Hervorming van de
religie van het geld
Een gift van God
aan de mensheid
De paus van
iedere Amerikaan
Tranen
van vreugde
VERDIEPING 9
Het aantal Spanjaarden dat zich
zelf bestempelt als katholiek (nu
74 procent) daalt al jaren ge
staag. Maar de kerk speelt nog al
tijd een belangrijke rol bij geboorte, trou
wen en de dood. Sinds het aantreden van
paus Franciscus is de positie van El Papa
(de vader) weer ouderwets onaantastbaar.
Hij wordt gezien als een eenvoudige man,
vriendelijk, zacht en duidelijk. Er is hoop
dat hij de 'religie van het geld' - de kerk in
Spanje bezit miljarden - zal hervornien. En
zijn belofte nakomt de armen en behoefti-
gen bij te staan.
Maar er zijn ook tegengeluiden, met name
van de jongere generatie, die strijdt voor be
houd van verworven rechten. Zoals abor
tus. Als steun in de rug voor een wetsvoor-
stel van de regering lekten begin deze
maand uitspraken van paus Franciscus
over het onderwerp uit. Gedaan tijdens
een besloten bijeenkomst met Spaanse bis
schoppen. De paus zou 'zichtbaar gepij
nigd' hebben geroepen, bij het horen van
de cijfers over 2013 (112.390 abortussen):
„Wat een aantal, daar krijg ik het koud
van!" Deze uitspraak viel niet goed bij de
vrouwenbeweging. 'Een dolk in onze rug',
klonk uit die strijdbare hoek.
Stevige kritiek is er ook van ongelovigen.
„De paus voert alleen cosmetische verande
ringen door, terwijl in werkelijkheid alles
bij het oude blijft", zegt Albert Riba, voor
zitter van de Unie van Atheïsten. „De kerk
zegt al 2.000 jaar armen te gaan helpen,
maar daar blijft het bij. De strategie van de
paus is helder: de leugen en daarmee de
macht van de kerk overeind houden."
In ieder geval kan de paus bij één groep
vrouwen in Spanje sinds oudejaarsavond
niets meer fout doen. De blootvoetse kar
melietessen uit Lucena ontvingen die
avond op het antwoordapparaat een per
soonlijk bericht van Franciscus. „Waar kun
nen nonnen zo druk mee zijn dat ze de te
lefoon niet kunnen aannemen? Met paus
Franciscus. Ik wilde u groeten aan het eind
van het jaar. Ik bel misschien later nog te
rug. God zegene u", luidde de boodschap.
De nonnen waren blij verrast, aldus de ab
dis, sprekend vanachter een luik in de
kloosterdeur: „Onze vriendschap is van
vijftien jaar geleden. Ik had nooit gedacht
dat de paus zich ons zou herinneren."
De Keniaanse priester Paulino
Mondoh (59) voelt zich zeer ver
want met paus Franciscus om
dat ook hij de voorkeur geeft
aan eenvoud: een eenvoudig huis, een sim
pel autootje en werk dat gericht is op de
minderbedeelden in de samenleving. Mon
doh werkt in Kariobangi South, een arme
wijk van Nairobi. „Paus Franciscus is een
gift van God aan de mensheid. Hij laat ons
zien hoe we angst kunnen overwinnen en
hoe we met simpele, bescheiden middelen
veel kunnen bereiken. Hij is daarom zo po
pulair in Afrika. Alle religies respecteren
hem om zijn wijsheid en eenvoud."
Katholieke kerkleiders in Oeganda zien in
de paus een belangrijke supporter van hun
standpunt over homoseksualiteit, ver
woord in de zeer omstreden antihomowet
van president Museveni. „Ook wij zien ho
moseksuelen als slachtoffers die hulp en
counseling nodig hebben om tot inkeer te
komen", aldus de aartsbisschop van Kampa
la, Cyprian Kizito Lwanga. Hij heeft Fran
ciscus gevraagd in oktober naar Kampala te
komen om de vijftigste verjaardag van de
heiligverklaring van de Oegandese martela
ren mee te vieren. „Hij loopt liever dan dat
hij in een limousine gaat zitten, hij gaat
's nachts de straat op om daklozen te ont
moeten, hij weet de zieken op de juiste
plek te raken. Alle katholieken zouden een
voorbeeld aan hem moeten nemen. Hij
blaast ons geloof nieuw leven in. Als Jezus
nu op aarde zou zijn, zou hij zich zo gedra
gen", aldus de Keniaan George Too.
