I
Zeeland is twee commissarissen verder. Wim van
Gelder, veertien jaar cdk in deze provincie, hoeft niet
in Zeeland te wonen om ervan te genieten.
32 ZEELAND
OUD-CDK
Met een merkwaardig com
pliment luidde toenma
lig gedeputeerde Toine
Poppelaars zeven jaar ge
leden commissaris van
de koningin Wim van
Gelder uit. Hij zei te ver
wachten dat over tien, vijftien jaar van de
scheidende functionaris zal worden gezegd:
die periode met Van Gelder was zo gek nog
niet. Of die voorspelling uitkomt, moet dus
nog even worden afgewacht.
Zeeland is inmiddels twee commissarissen
verder. De manier waarop zij invulling aan
hun ambt hebben gegeven en geven, verschilt
sterk van de manier waarop Van Gelder dat
deed. „In de discussie krijgt de toekomst van
Zeeland vorm", was een van zijn gevleugelde
uitspraken. Waar bij Karla Peijs de nadruk lag
op haar uitgebreide netwerk en Han Polman
zich vooral als een diplomaat laat blijken, gaf
Wim van Gelder te pas - en soms ook wel te
onpas - zijn uitgesproken mening. Over streek
taal bijvoorbeeld, over ontpoldering en over
de neiging van de Zeeuwen alles maar bij het
oude te laten.
Dat ging al gauw management by speech heten.
Bestuurlijk Zeeland reageerde af en toe een
tikkeltje mat en moe wanneer de cdk weer
eens een knuppel in een hoenderhok had ge
gooid. Daar hebben we Wim van Gelder weer.
Maar een jaar na zijn vertrek lieten verscheide
ne Statenleden zich ontvallen dat ze best wel
weer eens een prikkelend inhoudelijk verhaal
van de commissaris van de koningin zouden
willen horen. Inderdaad, die Van Gelder was
zo gek nog niet.
Twee jaar nadat hij met pensioen was gegaan,
verkochten Mineke en Wim van Gelder - ze
waren eerder al kleiner gaan wonen - hun ap
partement in Middelburg. Sindsdien verblij
ven ze in Amsterdam (Voor de cultuur') en in
Winterswijk (Voor de natuur'). En dat bevalt
goed. Heel goed.
Hebben de Van Gelders daarmee Zeeland de rug
toegekeerd?
„Absoluut niet. Mijn vrouw en ik komen hier
nog graag en vaak. De uitreiking van de Four
Freedoms Awards, het Walchers Contact, de
Oesterpartij, ik probeer er altijd bij te zijn. En
Film by the Sea en het Nazomerfestival na
tuurlijk. Dan huren we voor een week een ap
partement. Je hoeft niet in Zeeland te wonen
om van Zeeland te genieten."
Zijn er nog meer banden met Zeeland?
„Ik heb nog twee bestuurs- en toezichtfunc-
ties in Zeeland: voorzitter van de raad van toe
zicht van Arduin en van het Zeeuws Radiothe
rapeutisch Instituut. Dat zijn instellingen
waar ik me graag voor inzet." En grijnzend:
„Mijn emailadres eindigt nog steeds op
@zeelandnet.nl."
En zweefvliegen boven Zeeland?
„Daar ben ik mee gestopt toen ik 68 werd. Die
leeftijd hoefde geen beperking te zijn, maar je
moet er ooit een punt achter zetten. Het krie
belt soms nog wel wanneer ik een lucht zie
met mooie cumuluswolken die veel thermiek
beloven. Maar ja, je vliegt altijd alleen. Dat is
trouwens ook wel het boeiende van het zweef
vliegen. Je zit in je eentje in de cockpit van dat
vliegtuig, maar zonder de hulp van anderen
kom je niet omhoog. Een combinatie dus van
een individuele en een teamsport. Dat vormt
ook deels de aantrekkelijkheid ervan."
Bent u zo'n teamplayer?
Verrast: „Ja, altijd geweest. Dacht je van niet
dan?"
Nou, tussen 1992 en 1999 fungeerde het dagelijks
provinciebestuur van Zeeland toch niet echt als
een hecht team.
„Dat ben ik niet met je eens. Die sfeer in het
college van Gedeputeerde Staten was niet
slecht in die jaren. Ik kreeg alleen geen ruimte
om mijn kennis en ervaring als econoom voor
Zeeland in te zetten. De houding was: die Van
Gelder gaat ons niet vertellen wat we moeten
doen. Nou, dan niet. Even goede vrienden."
Had de economie van Zeeland er anders uitge
zien als u wel meer bij het beleid betrokken was
geweest?
