe
kerscentra in Zeeland en Vlaanderen.
Vanzelfsprekend moet de toerist de'
drempel over, maar belangrijker mis
schien wel zijn de scholen en de be
drijven in het Zeeuwse. Van den He
mel: "Basisscholen en middelbaar on
derwijs vormen een belangrijke doel
groep, ook om de belangstelling van
scholieren en docenten voor industrie
en techniek te vergroten. En de be
drijven, die moeten dit museum gaan
zien als een thuis. Een plaats om te
netwerken, om te vergaderen. Een
evenement te organiseren. De moge
lijkheden zijn legio. Kom maar kij
ken."