Nederland meet met
twee maten bij sancties
De ontwikkelingshulp aan Uganda is
stopgezet vanwege de antihomowet.
Maar daarmee zet Nederland zich ook
buitenspel in de dialoog.
SPECTRUM 15
voor een cursus. Artikelen lezen van
'soms wel dertig pagina's' en met alle
maal woorden 'die zij niet kende'. En
soms was zij 'wel drie uur bezig' om
zo'n stuk door te werken.
Welkom op de universiteit, denk ik
dan. Studeren gaat niet als je niet
kunt en niet wilt lezen. Een hbo-do-
cent zei mij onlangs dat ze boeken
had afgeschaft, want 'studenten lezen
niet meer'. Maar dat is niet de oplos
sing. Net zo min als we voor kinderen
groente en fruit van het menu schrap
pen, omdat ze liever frites en snoep
eten. Lezen moet. En als studenten
niet kunnen lezen, dan moeten we ze
dat maar leren. Van papier.
Intussen blijkt ook digitaal aanteke
ningen maken onverstandig. Studen
ten met pen en papier steken meer op
van colleges. Sowieso onthouden stu
denten achter een laptop minder van
de stof.
Een laptop hindert bovendien niet al
leen de eigenaar, maar ook andere stu
denten die het beeldscherm kunnen
zien. Ook dat heeft onderzoek overtui
gend uitgewezen.
Eén van de terreinen waarop ik eigen
lijk wel succes verwachtte van de digi
tale revolutie, was rekenen op de ba
sisschool. Computers kunnen makke
lijk en eindeloos oefensommetjes ge
nereren. Maar sinds ik met mijn jong
ste dochter Cito-opgaven online heb
doorgewerkt, geloof ik ook daar niet
meer in. Online sommen zijn onover
zichtelijk. Plaatjes en dergelijke moes
ten we eerst vergroten door ze aan te
klikken. Daardoor verloren we over
zicht over de opgave. We konden
geen aantekeningen maken. Ook las
tig. Wel kreeg je bij elke som feed
back. Maar die feedback bevatte altijd
maar één soort uitleg bij de som. Het
programma legde niet uit wat wij
eventueel fout hadden gedaan. En ook
niet of onze manier van uitrekenen
misschien ook goed was. Kortom, het
programma doet niet wat een goede
docent juist wél doet. Ook hier zetten
de digitale leermiddelen leerlingen
vooral op achterstand.
Zeker, de strenge antihomo
wet in Uganda is verwer
pelijk. Maar hoe zet je je
afschuw kracht bij zonder
het de bevolking en ook
de homogemeenschap in dat land nog
moeilijker te maken dan ze het al heb
ben? Noch de discussie zoals die nu
gevoerd wordt, noch internationale
sancties zoals het stopzetten van de bi
laterale ontwikkelingshulp aan de re
gering van Uganda, dragen bij aan het
versterken van de positie van homo's
en lesbiennes in Uganda en andere
ontwikkelingslanden in Afrika.
Sterker, hun positie komt hierdoor al
leen maar verder onder druk te staan.
Sancties polariseren. Politieke leiders
in Afrika zullen onder grotere druk ko
men te staan van hun kiezers om
'daadkracht' te tonen en vast te hou
den aan bestaande wetten en 'eigen
normen en waarden'.
De stap van de Nederlandse overheid
om bilaterale hulp aan de Ugandese
overheid stop te zetten, lijkt logisch.
Deze hulp moet immers bijdragen
aan het versterken van de rechterlijke
macht in het land, dezelfde rechterlij
ke macht die moet toezien op het uit
voeren van de gewraakte antihomo
wet. Tegelijk verspeelt Nederland hier
mee de positie om de dialoog te blij
ven voeren met de Ugandese overheid
en veranderingen te bepleiten.
Terwijl het gaande houden van de dia
loog over homorechten in Rusland en
kele weken terug nog hét argument
was om een zware Nederlandse dele
gatie af te vaardigen naar Sotsji en te
verantwoorden dat Rutte, Maxima en
Willem-Alexander gezamenlijk onze
schaatsers konden aanmoedigen.
Een andere tegenstrijdigheid: in Ugan
da wordt de bilaterale hulp stopgezet,
terwijl de handelsrelaties worden aan
gehaald met Tanzania en Zanzibar,
waar zware straffen staan op homo
seksualiteit. Op zijn minst wekt Ne
derland de indruk met verschillende
maten te meten en handel te laten pre
valeren op mensenrechten.
