Nieuwe
mijlpaal
Tommy
Wieringa
Zeeland in 'Reizen, ondertussen ergens anders'
36 CULTUUR
Tommy Wieringa laat sommige mysteries
graag bestaan, andere onthult hij met
jongensachtige gretigheid.
Tommy Wieringa komt
- jas aan, pet op - bin
nenwandelen. Een
handdruk die om te
genwicht vraagt.
Twents kwartiertje in Amster
dam. Niet als excuus, maar toch:
„Dochter naar school gebracht,
schotel in de oven gezet, oppas
geïnstrueerd hoe ze om vijf uur
de oven moet aanzetten." Vrolijke
zucht. „Kinderen en Boekenweek;
een onhandige combinatie."
Tommy Wieringa. Met 'Een
mooie jonge vrouw' schreef hij
een boek van 94 pagina's dat leest
als een roman. Hij schudt zijn
hoofd. „Volgens mij heb ik juist
geen roman geschreven. Volgens
mij heb ik een verhaal geschre
ven", en hij klopt op het harde
zwarte omslag, „dat precies past
tussen deze twee kaften. Ik had er
niks bij kunnen verzinnen, ik kon
niks weglaten. Het idee klopte
precies met de omvang van het
boekenweekgeschenk."
Te gek, vindt hij, dat er kennelijk
een soort intuïtieve maat in zijn
hoofd zit. „Is iets een column, een
verhaal, een novelle, een roman?
Soms past de maat van een zeer
kort verhaal. Een zkv heeft één on
derwerp, een column twee, een
roman..." Hij valt even stil.
„Meer." Hoeveel? „Veel."
Dan: „Je weet waar de vlag om
laag gaat en het klaar moet zijn."
Hoe hij dat weet? „Tja, hoe weet
een schrijver zoiets." Hij veert op
als er een mooi antwoord in hem
opkomt. „Dat hoort bij de wereld
van de natuurwonderen. Zoals in
het voorjaar de sapstroom van
een boom weer op gang komt."
Terug naar de intuïtieve maat van
verhalen. Iets met de omvang van
het boekenweekgeschenk schreef
hij nog niet eerder. „Maar er is
mij een man of vijftig voorge
gaan. Het is iedereen gelukt, dus
waarom zou ik het niet kunnen?"
Tommy Wieringa kan niet zeg
gen of hij er iets aan heeft gehad
dat hij na 'Joe Speedboot' twee
grote romans, veel verhalen, es
says en columns schreef. „Ik kan
mijn ervaring niet peilen. Ik voel
mij wezenlijk onervaren. Ik begin
eigenlijk eeuwig opnieuw."
Vindt hij zichzelf dan steeds op
nieuw uit? „Ik ben op een gege
ven moment opgehouden met..."
- hij begint een paar keer aan een
zin - „in letterlijke zin over mij
zelf te schrijven." Vinger in de
lucht. „Hier begint het antwoord:
'Alles wat ik schrijf, ben ik." Maar
nu zonder de last van de onver
werkte biografie. Ik heb me daar
vandaan geschreven. Dat is bijna
de geboorte van een nieuw melk
wegstelsel geweest. Er kwamen
zo veel werelden achter mij van
daan; te gek. Daar gingen de tele
scopen van glinsteren."
'Een mooie jonge vrouw' begon
met een plannetje, vertelt hij, om
te schrijven over een verhouding
tussen een oudere man en een
jonge vrouw. Hij pakt zijn laptop
en zoekt een column waarin hij
een paar jaar geleden al zinnen
schreef als: „Een jonge vrouw is
een overwinning op de tijd." En:
„Wat begon als een overwinning,
is nu een ongelijke strijd." Hij
schuift zijn bril van zijn voor
hoofd naar zijn neus en leest
voor: „Ik ken iemand met een
mooie jonge vrouw. Wanneer ze
's avonds hun tanden poetsen,
ziet hij in de spiegel een jonge
vrouw en een oude man. Ze
zullen niet samen oud worden,
hij is het al en zal, als de demogra
fie haar algemene wetten toepast,
niet lang genoeg leven om het
haar te zien worden." Lacht voor
dat hij de laatste regel voordraagt:
„Dit is een voorstudie. Al weet ik
nog niet waarvoor."
