8 VERDIEPING
Tot de bezoekers van het Oek
raïense Onafhankelijkheids
plein hoorden de afgelopen
weken en maanden ook pro
minente Nederlandse politi
ci. Op verschillende momen
ten spraken zij de demon
stranten moed in en hamerden op de rech
ten van de Oekraïners.
PvdA-minister van Buitenlandse Zaken
Frans Timmermans (begin december): „Ik
zeg alleen: los het samen op. Dan staan wij
klaar om met jullie verder te gaan."
PvdA-Kamerlid Jacques Monasch (half de
cember): „De bevolking van Oekraïne
moet haar eigen toekomst kunnen bepalen.
We weten dat jullie niet opnieuw een Sov
jet-staat willen worden." WD-Europarle-
mentariër Hans van Baaien (20 februari):
„Geef nooit, nooit op. We zijn bij jullie, we
vertrekken niet, we blijven bij jullie. Lang
leve een democratisch Oekraïne."
Wie met een half oor luistert, hoort hier
de nieuwe beste vrienden van Oekraïne.
Bovendien werden de bemoedigende woor
den op het Onafhankelijkheidsplein vorige
week gevolgd door een Europees Parle
ment in Brussel dat het land een EU-lid-
maatschap in het vooruitzicht stelt.
Maar dat is volgens veel Nederlandse poli
tieke partijen niet helemaal de bedoeling.
Hoe warm de woorden ook - het verbond
is strikt zakelijk: kabinet noch Kamer ziet
het gebeuren dat Oekraïne op korte ter
mijn lid wordt van de Europese Unie.
Hooguit over. een jaar of dertig, als het land
corruptie en machtsmisbruik heeft uitge
bannen, als de economie is gemoderni
seerd is en er sprake is van een volwassen
democratische rechtsstaat. Tot die tijd zit
er niet meer in dan een vrijhandels- en as
sociatieakkoord met 'Brussel'.
De Oekraïners begrijpen deze ogenschijn
lijk dubbele boodschap prima, menen ver
schillende partijen in de Tweede Kamer.
Een hart onder de riem steken is iets an
ders dan zwaaien met een EU-lidmaat-
schap, zegt WD-buitenlandwoordvoerder
Han ten Broeke. „Mensen protesteerden
niet voor een EU-lidmaatschap maar tegen
de regering." D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerds-
ma: „De signalen uit Europa zijn conse
quent: eerst moet de rechtstaat beter en de
corruptie worden aangepakt."
De partijen vinden dat een EU-lidmaat-
schap nu sowieso niet ter sprake moet ko
men; dat zou de Russen alleen maar in de
kaart spelen. „Dan zou Poetin zijn gelijk be
vestigd zien dat het Europa alleen om in
vloed gaat. Als Brussel de rode loper uitrolt
dan rollen in Moskou de tanks uit", zegt
Ten Broeke. De PvdA sluit niet uit dat Oek
raïne ooit EU-lid wordt maar wil nu ook
geen discussie hierover. Kamerlid Michiel
Servaes: „Dat doet meer kwaad dan goed."
Minister Timmermans klinkt resoluut:
„Het is volkomen onrealistisch om de ko
mende 30 jaar over toetreding te spreken."
Dat Europese politici mogelijk andere ver
wachtingen gewekt hebben, verplicht de
Nederlandse regering nergens toe, vindt
Timmermans.
Toch is het maar de vraag of men in Oekraï
ne ook zo makkelijk onderscheid kan ma
ken tussen de openlijke steunbetuigingen
van de politici en het keiharde 'nee' tegen
toetreding. Oost-Europa-deskundige Wim
van Meurs (verbonden aan de Radboud
Universiteit in Nijmegen): „De emotie over
een terugkeer naar Europa weegt soms
zwaarder dan de technische teksten van
verdragen waarin geen enkel perspectief ge
boden wordt op toetreding. Het is boven
dien heel verleidelijk voor de pro-Westerse
politici in Oekraïne om te schermen met
de Europese steunbetuigingen en zo de be
volking meer te beloven dan Brussel ooit
kan waarmaken."
Harry van Bommel (SP) legt de schuld ook
bij de Nederlandse regering. „In 2008 stem
de Nederland in met de toezegging van de
NAVO dat Georgië en Oekraïne ooit NA-
VO-lid mogen worden. Wij waren tegen.
Zo'n lidmaatschap zou als opmaat gezien
kunnen worden naar een EU-lidmaat
schap, terwijl die verwachtingen niet kun
nen worden waargemaakt."
Tegelijk is niets doen volgens Oost-Euro-
pa-kenner Van Meurs geen optie. „Je hele
maal afzijdig houden lukt niet." Het risico
op een Oekraïense desillusie over Brussel
moet Europa dan op de koop toe nemen.
door Niels Klaassen
Verschillende westerse hoogwaardigheidsbekleders bezochten Kiev om de demonstranten te
gen de pro-Russische regering een hart onder de riem te steken. Grote foto: europarlementa
riër Hans van Baaien, daaronder de Oekraïense oppositieleider Vitali Klitsjko met de Duitse mi
nister van Buitenlandse Zaken Guido Westerwelle, linksonder de oud-president van Georgië
Mikhail Saakasjvili, rechtsonder minister Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken, foto's HH