Hoe gaan wij, als niet-gouvernemente-
le organisatie, nu verder met ons
werk in Uganda? Het belangrijkste is
om te zorgen dat de ruimte blijft be
staan om iedereen te kunnen helpen
die hulp nodig heeft, zonder onder
scheid te maken naar sekse, seksuele
geaardheid, afkomst of religie. In
Uganda doen we dat op het vlak van
gezondheidszorg, onderwijs, voedsel
zekerheid, rampenparaatheid en lo
kaal ondernemerschap. In dat werk
kun je vaak niet om de overheid heen.
66 Veel Afrikaanse landen
voeren met hun
antihomowetgeving
een laissez aller-beleid
We zullen dan ook alles doen om met
die overheid de dialoog te blijven voe
ren, ook over discriminatie en seksua
liteit. En we weten dat dat een even
wichtsoefening is die waarschijnlijk
alleen maar moeilijker wordt. Er zijn
verkiezingen in aantocht en in die tijd
zetten veel politieke leiders minderhe
den in het verdomhoekje. Dat zie je
nu in Uganda, en straks in Ethiopië
en Burundi. Op die manier laten
machthebbers zien dat ze op kunnen
tegen de boze, westerse buitenwereld
en hopen ze stemmen te winnen. Aan
ons om in die gepolariseerde werke
lijkheid 'de dialoog gaande te hou
den'.
Hoe moeilijk dat soms is, illustreert
een voorval tijdens mijn laatste reis in
Kameroen. In een gezelschap van in
tellectuelen en maatschappelijke lei
ders sprak ik mijn afschuw uit over
een door de media uitvergroot proces
tegen vermeende homoseksuelen. Ik
kreeg geen bijval. Zij vonden dat de
verdachten gevangenisstraf verdien
den. Veel Afrikanen zien homoseksua
liteit als een uit het westen geïmpor-
teerd 'fenomeen' dat moet worden be
streden. Aids en de opkomst van reli
gieuze extremisten, zowel moslims
als uit Amerika overgewaaide kerkelij
ke sekten, hebben dat rabiate klimaat
alleen maar aangewakkerd.
Intussen tellen maatschappelijke orga
nisaties in Uganda hun knopen. Een
partnerorganisatie van Cordaid trok
de vergelijking met militaire strate
gen die pas in de aanval gaan als ze in
schatten dat de kans op een overwin
ning 50 procent is of meer. Op dit mo
ment schatte hij de kans dat de over
heid haar homobeleid zou aanpassen
op o procent.
Dat maakt het voor Ugandese organi
saties die ook hulp verlenen aan ho
mo's moeilijk. Formeel kunnen die
medewerkers worden opgepakt en in
de gevangenis verdwijnen. In Uganda
dreigt dat ook daadwerkelijk te gebeu
ren. Toch zie je dat de praktijk er in
veel Afrikaanse landen met een anti-
homowetgeving een laissez aller-be
leid wordt gevoerd. Een kerkelijk lei
der uit Nigeria, een land waar homo
koppels die willen trouwen volgens
de wet veertien jaar cel kunnen krij
gen, vertelde me laatst dat homosek
sualiteit hetzelfde is als vreemdgaan,
iets van alle tijden, iets wat in de Bij
bel voorkomt. Als kerkelijk leider keur
de hij het af, maar onder geen beding
mocht dat respect voor mensenrech
ten in de weg staan. Natuurlijk zou
hij in publieke debatten een hardere
toon aanslaan, want dat wordt nu een
maal van hem verwacht. Dat wel.
Cordaid zal in landen als Uganda, Ka
meroen en Nigeria niet stoppen met
het steunen van lokale gemeenschap
pen om zo overheden te dwingen tot
een soepeler homobeleid. Dat is de
wereld op z'n kop. Wij zullen blijven
zoeken naar de ruimte om hulp te bie
den aan wie dat nodig heeft. Waar we
maar kunnen doen we dat met steun
en in samenspraak van de overheid.
ZATERDAG 8 MAART 2014
Si
Remco van der
Veen is mana
ger gezond
heidszorg bij
hulporganisatie
Cordaid en lid
van de leden
raad van zorg
verzekeraar
Menzis.
©reageren?
opinie@depersdienst.nl
door Remco van der Veen