Het is profetisch gebleken. Een
jonge vrouw met een oudere
man. Edward Landauer, zijn
hoofdpersoon, is 42 wanneer hij
de jonge Ruth Walta ziet en de
bliksem inslaat. Hij is rond de vijf
tig op de laatste bladzijde. Zeifis
Tommy Wieringa 46, helemaal
niet oud toch? „Grappig dat je het
zegt. Maar je weet zelf heel goed
wanneer de eerste barsten in je ge
zicht sprongen. Ik vraag je ge
woon even terug te gaan naar het
moment dat je 27 was en keek
naar iemand van 42. Vermoede
lijk dacht je: Wat is die oud. Het
is absoluut het moment dat de tro
penjaren beginnen. Bij deze man
gaat het verval heel vlug. Hij is
zwaarlijvig en wordt voortdurend
geconfronteerd met de jeugdig
heid en stuitende opdringerige
schoonheid van zijn vriendin."
Dus, wil hij er maar mee zeggen:
42 is oud. „Dat is wanneer het bo
rende bewustzijn van de onder
gang begint. Het bewust zijn van
verval is een grote kwelgeest."
Hij heeft zich serieus afgevraagd
hoe hij zich zou verhouden tot
een overduidelijk veel jongere
vrouw. „Ik realiseerde me dat ik
met de hele wereld in competitie
zou zijn. Ik zou me heel goed kun
nen voorstellen dat deze veel jon
gere vrouw veel jonger vlees be
geert. Ik zou er niet op vertrou
wen dat mijn zogenaamde erva
ring zwaarder zou tellen. Het zou
mijn leven tot een hel maken.
Want schoonheid en kracht zijn
roesmiddelen. Waarom zou ze
daar niet voor vallen?"
Hoezo? „Meer kan ik er niet over
zeggen. Het is goed gezegd."
Heel grote schoonheid heeft ook
iets obsceens, weet Tommy Wier
inga nu. Ze is nauwelijks met een
menselijke maat te meten en dat
brengt veel ongeluk met zich
mee. Toen ik jonger was, was ik
echt verslaafd aan schoonheid.
Opzichtig mooie vrouwen. Ik ben
ermee gestopt zulke schoonheid
na te jagen; ik ben gevoelig ge
raakt voor andersoortige schoon
heid. Dat is met de jaren opgeko
men."
Blij dat hij er vanaf is. „Het is een
oppervlakkige, mogelijk schadelij
ke voorkeur. Word je niet geluk
kig van. We trouwen uiteindelijk
natuurlijk allemaal met een meis
je uit de middenweg."
Het kan niet elk jaar feest
zijn met het boekenweek
geschenk, maar bestel dit
keer de fanfare maar en laat taart
aanrukken. Schenk jenever. Tom
my Wieringa heeft met 'Een
mooie jonge vrouw' het beste ge
schenk geschreven sinds in 1984,
opnieuw, voor literaire novellen
werd gekozen. In dat jaar trakteer
de Maarten 't Hart op 'De orto
laan' en zo werd een reeks van li
teraire geschenken ingezet.
Tommy Wieringa heeft niet zo
zeer een novelle geschreven, de
vorm waarin vaak één beslissen--
de gebeurtenis uit het leven van
de hoofdpersoon centraal staat,
als wel een korte roman. Wierin
ga heeft het voor elkaar gekregen
het hele leven van Edward Lan
dauer te beschrijven zonder dat er
sprake is van overdreven haast of
druk omdat hij binnen de maxi
male omvang van 96 pagina's
moest blijven. Bovendien stipt hij
een groot aantal actuele maat
schappelijke thema's aan, die hij
ook nog eens in onderling en his
torisch verband zet.
Edward Landauer is al in de veer
tig wanneer hij eindelijk de liefde
van zijn leven ontmoet: Ruth
Walta. Zij is de mooie jonge
vrouw, begin twintig, waaraan
het boek de titel ontleent. Zo aan
trekkelijk is ze, dat vreemde man
nen haar een drankje laten
voorzetten terwijl zij met Edward
in een café zit. Hoe aantrekkelijk
het ook mag lijken met een
mooie jonge vrouw te verkeren,
het wijst Landauer vooral op zijn
ouderdom. Landauer is viroloog.
Het ene virus na het andere
steekt de kop op. Aids, vogelpest -
bedreigingen alom, virussen in al
lerlei vormen. Het meest vileine
virus echter is ouderdom en het
verlies aan gevoeligheid dat daar
bij optreedt, met daar bovenop de
pijn van het besef. Wat Wieringa
dan weer spiegelt aan de vraag of
dieren pijn ervaren. Zo haalt de
auteur binnen het korte bestek
van dit weergaloze geschenk veel
overhoop. Dit is niet zo maar een
boekje, dit is een volgende mijl
paal in Wieringa's oeuvre.
