De kleine cultuur van
het Munnikenhof
1
2 BUITEN
Aan het kanaal door Zuid-Beveland ligt het plekje Vlake.
Met slechts tien huizen en ongeveer twintig inwoners is
het een piepkleine buurtschap waar niks te beleven lijkt.
Toch valt dat mee: aan de rand van het gehuchtje ligt de
Sequoiahof, een unieke siertuin van 15.000 vierkante
meter met honderden bomen, planten, struiken en
heesters en een enorme variatie aan kunstobjecten.
Het gehucht
Lang geleden was Vlake nog een
echt dorp. Rond 1200 werd er
veel turf gestoken in de Yersekse
moer, waardoor het voor arbei
ders een geliefde plek was om te
wonen. Turf werd gestoken voor
het zout, wat volgens inwoner
Jos de Koeyer destijds 'bijna duurder was
dan goud'. Vanaf 1800 werd het zout vooral
uit Portugal en Hengelo gehaald en trokken
de arbeiders langzaam maar zeker weg uit
Vlake.
Jos de Koeyer is vis en friet aan het bakken
voor een 'happetaria' van de kerk, de op
brengst gaat naar een goed doel. Ondanks
dat hij een druk bakschema heeft, neemt hij
graag even de tijd om over Vlake te vertel
len. De geschiedenis van het plekje heeft
hem altijd geïnteresseerd en hij vertelt dan
ook geanimeerd. „Vroeger stond hier een gro
te kerk die identiek was aan de kerk van
Schore. In de middeleeuwen hoorden deze
kerken bij elkaar. Toen steeds meer inwo
ners vertrokken raakte de kerk in verval,
met als gevolg dat hij rond 1800 werd afge
broken. Toch is de kerk niet helemaal weg:
inwoners konden de grote kloostermoppen
waar de kerk mee was gebouwd kopen, waar
door veel huizen zijn opgebouwd uit stenen
van de kerk, zo ook mijn huis." De kerk
werd in de volksmond de 'Duivelskerk' ge
noemd, vernoemd naar een grote afbeelding
in de kerk "van de duivel die er voor hoorde
te zorgen dat de priester het juiste woord ver
telde.
Een halve eeuw later, bij de aanleg van het
Kanaal door Zuid-Beveland, werd het dorp
grotendeels afgebroken. Er bleven slechts
een paar boerderijen en huizen over. Vol
gens Jos is deze trend doorgezet: „Na de aan
leg van het kanaal kwam de verbreding: er
moesten nog meer huizen weg. Waar nu de
dijk ligt was vroeger mijn tuin, eeuwig zon
de. En wat dacht je van de Rijksweg? Nog
meer huizen weg..."
Jos en zijn vrouw Mattie kwamen ongeveer
35 jaar geleden in Vlake wonen. Jos was vis
handelaar en ze woonden in het centrum
van Yerseke. Hij wilde graag uitbreiden en
de vracht kwam altijd 's nachts, dus was het
gemakkelijk als hij buiten het dorp woonde.
„We waren op zoek naar iets in de buurt en
toen kwamen we deze bouwval uit 1791 te
gen. Voordat wij het kochten heeft het 25
jaar leeggestaan, dus we hebben de boerderij
helemaal opnieuw moeten opbouwen. Tot
op de dag van vandaag ben ik heel blij dat
we destijds hier zijn neergestreken."
Om zijn gedachten te verzetten ging hij in
zijn vrije tijd tuinieren. Zijn tweede hobby
was het verzamelen van gerecyclede materi
aal. „Deze hobby's zijn inmiddels nogal uit
de hand gelopen: ik heb duizenden soorten
planten en honderden bomen waarvan al
leen al 33 soorten sequoiabomen. Die zijn
mijn favoriet: vandaar ook de naam Sequoia
hof. De Sequoia is een machtige boom: hij
kan wel 3000 jaar oud worden en zo'n 115
meter hoog. Het is gewoon een hele stoere
en sterke boom." Het was niet zijn insteek
om de tuin open te stellen voor publiek,
maar veel mensen waren nieuwsgierig en
kwamen een kijkje nemen en van het één
kwam het ander.
Bij de tuin heeft hij ook een 'boerenlunchca-
fé,' waar bezoekers van de tuin terecht kun
nen voor een hapje en een drankje. Jaren ge
leden kwamen de werklieden die bezig wa
ren aan het kanaal bij Jos een visje happen.
„Ze vertelden dat ze de sluisdeuren van We-
meldinge weg gingen halen. Ze vroegen of
ik er wat mee kon. Ik was meteen enthou
siast en ze hebben de deuren van 10.000 kilo
bij mij in de tuin gezet, ik vind het mooi om
dat soort objecten een tweede leven te ge
ven. Zo heb ik ook 22 waterleidingbuizen in
de tuin staan, die 35 jaar onder de grond heb
ben gelegen. Mijn motto is: weggooien kan
altijd nog." Jos betaalt niet voor de spullen
die hij krijgt, maar hij bedrijft een levendige
ruilhandel. „Alles heb ik geruild voor vis, dat
vind ik grappig. Zo heb ik het dak van het
Chinese restaurant op de Westwal gekregen
in ruil voor een jaar lang gratis haring." Jos
kijkt op zijn horloge: het is tijd om de vol
gende lading vis te bakken voor de kerk.
Stoppen met vertellen vindt hij lastig, maar
de 'happetaria' gaat voor.
De Munnikenhof
omstreeks 1660, naar
een schilderij van de
schilder Schellinks.
Dit is in bezit van het
Zeeuws Museum te
Middelburg.
Levendige ruilhandel in Vlake
door Matthanja Schipper
A58
Kruiningen
Jos de Koeyer in de Sequoiahof.
foto Matthanja Schipper
1
