MACHT
IN ZEELAND 11
Het is een vraag die
onderzoekers in
de politieke we
tenschappen al
tientallen jaren
bezighoudt: waar
zit de macht, wie
heeft het voor het zeggen? De socio
loog C. Wright Mills betoogde in de ja
ren vijftig dat macht is geconcen
treerd bij een kleine groep toppolitici,
leiders van grote bedrijven en het mi
litaire establishment. Een relatief klei
ne groep mensen die elkaar door en
door kennen doordat ze naar dezelfde
scholen en universiteiten gaan, elkaar
veelvuldig in clubs en besturen tegen
komen en zo hetzelfde denken en
doen. Navolgers van Mills ontwikkel
den steeds geavanceerdere manieren
om de netwerken van de machtigen
in kaart te brengen.
i Netwerkanalyse
Voor het PZC/UCR-onderzoek Macht
in Zeeland hebben we die netwerk
methode als vertrekpunt genomen.
Daarbij zijn de functies in kaart ge
bracht van mensen in de belangrijk
ste organisaties in de domeinen over
heid (inclusief politiek), non-profit
en bedrijfsleven. De keuze voor deze
drie is ingegeven door het uitgangs
punt dat macht en invloed zich niet al
leen in de formele besluitvormingsare
na manifesteren maar ook daarbuiten.
Een investeringsbeslissing van een
groot bedrijf heeft een enorme im
pact op de Zeeuwse samenleving, net
als het besluit van een ziekenhuis te
fuseren of te verhuizen. Bovendien
wordt vanuit die sectoren druk gelob
byd bij de politiek. Politici kunnen
dan wel formele beslissingsbevoegd
heid hebben, bij het nemen van be
sluiten laten ze zich beïnvloeden door
organisaties en personen in markt en
non-profitsector.
Toch is de netwerkmethode niet zalig
makend. Functies zeggen nog niets
over de werkelijke invloed die men
sen hebben. In een onderzoek naar
macht zou je niet alleen naar posities,
maar ook naar concrete gebeurtenis
sen willen kijken. We hadden graag
uitgebreid onderzoek gedaan naar de
besluitvorming over grote Zeeuwse
dossiers zoals de bouw van de Wester-
scheldetunnel (bij wijze van illustra
tie in deze bijlage belicht), de ontpol-
dering, de aanleg van Waterdunen of
de komst van de marinierskazerne
naar Vlissingen. Maar dat bleek voor
ons onderzoek een te grote opgave.
Als alternatief voor de besluitvor
mingsmethode hebben we er in het
PZC/UCR-onderzoek voor gekozen
om in aanvulling op de inventarisatie
van posities en dubbelfuncties op
twee andere manieren de invloedrij
ken in kaart te brengen.
2 Expertinterviews
Allereerst voerden we met een tiental
experts achtergrondgesprekken over
macht en invloed in Zeeland. Het
ging over de vraag wat de belangrijk
ste zaken zijn die in Zeeland spelen
en wie in de ogen van de experts op
vallen of juist tegenvallen. Deze strikt
vertrouwelijke interviews leverden
ook enkele namen op van mensen die
in eerste aanleg niet of niet hoog op
onze lijst met op basis van functies be
langrijke Zeeuwen stonden.
3 Reputatieonderzoek
De derde en laatste stap in onze zoek
tocht naar de Zeeuwse invloedrijken
was vervolgens een lijst op te stellen
van vijftig potentieel invloedrijke
Zeeuwen. We keken daarbij naar hun
score op basis van dubbelfuncties, de
informatie uit de expert-interviews
en streefden ook een zekere verdeling
naar sectoren, regio's en geslacht na.
Deze lijst hebben we via een online
enquête voorgelegd aan vierhonderd
maatschappelijk en bestuurlijk actie
ve Zeeuwen, die ofwel meer dan één
functie bij de in het onderzoek gese
lecteerde organisaties vervullen ofwel
politiek actief zijn in de Staten van
Zeeland of in de grotere gemeenten.
We vroegen de geïnterviewden aan te
geven wie van de vijftig genoemde
personen ze invloedrijk achtten, of ze
namen op deze lijst misten en vervol
gens of ze hun vijf belangrijkste perso
nen zouden willen rangschikken.
Top 25
De scores uit dit reputatie-onderzoek
vormen de basis voor de in deze bijla
ge weergegeven Top-25. Overigens
steekt daarbij niemand echt met kop
en schouders boven de ander uit. Wel
stelden we via een allerlaatste belron-
de langs deze personen vast dat de
meeste personen op deze lijst elkaar
kennen en regelmatig spreken. Dat
beeld past mooi bij de drie C's waar
mee de Nederlandse bestuurscultuur
zo vaak getypeerd wordt: die van con
sensus, compromis en consultatie. De
Top-25 is geen gesloten elite die in
achterkamertjes bedisselt wat voor
Zeeland van belang is. Maar het zijn
wel mensen die er ieder op hun eigen
manier en voor belangrijke deelterrei
nen zeker toe doen en zo hun stempel
op de besluitvorming drukken.
In een land
dat dankzij
eeuwen
gepolder
geleerd
heeft in
gemeen
overleg
zaken te
regelen,
steekt
niemand
echt boven
de ander uit
Op zoek
naar macht
in Zeeland
door Herman Lelieveldt
Een uitgebreide verantwoording van het
onderzoek is binnenkort te vinden op
www.pzc.nl
