Immuuntherapie
66 Door kou ontstaat
een abnormale
reactie van de
haarvaatjes in
de huid
pag 2&3 De farmaceutische industrie
TIPS
Het doet pijn, jeukt en ziet
er niet uit: winterhanden en
wintervoeten. Veel mensen
kennen deze aandoening,
die niet ernstig is. Maar hoe
kom je eraan?En belangrijker:
hoe kom je eraf?
Cynthia de Vries (16) heeft
een vreemde kwaal, vindt ze
zelf. Als ze het koud heeft,
krijgt ze blauwrode vingers
en tenen. De verkleuringen
zijn zó erg dat het vriendin
nen ook opvalt en zij haar er
op aanspreken.
„Ik dacht altijd dat ik me aanstelde en het
me verbeeldde, maar het valt dus ook ande
ren op", zegt ze. „Mijn oma zei: 'Volgens
mij heb jij last van winterhanden'."
Cynthia is nog niet bij de huisarts geweest
met haar blauwe handen, maar overweegt
daar binnenkort wel aan te kloppen. Een
tijd geleden kwam ze thuis van een koude
rit op de fiets na het sporten en toen begon
nen die blauwrode vlekken enorm te jeu
ken. „Ik kon het niet laten te krabben. Daar
na werd het alleen maar erger. Ik had er
echt last van. Mijn handen deden pijn en
door de jeuk kon ik me niet concentreren
op mijn huiswerk."
„Cynthia heeft inderdaad naar alle waar
schijnlijkheid last van winterhanden en
wintertenen", zegt dr. Heike Pabsch, der
matoloog in het Medisch Spectrum Twente
(MST). „Dit komt vaak voor bij uitstekende
lichaamsdelen die licht doorbloed zijn, zo
als vingers, tenen, buitenzijde van handen
en voeten, oren en neus, in combinatie
met nat en koud weer. Hierdoor ontstaat
een abnormale reactie van de haarvaatjes
in de huid. Die zorgt voor zweilinkjes. De
huid wordt blauw, rood en paarsachtig."
Dat de vaten in de huid reageren op kou is
normaal. De huid koelt af, de grote vaten
in de lederhuid vernauwen zich en er
vindt minder bloedtoevoer plaats. De klei
ne vaatjes diep in de huid gaan juist open
staan. Hier komt de blauwrode kleur van
daan. Hoe dat komt, is nog onbekend.
Voor de jeuk is wel een verklaring. Wie
koude handen of voeten heeft gekregen,
probeert ze weer warm te krijgen door bij
voorbeeld dikke sokken of handschoenen
aan te trekken. Dan worden de grote vaten
weer wijder en komt de bloedtoevoer weer
op gang. „Dan kan er een jeukerig en bran
dend gevoel ontstaan", aldus Pabsch.
De kwaal beperkt zich niet tot handen en
tenen, maar kan ook voorkomen op andere
'uitstekende' delen zoals oren en neus. Vol
gens Pabsch gaat het om een onschuldige
aandoening. De Latijnse naam luidt Pernio-
nes. De oorzaak is onbekend, het blijkt
soms wel erfelijk te zijn. Het komt relatief
veel voor bij jonge mensen, voornamelijk
vrouwen met mogelijk een neurovegetatie-
ve disregulatie (de regulatie van het ont
spannen en verkrampen van bloedvaatjes
is dan een beetje in de war), bij mensen
die overmatig zweten en bij mensen die in
zijn algemeenheid last hebben van een
slechte doorbloeding. Volgens Pabsch heeft
de aandoening meestal een typisch ver
loop. „Vaak hebben mensen er last van in
de herfst en in het voorjaar, omdat het dan
kouder wordt en vochtig." Veel mensen ne
men het blauwrood zien van ledematen
voor lief. Pas als het te erg wordt, gaan ze
ermee naar de huisarts. Als deze twijfelt of
het wel echt om winterhanden/tenen gaat,
stuurt deze iemand door naar een dermato
loog. Die moet dan vaststellen of er niet
iets anders aan de hand is, zoals een au-
to-immuunziekte.
Als het goed is, gaan winterhanden- of te
nen binnen drie weken weer weg. Voor
mensen die het in de tussentijd niet uit
houden een paar tips (zie kader). Cynthia
heeft intussen een paar reservehandschoe
nen gekocht zodat ze haar handen bij on
verwachte kou lekker warm kan houden.
door Moniek Hiisken
illustratie Jos Diender
Algemeen: vaak gaat het om jon
ge mensen met mogelijk een an
der reactiepatroon van de bloed
vaten. Roken is dan zeker niet
goed, net als het drinken van alco
hol. Veel bewegen daarentegen
werkt positief.
Om de algemene doorbloeding te
verbeteren, kun je ook wisselba
den nemen. Je hoeft niet per se
met je hele lijf onder de douche,
het mag alleen met je handen of
voeten. Wissel maximaal 3 minu
ten warm en koud water af. Ein
dig met koud.
Mensen die dat te heftig vinden,
kunnen de ledematen waar ze last
van hebben ook afwisselend met
warme en koude theedoeken (nat
gemaakt met water) bedekken.
Vermijd grote temperatuurver
schillen als het koud en nat is bui
ten. Koel je toch heel erg af, pro
beer daarna dan weer langzaam
op te warmen door bijvoorbeeld
langzaam wat te wrijven met de
vingers. Draag dikke sokken in
ruime, goed geïsoleerde schoe
nen als je last hebt van winterte
nen. En goede handschoenen bij
winterhanden. Zorg dat ze niet te
strak zitten
Veel last van jeuk? De huisarts
kan hier zalf voor voorschrijven.
Blauwpaarse tenen
van de winter
reageren?
Sm/ gezondheid@depersdienst.nl
Heike Pabsch