„Dat weet ik niet. Ik heb ook zonder inbreng
in die portefeuille de vinger kunnen leggen
op de sterke en zwakke punten van de Zeeuw
se economie. Inderdaad, door middel van ma
nagement by speech. Ik heb op de kansen kun
nen wijzen die aquacultuur voor Zeeland
biedt en ik heb de kwetsbaarheid van de
Zeeuwse vestigingen van buitenlandse multi
nationals onderstreept. Die bedrijven deden
het erg goed, maar ze werden binnen de multi
national alleen als productiebedrijven gezien.
Met topprestaties weliswaar, maar de ontwik
keling van nieuwe producten en nieuwe tech
nieken gebeurde ergens anders. En de Zeeuw
se bedrijven eromheen leverden hoogwaardi
ge diensten, maar te weinig innovatie. Zonder
vernieuwing geen toekomst en dat klemt te
meer wanneer het om bedrijven gaat die al
een jaar of vijftig oud zijn."
Hoe staan de zaken er nu voor?
„Je ziet positieve dingen gebeuren. Zeeland
gaat absoluut een belangrijke rol spelen op
het gebied van de aquacultuur. Dat komt om
dat er nu mensen zijn die er echt voor gaan.
Er zijn eerder initiatieven geweest en er zijn
onderzoeken naar de haalbaarheid gedaan.
Maar die leken er vooral op gericht te zijn aan
te tonen dat het nooit iets zou kunnen wor-
Samenwerken
in Zeeland en
samenwerken
met Zeeland
blijft
moeizaam
den. En de komst van University College
Roosevelt was natuurlijk een geweldige opste
ker. Voor een innovatief economisch klimaat
heb je ook een innovatief cultureel klimaat no
dig."
Het komt dus wel goed met Zeeland.
„De kansen zijn er, maar de bedreigingen ook.
Er bestaat een onjuist beeld over Zeeland, niet
in de laatste plaats bij de Zeeuwen zelf. Een
paar voorbeelden. In culinair opzicht staat de
ze provincie aan de top, maar de inwoners van
Zeeland doen alsof dat de normaalste zaak
van de wereld is. Het Zeeuws Radiotherapeu
tisch Instituut is het beste in zijn soort in Ne
derland, maar behalve de tevreden patiënten
draagt niemand dat uit. Zeeuwen durven om
de een of andere reden niet trots op Zeeland
te zijn. Daar blijf ik me over verbazen. Ik heb
het vaker gezegd: ik ben hier als econoom ge
komen en als socioloog weggegaan."
En wat is de analyse van de socioloog Van Gel
der?
„Samenwerken in Zeeland en samenwerken
met Zeeland blijft moeizaam. Dat is een kwes
tie van mentaliteit. Je kunt alleen samenwer
ken met anderen als je jezelf gelijkwaardig
voelt. Het wordt echt niets als je voortdurend
denkt dat je wel weer aan het kortste eind
zult gaan trekken. Dat gevoel speelt sterk in
Zeeuws-Vlaanderen ten opzichte van de rest
van Zeeland en in heel Zeeland ten opzichte
van de rest van Nederland. Jammer en volko
men onnodig."
Staat die mentaliteit ook de samenwerking met
Vlaanderen in de weg?
„Absoluut. Al heeft de ontpolderingsdiscussie
natuurlijk ook een belangrijke rol in de ver
houdingen met Vlaanderen gespeeld. De gang
van zaken rond de Hedwigepolder heeft veel
negatieve doorwerking. Dat is Zeeland natuur
lijk maar deels te verwijten. Den Haag heeft
er ook heel nadrukkelijk aan bijgedragen dat
de in Vlaanderen altijd sluimerende overtui
ging dat Hollanders niet te vertrouwen zijn,
de afgelopen jaren flink is versterkt."
U was zelf ook voor ontpoldering.
„Nee, dat is een hardnekkig misverstand. Ik
ben niet per se vóór ontpoldering; ik onder
schrijf alleen de bezwaren ertégen niet. Bij de
ontpolderingsdiscussie in de jaren negentig,
toen de tweede verdieping van de Wester-
schelde speelde, waren bestuurlijke afspraken
gemaakt over natuurcompensatie. Ik vond dat
die een kans moesten krijgen, maar ze bleken
niet bestand tegen populistische reacties. De
zaak escaleerde en er ontstond een situatie
waarin alles wat je zei fout was. Ik heb gepro
beerd de opvatting te doorbreken dat water
geen natuur is en boerengrond onaantastbaar.
Dat mag aan de boorden van de Westerschei-
'Zeeuwen durven niet
trots op Zeeland te zijn'
door Ben Jansen
Willem Teunis
van Gelder
(1942) was van
16 september
1992 tot 31 ja
nuari 2007 com
missaris van de
koningin in Zee
land.
Voordien was
hij vanaf 1974
Statenlid voor
en vanaf 1978
gedeputeerde
in Noord-Hol
land.
Hij is lid van
het CDA (bloed
groep ARP).
Van Gelder is
getrouwd met
Mineke Wig-
gers en heeft
drie dochters.