De Oegandese schrijver en commentator
Alfred Tacca laat een ander geluid horen:
„Franciscus is een barmhartige kerkleider,
maar er is nog altijd sprake van hypocrisie
over seksueel misbruik van kinderen door
priesters. Het is zo paradoxaal. De katholie
ke kerk, die categorisch tegen pedofilie en
homoseksualiteit is, kweekt zelf de groot
ste pedofielen en homo's."
k wil ook een paus", zei de Ameri
kaanse Jana Riess uit Tennessee on
langs tegen een katholieke vriendin
met wie ze lunchte. Riess hangt net
als bijna 7 miljoen andere Amerikanen het
mormoonse geloof aan: een geloof dat vol
gens Riess best iemand kan gebruiken als
paus Franciscus. Zeker nu de leider van de
mormoonse kerk Thomas Monson besloot
2 miljard dollar te schenken aan een mega-
winkelcentrum in Salt Lake City. Monson
opende de mall met de woorden: 'Een,
twee, drie, let's shopl' „Alleen al om die re
den wil ik ook een paus. De paus heeft de
katholieke kerk op een verbluffende ma
nier nieuwe energie gegeven. Als mor-
moonse ben ik daar jaloers op. Franciscus
leeft sober. Hij rijdt een oude Renault en
heeft geen huishoudelijk personeel", zegt
Riess, auteur van het boek Mormonismfor
Dummies. In de VS speelt religie een grote
rol. Van de 300 miljoen inwoners is de
helft gelovig: 60 miljoen Amerikanen zijn
katholiek, 77 miljoen zijn protestant.
Een opinieauteur van de oer-conservatieve
tv-zender Fox News is helemaal niet ge
charmeerd van de paus. De katholieke
Adam Shaw vergeleek hem met de Ameri
kaanse president Barack Obama: „Zoals
Obama een teleurstelling is voor de VS, is
Franciscus een ramp voor de katholieke
kerk. Hij is wezenloos en hij denkt dat hij
de kerk helpt door te zeggen dat de kerk
moet ophouden zich obsessief te richten
op abortus en het homohuwelijk. Een der
gelijke softe benadering werkt niet, bewees
het Vaticaan in de jaren '60. De kerken lie
pen leeg. Johannes Paulus en Benedictus
hebben alles op alles gezet om het tij te ke
ren. En dan nu Franciscus die terug wil
naar die slechte oude tijd." Paus Francis
cus, schrijft Shaw, leeft niet in de realiteit.
De mormoonse Riess vindt paus Francis
cus juist wel een eigentijdse kerkleider.
„Hij is eigenlijk veel breder dan alleen een
katholiek leider. Hij inspireert en geeft ons
energie. Hij is er voor iedere Amerikaan.
Paus Franciscus behoort ons allen toe."
De katholieke kerk in Brazilië
plukt de vruchten van de eerste
Zuid-Amerikaanse paus. Offi
ciële cijfers ontbreken, maar
overal is te horen dat de kerken voller zit
ten sinds de aanstelling van Franciscus.
Een onderzoek van het bureau Ibope in de
cember wees uit dat ruim een derde van de
Brazilianen sindsdien meer vertrouwen
heeft in de katholieke kerk. „Lang leve Fran
ciscus!" lacht Joao Silveira, medewerker
van de heilige basiliek in Aparecida, waar
Franciscus een mis bezocht tijdens zijn be
zoek aan Brazilië in juni. „Het is nog nooit
zo druk geweest hier. Mensen komen van
overal om hier de aanraking van Franciscus
te ervaren. Tranen van vreugde vloeien
hier rijkelijk." Ana Prado uit Rio de Janeiro
is het levende voorbeeld van dit 'Francis-
cus-effect'. „Ik viel op mijn knieën voor de
tv toen Franciscus vorig jaar zo nederig, zo
menselijk, mijn land bezocht. Mijn hart
brak bij het zien van zoveel liefde. Nu ga ik
wekelijks naar de mis."
Desondanks zijn er ook minder enthousias
te katholieken. „Hij moet krachtiger optre
den tegen kindermisbruik in de kerk. Een
groot gezwel is het", stelt Alberto Morais
na de mis in de kathedraal van Rio de Janei
ro. „Hij moet met zijn vuist op tafel slaan.
Het is nu te halfslachtig." Maar zijn vrouw
Maria is vol van Franciscus. „Ik kom hier
vier keer per week", zegt ze, terwijl ze haar
handen ten hemel heft. „De aanwezigheid
van Franciscus is nog steeds voelbaar, hij is
het beste wat ons, wat mij, is overkomen.
Hij gaat de wereld veranderen."
De liefde tussen de Brazilianen en de paus
is wederzijds. De aartsbisschop van Rio,
Orani Tempesta, bracht twee weken gele
den na een bezoek aan Rome een liefdes
verklaring van Franciscus over aan de tot
de nok toe gevulde kathedraal in Rio.
„Toen ik hem vroeg welke boodschap hij
had voor het Braziliaanse volk, zei hij: 'Het
zijn dieven, want ze hebben mijn hart ge
stolen. En ze hebben hun werk heel goed
gedaan'."
door onze correspondent
Pauline Blom
door onze correspondent
Frans van den Houdt
e
door onze correspondent
Maartje van Hoek
'i
door onze correspondent
Jan Willem Zeldenrust
