In Lviv is het geen enkel probleem Russisch te praten
8 BUITENLAND
SPANNING OEKRAÏNE
Niet iedereen in
Oost-Oekraïne
staat te juichen
bij het idee van
annexatie door
Rusland.
CHARKOV - Marina (77) vertrouwt
de West-Oekraïners voor geen
cent „Ze zijn leugenachtig", ver
telt ze op het zonovergoten Vrij
heidsplein in de Oost-Oekraïense
stad Charkov. „Weet u waarom?
In Lviv praten ze nu ineens de he
le dag Russisch. Om te laten zien
dat we één zijn. Maar als je daar
een paar maanden geleden Rus
sisch sprak, begonnen die bandie
ten te schreeuwen: 'Schande,
schande!'."
Het grootste Leninbeeld ter we
reld kijkt streng over de reusach
tige vlakte voor hem. Onder de va
der van het Russische communis
me staat een tentje van de Com
munistische Partij Oekraïne. Een
clubje oude kameraden bewaakt
hun idool tegen vandalen die
hem elders in het land al omver
trokken tijdens de opstand tegen
president Janoekovitsj. Nee, van
hem moest Marina (ze wil haar
achternaam niet geven) niet veel
hebben. „Maar de kliek die er nu
in Kiev zit, is nog slechter."
Je hoort het veel in deze contrei
en van de voormalige Sovjetstaat.
Het idee dat hier alle Russisch-ta-
ligen Poetin aanbidden en aanslui
ting willen bij Rusland, klopt ech
ter niet. „Ik had Poetin altijd heel
hoog zitten, ik vond hem verstan
dig. Maar als ik zie waar hij nu
mee bezig is, vind ik het ver
schrikkelijk."
Vorige week zaterdag bleek al hoe
verdeeld Charkov is: pro-Kiev-de-
monstranten die het provincie
huis bezet hielden, werden er
door een pro-Russische menigte
uitgehaald. De misselijkmakende
beelden gingen de hele wereld
over: omstanders die de bezetters
van het pand sloegen en schopten
en hen dwongen als honden op
handen en voeten te lopen.
Zoerab Alasania bevestigt dat de
meningen in het oosten van het
land veel gevarieerder zijn dan
we in Europa geneigd zijn te den
ken. Ondanks dat de meerderheid
Russisch-talig is en op Rusland
georiënteerd, wil lang niet ieder
een hier aansluiting bij Rusland,
zegt de directeur van het onafhan
kelijke digitale tv-kanaal Media-
vloedt de stemming in Oost-Oek
raïne sterk en negatief, denkt
Alasania. „Degenen die oorlog wil
len, krijgen de geest. Waren er
vroeger misschien tienduizend in
woners van Charkov (bijna ander
half miljoen inwoners) die ingrij
pen vanuit Rusland zouden goed
keuren, dan is dat aantal nu ver
vijfvoudigd."
Alasania betwijfelt of Moskou
troepen durft te sturen naar
Oost-Oekraïne. „Moskou zou veel
geld moeten investeren om de eco
nomie hier te redden. Dat wordt
een niet te verteren brok voor
Rusland, een catastrofe", zegt de
geboren Georgiër. En mocht het
toch zover komen, dan zal
Oost-Oekraïne volgens hem terug
vechten. „De Russisch-taligen in-
cluis." Daarom denkt Alasania dat
Rusland het anders speelt en
geeft een treurig perspectief:
„Rusland zal verschillende groe
pen hier tegen elkaar blijven op
zetten door pro-Russische facties
te financieren en zo het land on
rustig te houden."
Het idee dat Rusland Oekraïne
graag wil behouden, vanwege het
feit dat de Russische beschaving
rond Kiev zou zijn begonnen,
wuift Alasania weg. „Het gaat
slecht met de Russische econo
mie, en op deze manier probeert
het Kremlin de aandacht van de
interne problemen af te leiden. Pa
triottisme verenigt nu eenmaal."
Moskou zou veel
geld moeten
investeren om
de economie
hier te redden
port. Oekraïners zouden er onder
ling best uitkomen, suggereert
hij, om vervolgens te verzuchten:
„Het land heeft maar één pro
bleem, Rusland."
De situatie op de Krim beïn-
Het enige Oekraïense bij de 17-ja-
rige studente Lera Tolosjnaja is
haar achternaam, maar haar hele
leven heeft ze alleen maar Rus
sisch gesproken in haar thuisstad
Luhansk, in het uiterste oosten
van Oekraïne. „In Luhansk
spreekt iedereen Russisch. Alleen
op het platteland hoor je soms
Oekraïens", zegt ze. Nu studeert
ze in Lviv. En nog steeds spreekt
ze alleen maar Russisch op straat.
