8 VERDIEPING
BICGRAFIt VAN GERARD HEINEKEN
De familie Heineken is
verbaasd over alle ophef
vorige week. Freddy
Heineken blijkt geen
échte Heineken, zijn va
der was immers een bas
taard uit de affaire van
zijn oma met haar minnaar Julius Petersen.
Hoezo schandaal? „Iedereen binnen de fa
milie en de top van het concern wist van
wat zij 'het verhaal' noemen", zegt Annejet
van der Zijl, schrijfster van het boek Gerard
Heineken, De man, de stad en het bier. „De
Heinekens waren lang en blond, Freddy en
zijn vader Henry waren klein en donker.
De gelijkenis met Julius Petersen is overdui
delijk."
Bovendien had Gerard Henry een paar da
gen na zijn geboorte officieel als zijn zoon
erkend. Einde verhaal, aldus de familie.
Niet dat zij zich schamen, vermoedt Van
der Zijl. „Ik zag in een krant een bierflesje
waar in het etiket 'Heineken' was vervan
gen door 'Petersen'. Freddy had dat grappig
gevonden, dat weet ik zeker. Zijn dochter
Charlene heeft zijn gevoel voor humor."
Zelf keek de historica ook op van alle me
dia-aandacht, vooral omdat het nieuws
voortijdig is uitgelekt. „Ik had als journalist
voor HP/De Tijd al geen goed gevoel voor
dit soort nieuws", zegt ze lachend. „Ik ken
de Freddy Heineken goed en ging af en toe
bij hem langs. Freddy vertelde eens dat hij
net had zitten eten met Willem-Alexander
en zijn nieuwe vriendin. Hij kon goed over
weg met de zonen van Beatrix. Ik schreef
het keurig op, ergens in een bijzin. De Tele
graaf las mijn verhaal en opende de krant
met 'Willem-Alexander heeft nieuwe
vriendin!' Had ik een scoop, en had het zelf
niet eens in de gaten. Mijn hoofdredacteur
was woedend."
Freddy Heineken vroeg haar jaren geleden
om zijn biografie te schrijven. Of ze dan on
afhankelijk kon werken, vroeg ze. Nee, dat
kon niet. „Dus deed ik het niet. Naar zijn
reden heb ik nooit gevraagd, het was zijn
goed recht om nee te zeggen. Maar zonder
volledige vrijheid kan ik niet werken. Het
is zwart-wit voor mij. 'Ach meisje', zei
Freddy. 'Jij wordt nooit rijk. Je bent veel te
idealistisch.' Natuurlijk, Freddy leefde een
interessant leven, zakelijk en privé. Maar ik
had net de biografie van Bernhard geschre
ven, ik had wel even genoeg 'boefje' ge
zien. Het was veel werk om de waarheid te
vinden achter alle rookgordijnen en goed
klinkende verhalen. Dat zou bij Freddy
vast niet anders zijn geweest."
Publiek geheim of niet, de familie Hei
neken heeft lang haar best gedaan om het
schandaal van het koekoeksjong verborgen
te houden. In het familiearchief zat 'een Ge-
rard-vormige leegte', zoals Van der Zijl het
noemt.
Waarom dan nu die openheid? Het past in
het tijdsbeeld, denkt Van der Zijl, waarin
ook andere zakenfamilies- zoals de Duitse
levensmiddelenfamilie de Oetkers - een
boekje open doen. „Misschien hebben de
Heinekens gedacht: als ze het niet vindt,
hebben we het goed verstopt. Vindt ze
het wel: laat zijn verhaal dan ook met
een compleet verteld worden. Ze wa
ren zelf ook wel nieuwsgierig. Wie
Petersen was, wisten ze wel. Maar de
ze oer-Heineken was een grijze vlek
in hun kleurrijke geschiedenis."
Met niet meer dan een foto en een
brief op zak, begon ze haar speur
werk in historische archieven
van zijn tijdgenoten. In de bio
grafieën van Willem III en de
Amsterdamse burgemeester
Den Tex en in de brieven van schrijver Pot
gieter vond ze steeds meer puzzelstukjes.
„De tweede helft van de 19e eeuw was een
aanstekelijke tijd en Gerard Heineken was
een van de sterren daarin. Hij geloofde in
de vooruitgang, die kwam met de nieuwe
technische kennis, betere hygiëne en elek
triciteit. Hij was grootmoedig en goedhar
tig, en zorgde goed voor zijn personeel. Hij
was een energieke, vrolijke en grappige
man."
Bovenal was Gerard een zakenman pur
sang. Wat dat betreft had Freddy, een echte
Heineken of niet, veel met hem gemeen.
Gerard kocht een verlopen brouwerij in
1864
en toen
hij op 52-jari
ge leeftijd plots
overleed, was hij de
grootste en rijkste brou
wer van het land. Zaken
mensen van deze tijd kunnen
veel van hem leren, denkt Van der
Zijl. „Les 1: wees niet bang om te ver
nieuwen. Wie flexibel is, maakt de groot
ste kans om te overleven. Ik was verbijs
terd over het tempo van vernieuwingen
van die tijd. Ik heb er zelf ook van geleerd
om minder bang te zijn, als schrijfster in
een tijd waarin de boekenwereld zwaar on
der druk staat. Voor alles wat verdwijnt,
komt weer iets nieuws. Een andere les is:
kies je medewerkers goed. Rijke zakenmen
sen omringen zich graag met jaknikkers.
Gerard was niet bang voor lastige medewer
kers die hem de waarheid vertelden."
Drie wijze lessen heeft Gerard Heineken
zelf niet nageleefd. „Allereerst: trouw ver
standig. Hij en zijn vrouw Mary maakten
elkaar niet gelukkig. Petersen was de echte
liefde van haar leven. Punt twee: let op je
gezondheid. Gerard werkte hard,
sliep weinig, bezocht hoeren en at en
dronk veel. Niet zozeer bier, vooral dure
wijnen. En tot slot: zorg goed voor een op
volger. Toen Gerard plotsklaps overleed,
ging alles naar zijn vrouw. Zij schoof even
later Petersen naar voren. Nou was Gerard
best bereid om Petersen te tolereren, maar
hij zou het vast heel zuur gevonden heb
ben als hij wist dat de minnaar, en intus
sen echtgenoot, van zijn vrouw alle touw
tjes van zijn bedrijf in handen kreeg."
Het boek van Van der Zijl verscheen vorige
week en aan aandacht geen gebrek. Er is
zelfs belangstelling om het boek te verfil
men. Van der Zijl zal zich er niet mee be
moeien. „Mijn werk is af. Het verhaal van
Gerard Heineken is niet van mij. Wie weet
gaan de scenarioschrijvers de affaire van
zijn vrouw met Petersen en zijn eigen affai
re met Rika Roos wat aandikken. Met een
rol voor actrice Sylvia Hoeks, of zo. Ik hou
me daar buiten. Gerard Heineken was ver
dwenen uit de wereldgeschiedenis. Ik heb
hem zijn plek teruggegeven. En niet alleen
als de opa van Freddy, maar als een man
die Amsterdam en de rest van het land veel
vooruitgang heeft gebracht. Hij verdient
het om er weer te zijn."
De onbekende
opa van Freddy
door Mo Prins
illustratie Mark Reijntjens
