_K
Veevoer hoef je niet in te
vliegen. Een handige boer
verbouwt zijn eiwitten zelf,
in de vorm van algen en
kroos. Het opmerkelijke
experiment van de Gelderse
boer Kroes trekt wereldwijd
belangstelling.
2 SPECTRUM
actueel
2
Bovenop de kalverstal
len van Evert Kroes
in Uddel staat een
enorme kas. Die valt
niet eens zo op als je
vanuit de Veluwse
bossen aan komt rij
den bij de boerderij. Van een afstand
lijken de kunststof dakplaten nog het
meest op strak geïntegreerde zonnepa
nelen. Tegen de schuur is een aarden
wal aangelegd. De planten die daarop
groeien, voorkomen dat het schilder
achtige Gelderse landschap te veel
wordt ontsierd door de gigantische
constructie.
Want het is wel degelijk een kas op
het dak van de stal. En geen kleintje:
100 meter lang, 50 meter breed. Boven
de hoofden van de kalveren, die er in
negen maanden worden vetgemest,
ligt een enorm bassin vol eenden
kroos. Achter de stal ligt 5000 meter
aan doorzichtige buizen klaar, waar al
gen in moeten gaan groeien. Die wor
den binnenkort geïnstalleerd boven
het bassin.
De algen en het eendenkroos dienen
als voer voor de kalveren, legt veehou
der Kroes uit. Er zitten veel eiwitten
in; een belangrijke voedingsstof voor
de dieren. Nu komen eiwitten voor
veevoer vooral uit Zuid-Amerika, in
de vorm van soja. Maar die route is
omstreden, omdat voor sojateelt re
genwoud wordt gekapt. Nog los van
de impact op het milieu van de lange
weg die de soja naar Nederland aflegt.
Via een leidingensysteem moeten de
algen en het kroos straks in het drink
water van de kalveren terechtkomen,
vertelt Kroes. Of ze die groene drab
wel lusten? „Zeker wel. Ze moeten er
even aan wennen, maar daarna vin
den ze het lekkerder dan leidingwa
ter. Vroeger dronken koeien ook uit
de sloot vol eendenkroos."
De Gelderse veehouder vertelt over
zijn plannen met een haast achteloze
nuchterheid. Alsof het zo normaal is
dat je een broeikas op je veestal
bouwt en je kalveren eendenkroos
voert. Dat is het natuurlijk niet. Niet
voor niets komen er wekelijks delega
ties op werkbezoek in Uddel. Laatst
nog een groep uit Letland en een bus
vol Italianen. Agrariërs, landbouwdes
kundigen en politici die willen weten
hoe ze de 'kringloop' van grondstof
fen kunnen sluiten. Vanwege steeds
strengere milieu-eisen is dat een ur
gent thema in de landbouw.
Vroeger, toen agrarische bedrijven
nog klein en gemengd waren, be
stond afval niet. Boeren gebruikten de
inhoud van hun gierkelder om de ak
kers te bemesten. Op dat land groeide
maïs en ander voer voor hun koeien,
varkens en kippen.
Door schaalvergroting in de veehoude
rij is mest een probleem geworden.
De 3600 kalveren van Kroes produce
ren per jaar zo'n 20 miljoen kilo mest.
Slechts een derde daarvan kan hij op
zijn eigen akkers kwijt.
Nieuwe milieuregels dwingen veehou
ders sinds kort de mest van hun die
ren lokaal te verwerken. Geen gesleep
meer met volle tankwagens naar het
buitenland, maar de mest in een ver
gister omzetten in energie.
Omdat de kalveren van Kroes meer
mest produceren dan ooit kan worden
omgezet in algen en kroos, is achter
in de nieuwe stal een vergister ge
bouwd. Wat heet? Een complete mest-
fabriek. Er staan zeven silo's van 12
meter hoog, met een totale inhoud
van 880 kubieke meter. Als de centra
le op volle capaciteit draait, levert die
genoeg biogas op om het hele bedrijf
en tweehonderd huishoudens van
stroom te voorzien.
Kroes en zijn zonen hebben de inno-
Kroos voor de koe
door Annemieke van Dongen