„Toen ik vertelde dat ik in Lviv
ging studeren, drukten familie en
vrienden me op het hart om heel
voorzichtig te zijn en niet te veel
Russisch op straat te praten. Dat
heb ik in de wind geslagen. Nooit
een probleem mee gehad."
Andere Russisch-sprekenden bea
men die ervaring. „Ik sprak mijn
hele leven alleen maar Russisch",
zegt Oksana Dyminska (28), die is
opgegroeid op de Krim en naar
Lviv trok om te studeren. Ook zij
heeft nooit problemen gehad. „De
taalkwestie wordt alleen maar op
gepakt in verkiezingstijd", zegt
ze. „Ik ben teamleider bij een
ICT-bedrijf en al mijn ontwikke
laars spreken Russisch. Het kan
niemand wat schelen." De angst
onder Russisch-sprekenden en
Russen op de Krim en in het oos
ten vindt Dyminska onterecht.
„Niemand dwingt ons om Oek
raïens te praten. Probleem is dat
in het oosten alleen maar Russi
sche en Russisch-talige televisie
zenders worden doorgegeven. Het
angstbeeld wordt gecultiveerd."
De Russische regering maakt daar
dankbaar gebruik van. De nieuwe
regering van Oekraïne heeft fascis
tische elementen, etnische Rus
sen en Russisch-sprekende Oek
raïners zouden worden bedreigd
door aanhangers van de rechtsra-
dicale partij Svoboda en het nog
veel extremere Rechtse Sector. Na
zi-symbolen als hakenkruizen en
SS-tekens zouden prominent wor
den gevoerd door de tegenstan
ders van de verdreven president
Victor Janoekovitsj. Deze symbo
len zijn in het straatbeeld van
Lviv vrijwel onzichtbaar. Terwijl
Svoboda hier sinds 2012 de groot
ste partij is en het voortouw
neemt in zowel het stadsbestuur
als het regiobestuur. Wel worden
hier en daar rood-zwarte sjaaltjes
en vlaggetjes verkocht, soms met
het portret van Stepan Bandera.
Bandera collaboreerde tijdens de
Tweede Wereldoorlog met nazi-
Duitsland. Zijn groepering richtte
moordpartijen aan onder Joden,
Polen en Russen en nu hangt zijn
portret prominent achter het bu
reau van Petro Kolodiy, namens
Svoboda hoofd van de Regionale
Raad van Lviv. Toch wijst Kolodiy
iedere suggestie van xenofobie en
antisemitisme van de hand. „Ja,
we zetten ons in voor Oekraïners
en het Oekraïens als nationale
taal", zegt hij. „Maar we zijn niet
tegen Polen, Joden, Russen, Duit
sers of wie dan ook. We zijn een
tolerante stad." Over Bandera is
hij kort: „Hij is een nationale held
die in het Westen verkeerd wordt
begrepen."
In 2012 noemde de Europese Unie
Svoboda racistisch, xenofoob en
antisemitisch. Volgens velen in
Lviv is die angst overdreven. Het
beleid van Svoboda in regio's
waar ze de macht hebben, komt
volgens politicoloog Oleksandr
Starish niet in de buurt van de
soms harde retoriek. „Zeker de
laatste jaren heeft Svoboda zijn
taal gematigd, omdat ze er achter
zijn gekomen dat extreem nationa
lisme niet langer aanslaat."
Ook de Rechtse Sector, wiens
knokploegen een grote rol speel
den tijdens de onlusten in Kiev, is
volgens Starish minder gevaarlijk
dan wordt gevreesd. Dyminska
zegt dat vrienden van haar zich
bij die groep hebben aangesloten.
„Ik heb ze nooit kunnen betrap
pen op extreme denkwijzen."
Charkov houdt adem in
door onze correspondent
Joost Bosman
Pro-Russische betogers bij het par
lement in Charkov. foto Reuters/HH
Zoerab Alasania,
directeur tv-kanaal
door onze correspondent
Michiel van Blommestein
LVIV - Zelfs qua uiterlijk lijkt ze
meer Russisch dan Oekraïens. Met
haar zwaar aangezette, dieprode
lippen, dikgerande bril en keurig
bruin mantelpak met wit over
hemd valt ze uit de toon bij haar
Oekraïense klasgenoten.
Russische televisiezenders
in het oosten creëren een
angstbeeld dat in het
Westen fascisten wonen.
Kiev A&arkov
infographic DPd
