I
s
I
ft
I
1
Anja de Groene staat elke dag fluitend op. „Ik heb in
mijn werk dingen kunnen doen die ik belangrijk
vind. Maar mijn gezin is mijn basis."
36 ZEELAND
ANJA DE GROENE, DIRECTEUR
Het was een mijlpaal, eind
juni 2013. Na drie jaar voor
bereiding openden de ge
heel verbouwde Kloveniers
doelen de deuren. Een res
taurant, filmhuis, zalen en
een tuinterras, in een van
de mooiste gebouwen van Middelburg, op een
van de mooiste plekjes. „Ik dacht: we hebben
het gered", zegt Anja de Groene over dat mo
ment.
Het was het sluitstuk van een periode waarin
pijnlijk duidelijk werd hoe kwetsbaar de
mens is en hoe belangrijk het is om zich ge
steund te weten door de mensen om je heen.
Alles ging goed.
Tot haar man Dick verlamd raakte, van de ene
op de andere dag. Anja: „Dat kan toch niet,
dacht ik. In de veertig jaar dat ik met hem sa
men ben, heeft hij nog nooit iets gemankeerd.
Altijd vol energie, net als ik. Altijd gezond."
Een bacterie had zich op de ruggenwervels ge
nesteld. Begin januari 2013 werden de aange
taste wervels vervangen door nieuwe, van tita
nium. Bijna gelijktijdig begon de verbouwing
van De Kloveniersdoelen, een zusterbedrijf
van De Drvkkery.
De eerste zes maanden van 2013 waren onge
kend hectisch. Anja reed tussen haar werk
zaamheden voor De Drvkkery en De Klove
niersdoelen in aanbouw door, heen en weer
naar Antwerpen, waar Dick in het ziekenhuis
lag. In de zomer van 2013, tegelijk met de ope
ning van De Kloveniersdoelen, begon zijn her
stelperiode.
„Hij heeft zich teruggevochten. Hij loopt
weer, al is het nog met krukken. Ik heb er
nooit aan getwijfeld dat Dick weer zou terug
komen. Maar het is wel zwaar geweest. Een
confrontatie met je eigen kwetsbaarheid. In
dat soort omstandigheden merk je weer hoe
belangrijk je voor elkaar bent. De Drvkkery,
De Kloveniersdoelen: het zakelijke succes was
niet meer belangrijk, toen Dick in het zieken
huis lag. Hij wilde mij om zich heen, onze
dochter Maartje en onze zoon Siebe. We wa
ren altijd al close, maar onze relatie is nog ster
ker geworden."
Haar kinderen zijn haar trots. Het zijn alle
bei ontzettend leuke mensen geworden. Ook
een beetje dankzij ons, hoop ik."
Nooit heeft ze overwogen 'voltijdsmoeder' te
worden. „Ik vind het grote onzin dat je alleen
een goede moeder zou zijn als je thuis zit. Blij
ven werken na de geboorte van de kinderen:
dat is bij ons nooit een punt van discussie ge
weest. Er is niet eens over gepraat, zo vanzelf
sprekend was het dat ik doorwerkte. Toen de
kinderen nog klein waren, heb ik tien jaar
lang heen en weer gereden tussen Middelburg
en Tilburg. Daar werkte ik aan de universiteit
als docent-onderzoeker bij de vakgroep be
drijfseconomie. Elke dag om 7 uur stapte ik in
de trein. Om 7 uur was ik weer thuis. In die
tijd woonden we boven de boekhandel in de
Nieuwe Burg. Dick bracht de kinderen 's mor
gens naar school en na schooltijd was er ie
mand in huis om de kinderen op te vangen.
Dat ging prima. Eten deden we pas laat, maar
de kinderen waren dat gewend."
Het was op dat moment spitsuur in haar le
ven. Haar man Dick was druk bezig met om
vorming van het familiebedrijf, boekhandel
Fanoy, tot het inmiddels gelauwerde concept
van De Drvkkery. Anja gaf les en deed onder
zoek, en schreef tussen de bedrijven door een
proefschrift over duurzaam ondernemen. „Na
de geboorte van mijn kinderen is dat een
enorm geluksmoment in mijn leven: de dag
dat ik daarop promoveerde. Achteraf denk ik
wel eens: hoe heb ik het klaargespeeld? Met
die kinderen? Maar het is me wél gelukt. Als
kinderen ouder worden, gaan ze terugkijken
op hun jeugd. Nooit hebben ze gezegd: jullie
waren er niet voor ons. Op cruciale momen
ten was ik er. Ik ben geen voorleesmoeder. Ik
ging niet mee naar schoolzwemmen. Maar
dingen die je kon inplannen, zoals een school
reisje, oliebollen bakken, helpen bij feesten:
dat deed ik wel. De weekeinden brachten we
door in een klein, houten huisje achter de dui
nen in Oostkapelle, met een groot stuk gras er
voor. De kinderen genoten. In de vakanties
gingen we kamperen in het buitenland."
Duurzaam ondernemen was in de tijd dat An
ja haar proefschrift schreef, bijna twintig jaar
geleden, nog een nieuw fenomeen. „Ed Nijp-
els kwam met het eerste Nationale Milieube
leidsplan. Ia, de WD'ers waren vroeger heel
scherp op milieuzaken. Het VN-rapport Our
Common Future vond ik ook zo inspirerend.
Ik dacht: burgers en overheid kunnen iets
doen voor het milieu, maar wat kunnen bedrij
ven? Zo ben ik begonnen. In 1995 promoveer
de ik op duurzaam ondernemen en vijf jaar la
ter vroeg de Hogeschool Zeeland mij om de
eerste lector Duurzaamheid en Water te wor
den. De HZ was toen bezig met de omschake
ling van onderwijs naar kennisinstelling. Er
moest meer aan onderzoek gedaan worden. Ik
ben toen in een landelijke werkgroep met an
dere lectoren gaan kijken: hoe krijg je dat voor
elkaar?"
Vorige week vrijdag is bij de HZ een nieuwe
lector aangesteld, met als onderzoeksgebied
aquacultuur: de duurzame kweek van vis.
„Dat vind ik ontzettend leuk. Tien jaar gele
den ben ik daarmee begonnen. Nu is het tot
wasdom gekomen. Maar dat is niet alleen
mijn verdienste: je kunt dingen nooit alleen,
je hebt altijd mensen nodig met wie je goed
kunt samenwerken en die dezelfde richting
op gaan. Ik heb altijd de goede mensen om
me heen gehad, allemaal enthousiaste men
sen in mijn onderzoeksgroep op de HZ."
In 2009 kwam er een carrièreswitch: van on-
Het
zakelijke
succes was
niet meer
belangrijk,
toen Dick
in het
ziekenhuis
lag
derzoek en lesgeven naar boekhandel De
Drukkerij. „Na dertig jaar onderwijs en onder
zoek wilde ik nog wat anders doen. Een boek
handelaar is iemand die balanceert tussen cul
tuur en economie, kun je zeggen. Cultuur is
voor mij onderdeel van een volwaardig leven.
Dick heeft De Drvkkery bedacht en grootge
maakt. Ik ben erin gestapt omdat er een vraag
lag om een tijdschrift over Zeeland te maken,
en ik het belangrijk vind dat er zoiets als De
Drvkkery is, in de Middelburgse samenle
ving."
De Drvkkery heeft inmiddels meerdere prij
zen gewonnen. Een boekhandel wil Anja het
niet meer noemen. „Hoe dan wel, weet ik
niet. Maar het is veel méér. Wij willen in onze
winkel een sfeer scheppen die mensen aan
trekt, waardoor ze er graag langskomen. We
hebben ook een webwinkel. Maar voor ons is
de fysieke wereld nummer één. Internet is
een bedreiging voor winkels die zich niet we
ten te vernieuwen en weinig beleving bieden.
Ik maak me heel erg zorgen over de ontwikke
ling in de binnensteden. Steeds meer leeg
stand. De binnenstad is het hart van een stad;
loopt die leeg, dan gaat ook de horeca weg, en
zo wordt het steeds erger. Winkeliers moeten
zich ervan bewust zijn dat ze het op de ouder
wetse manier niet redden. Een winkel met
spullen en een winkelmeisje is niet genoeg.
Ook wij hebben last van webwinkels. Via on
ze eigen webwinkel kun je alle boeken kopen,
voor dezelfde prijs als Bol.com, net zo snel, en
de boeken komen uit hetzelfde magazijn.
Bol.com weten de mensen wel te vinden, ons
helaas te weinig."
Ze is niet zo van het plannen. „Maar om als
boekhandel te kunnen overleven, moet je stra
tegisch denken. Vooruit kijken. Eind vorig jaar
hebben we een cursus gevolgd: 'Boekonderne-
mer van de toekomst'. Wat voor winkel wil je
zijn? Hoe kom je daar? Wij willen cultureel
verbinden. Met heel veel clubs samenwerken,
om het culturele klimaat te verbeteren. Daar
gedijen wij in. Muziek, activiteiten, een goede
schouwburg: in zo'n omgeving lezen mensen.
Je kunt zo'n cultureel klimaat mee helpen
creeëren. En dan denk ik, misschien hooghar
tig: dat is ook goed voor Middelburg, en voor
Zeeland."
De opstart van De Kloveniersdoelen, waar
dochter Maartje bedrijfsleider is, moet in dat
licht gezien worden.
„Er is acht jaar gezocht naar een vervangend
onderkomen voor het Middelburgse filmhuis
Schuttershof. Ik was in 2010 voorzitter van de
stichting Cinema. Er was al eerder gekeken
naar De Kloveniersdoelen, maar dat pand was
veel te groot voor het filmhuis alleen. En het
stond maar leeg. Toen hebben Dick en ik el
kaar aangekeken: kunnen wij niets betekenen
voor de invulling? Verschillende plannen pas
seerden de revue. Beneden flexibele werkplek
ken, bijvoorbeeld. Uiteindelijk is het gewor-
Ik balanceer tussen
cultuur en economie
door Ondine van der Vleuten
Anja de Groene
(1953, Zwijn-
drecht) studeer
de economie en
bedrijfskunde
aan de Erasmus
Universiteit Rot
terdam. Aan de
Universiteit Til
burg promo
veerde ze op
duurzaam on
dernemen. Ze
was onder
meer docent-on
derzoeker van
de vakgroep be
drijfseconomie
universiteit Til
burg en lector
Duurzaamheid
en Water aan
de Hogeschool
Zeeland. In
2009 trad ze
toe tot de direc
tie van Boek
handel De Drvk
kery. Anja de
Groene woont
in Middelburg,
samen met
haar man Dick
Anbeek. Ze
heeft een zoon
en een dochter.