Op 8 maart (15.30 uur tot 17.00
uur, 't Spui, Vlissingen) is er een
boekpresentatie van Anneke van
Dok - Het jaar van de held.
Twee dagen later, op 10 maart sig
neert John de Wolf zijn biografie
De Wolf, John (18.00 tot 19.30 uur
in boekhandel Het Paard van Tro-
je in Goes).
Dinsdag 11 maart is De Grote Boe
kenweek Literatuurquiz in de Klo
veniersdoelen, aanvang 20.00 uur.
Deelnemende teams worden door
Frank Heinen en Merel Jansen on
derworpen aan uiteenlopende vra
gen over literatuur.
Boekhandel Van de Sande in Ter-
neuzen heeft op dinsdag 11 maart
om 20.00 uur een avond met Red
mond O'Hanlon geregeld in Por-
gy 8c Bess.
Op 11 maart signeert ook Franca
Treur haar boeken in De Koperen
Thin Goes. Zij is aanwezig tussen
15.30 en 16.30 uur.
Later die dag is er een schrijvers
ontmoeting met Franca Treur in
de foyer van de Campus Culterra
in Zierikzee, aanvang 19.30 uur
Op woensdagavond 12 maart
geeft Henrik de Groot een lezing
in de Koperen Tliin in Goes. Hij is
bekend van het televisieprogram
ma 'Blauw bloed' en schreef een
boek over Nederlands hofproto
col, aanvang 19.30 uur.
Schrijver en journalist Frank Wes
terman geeft woensdag 12 maart
om 20.00 uur een SLAZ-lezing in
de Zeeuwse Bibliotheekover zijn
laatst verschenen boek Stikvallei.
Donderdag 13 maart is om 16.00
uur in de Drvkkery een Meet and
greet met Judith Herzberg. De
dichter en toneelschrijfster Judith
Herzberg wordt geïnterviewd
door Lisanne Cheizoo. Vrijdag 14
maart is om 16.00 uur een boek
presentatie van kunstenares Ma
rianne Schipaanboord met haar
boek Marianne in de Brasserie.
Het leven van Marianne (1965)
voltrekt zich in stilte. Deze kun
stenares is spastisch en kan horen
noch praten. Wie haar werk be
kijkt voelt zich soms voyeur; zó
dicht nader je de intimiteit van
haar emoties en dagelijkse be
slommeringen.
Vrijdag 14 maart is er ook om
20.00 uur een SLAZ-lezing van
Lieve Joris in de Zeeuwse Biblio
theek. Lieve Joris (Neerpelt, Bel
gië) is internationaal bekend als
schrijfster van non-fictie boeken
over de Arabische wereld,
Oost-Europa en Afrika. Bekende
titels zijn onder meer Terug naar
Congo, De poorten van Damas
cus, Mali blues en Het uur van de
rebellen. Zij vertelt over haar nieu
we boek Op de vleugels van de
draak.
Zaterdag 15 maart, 15.30 uur is er
een optreden van vibrafonist Vin
cent Houdijk (o.a. Kyteman) en
pianist Rogier Telderman in de
Drvkkery. Zaterdag 15 maart van
15.00 tot 16.00 uur signeert Pa
trick van Straten zijn eerste boek
Op uitzending bij Boekhandel
Van de Sande in Terneuzen. Don
derdag 27 maart organiseren Het
Paard van Troje en de Bibliotheek
Goes een avond met Jan Vantoor-
telboom in de bibliotheek van
Goes. Jan Vantoortelboom wordt
geïnterviewd door PZC-verslagge-
ver Jan van Damme over Meester
Mitraillette, aanvang 19.30 uur.
Een mooie jonge vrouw'
door Marjon Kok
Tommy Wieringa, schrijver van het
heid en kracht zijn roesmiddelen."
foto Marcel Israel
boekenweekgeschenk 2014: „Schoon-
Tommy Wieringa - 'Een mooie jonge
vrouw'. Het boekenweekgeschenk is
tijdens de Boekenweek 2014 van 8
tot en met 16 maart gratis zolang de
voorraad strekt bij besteding van min
stens 12,50 euro in de boekhandel.
Het Boekenweekessay Arctisch dag
boek, geschreven door Jelle Brandt.
www.boekenweek.nl
door Theo Hakkert
MIDDELBURG - Er zijn tal van literai
re activiteiten in Zeeland tijdens
de Boekenweek, met het thema
Reizen: ondertussen ergens anders.
Een overzicht:
