Palliser gek op
moeilijkheden
38 BOEKEN
Andere kant van Allende
Doorbroken isolement
Onbekende auteur
UITGELICHT
In Ripper laat de Chileense schrijfster Isabel
Allende (1942) zich van een heel andere
kant kennen dan in haar eerdere romans.
Waar zij zich in haar vroegste boeken een
aanhanger van het magisch-realisme be
toonde en later steeds meer de kant van de
suikerzoete romantiek opging, laat zij nu
zien ook heel goed uit de voeten te kunnen
met humor en thrillerelementen. Voor ech
te thrillerliefhebbers is het boek waarschijn
lijk te traag. Pas na ruim 300 bladzijden
krijgt de spanning echt een functie. Maar
wie houdt van een breed uitwaaierend ver
haal vol kleurrijke personages, grappige zij
paden en liefdevolle detaillering, zit hele
maal goed. De kracht van Allende schuilt in
haar meeslepende schrijfstijl en haar levens
echte personages. De schrijfster heeft zich
zelf opnieuw uitgevonden. (SdJ)
NAARTJE
WORTEL
In haar vorige roman Half mens speelde hij
nog een bijrol, in het nieuwste boek Ijstijd
van Maartje Wortel (1982) vervult hij de
hoofdrol: James Dillard. Op opgewekt fatalis
tische toon verhaalt de schrijfster over zijn
dreigende ondergang als zijn grote liefde
Marie hem verlaten heeft.
Dillard is een man die in materieel opzicht
alles bezit. Op zijn 19e heeft zijn steenrijke
moeder hem ondergebracht in een duur ho
tel zodat hij zelfstandig wordt. Echt goed
lukt hem dat niet. Sinds Marie weg is, ligt Ja
mes op bed en bestelt dure kazen en wij
nen. Het verzoek van een uitgever om een
boek te schrijven én zijn ontmoeting met
de schrijver Palahniuk, dwingen hem zijn
isolement te doorbreken. Wortel schrijft
aangenaam ironisch en brengt de persona
ges tot leven met trefzekere details. (SdJ)
Na het lezen van een stevig boek over een
vervallen hotel in Winterberg, een overle
den tante én een bloederige moord, blijf je
als lezer met slechts één vraag zitten: wie
heeft Winterberg eigenlijk geschreven? Niet
Suzanne Vermeer in ieder geval, ook al
prijkt haar naam op de kaft. Het is een pseu
doniem van de in 2011 overleden Paul Goe-
ken. Na zijn dood nam een andere auteur de
schuilnaam over. Maar wie? Het is een mys
terieuzer gegeven dan het boek zelf Dat ver
telt over drie nichtjes en hun oude oom die
allen azen op een erfenis. Als een van de
nichtjes wordt vermoord, draait de vriend
van een ander nichtje de bak in. Onterecht,
natuurlijk. En dat zie je al van ver aanko
men. Net als de finale trouwens, met een
nichtje dat haar angst overwint en de op
komst van een mystery guest. (MG)
De romans van Charles Palli-
ser spelen eind negentiende
eeuw. Ze behoren tot de
meeste speelse in het histori
sche genre.
Er zijn schrijvers die alles
voor de lezer willen doen.
„Zo behaagziek ben ik
niet", zegt Charles Palliser,
terwijl hij een smartphone
op tafel bestudeert.
Hij houdt niet zo van al dat
moderne. Toch draagt hij een intrige
rend horloge met een klein toetsen
bord. „Dat kan ik laten piepen. Op een
door mij gewenst moment verschijnt
een woord in beeld." Veel moderner
hoeft hpt voor hem niet. „De volgende
stap is dat deze chips in ons lichaam
worden geplaatst. Wanneer jij denkt:
'Ik moet nodig Harry weer eens bel
len', gaat je lijf spontaan Harry bellen."
Hij schudt zijn hoofd om de gedachte
kwijt te raken.
Charles Palliser is gefascineerd door de
geschiedenis. Twintig jaar geleden
huurde hij rond kerst een appartement
in Amsterdam. „Omdat het een unieke
stad is met al die oude gebouwen. Ik
houd van plaatsen die niet zijn aange
tast door de tijd."
De skyline van Londen, hij gruwelt er
van. „Ze verwoesten de stad. Ze mogen
best van die afzichtelijke hoogbouw
plaatsen in steden zonder geschiede
nis, maar jij wilt toch ook niet een sky
scraper zien op het Spui? Bouw die din
gen in Rio, Sao Paulo of Chicago, ste
den zonder groots verleden."
En Parijs, waar de hoogbouw langs de
rand is verrezen?
„Daar doen ze het redelijk. Vanaf de Sa-
cre Coeur zie je amper hoogbouw." Hij
zucht. „Er is vast sprake van een neuro
se. Ik haat niet alle nieuwe dingen,
hoor. Ik maak graag gebruik van het
voordeel van vliegtuigen. Maar de we
reld wordt zo uniform. Er is veel lelijk
heid."
Charles Palliser (1947) was docent En
gelse taal- en letterkunde in Schotland
toen hij in 1989 met zijn debuut met
een een klapper maakte. De quincunx is
een grote roman van Dickensiaanse pro
porties, negentiende-eeuws, maar met
een speelsheid die de literatuur uit die
tijd verloren had.
Deze paradox is kenmerkend voor al
zijn boeken, dus ook voor zijn nieuwe
roman In ballingschap. Palliser schrijft
over de Victoriaanse tijd, maar met de
technieken van nu.
Of zijn het juist de technieken van nog
vroeger, van vóór de Victoriaanse tijd,
toen de roman als kunstvorm nog fri
vool mocht zijn en onschuldig was?
Zoals Cervantes die met Don Quichot
het genre uitvond en er tegelijkertijd
de draak mee stak? Of Laurence Sterne
die een zwarte pagina 'schreef in Tri
stam Shandy?
Palliser knikt. „Sterne anticipeerde op
alle grappen die je kunt uithalen met
de roman, terwijl de romanvorm in die
tijd nog amper bestond. Dat is toch ge
weldig! Ik weet niet wat er is gebeurd,
maar in de negentiende eeuw is - zo
wel in Engeland, Frankrijk als Rusland
- een ernst over de roman neergedaald
die het genre geen goed heeft gedaan.
De ik-vorm kwam in zwang, schrijvers
gingen rechttoe rechtaan verhalen op
dissen. Veel schrijvers zijn dit in de
twintigste eeuw blijven doen. Daar
mee ontken je zo ongeveer alle moge
lijkheden die de romanvorm biedt. Al
leen de Zuid-Amerikanen zijn nog in
ventief."
En Palliser zelf. Zijn romans doen
ouderwets aan doordat ze in de Victo
riaanse tijd spelen. Ze behoren tot de
meest speelse die nu verschijnen.
Neem Betrayals, een roman uit 1993.
Die is niet vertaald, hij weet waarom.
„Het boek eist veel van de lezer. Ik
vind dat dat mag. Als schrijver wil ik
uitdagen en verwachtingen verstoren.
Veel lezers zijn nogal lui. Ze willen zit
ten en een verhaal op eenvoudige wijze
verteld krijgen. Daarom houden som
migen niet van mijn boeken. Ze moe
ten er te hard voor werken."
Om Betrayals kan hij nog altijd grinni
ken. „Ik heb gedaan wat ik wilde."
Zijn nieuwe roman In ballingschap be
gon voor hem met het beeld van een
jonge man die in een verlaten huis aan
de kust denkt figuren te zien dansen in
de mist.
„Waar stond dat huis? Wie zijn de figu
ren die hij denkt te zien? Dat zou een
grote scène worden, dacht ik. Maar er is
slechts een schim van overgebleven.
Dat gebeurt soms. Je laat achter waar
mee je bent begonnen."
In ballingschap moest gaan, vond hij
vooraf, over een verdeelde familie die
niet functioneert. Ook de vorm stond
vast: een dagboek. „Richard, de jongen
in het boek, zit gevangen in een situa
tie die hij niet begrijpt. Dan ligt de dag
boekvorm voor de hand, want zo zit hij
bovenop de gebeurtenissen en kan hij
er nog niet op reflecteren. Natuurlijk
zitten er voor mij ook nadelen aan. En
daar gaat het nou juist om: zou ik dat
kunnen? In geen van mijn vijf boeken
is er een verteller die in de derde per
soon rechttoe rechtaan een verhaal ver
telt. Dat laatste geeft geen uitdaging in
het proces. Ik houd van moeilijkheden.
Nu heb ik kunnen laten zien dat ik dit
kan. Ik schrijf nooit een boek waarvan
ik van tevoren weet dat ik het kan
schrijven. Dat zou totaal zinloos zijn."
met medewerking van Sonja de Jong en Michiel Goertzen
Isabel Allende
Ripper
Vertaling Rikkie
Degenaar
Wereldbiblio
theek,
19,90 euro.
Maartje
Wortel
Ijstijd
De Bezige Bij,
17,90 euro.
Suzanne
Vermeer
Winterberg
A.W. Bruna,
17,50 euro.
door Theo Hakkert
Charles Palliser: „Als schrijver wil ik uitdagen en verwachtingen verstoren. Veel lezers zijn nogal lui." PR foto
Charles
Palliser
In
ballingschap
Vertaling
Marijke
Versluys
Prometheus,
19,95 euro.
