BUITEN 7
M
De temperatuur is weer stijgende en van de paar winterse dagen die
het KNMI voorspeld had is - in ieder geval in het Zeeuwse - bar weinig
terecht gekomen. Het gaat er steeds meer op lijken dat deze winter in
de annalen terecht zal komen als een echte kwakkelwinter. Dat heeft
hoe dan ook een fikse impact op de natuur. En of dat spijtig is of niet?
Dat is een kwestie van opvatting. Wie de film 'De nieuwe wildernis' be
keken heeft, weet in ieder geval dat een strenge winter voor veel die
ren ontzettend zwaar is of zelfs het leven kost. Zo bezien lijkt een
kwakkelwinter alleen maar gunstig. Maar er schuilen wel een paar ad
dertjes onder het gras.
doorChiel Jacobusse
yr
Een zachte winter is in ieder ge
val gunstig voor de ijsvogel. Zijn
naam ten spijt is er vrijwel geen
andere soort die zo onder stren
ge winters te lijden heeft als uit
gerekend de ijsvogel. De vogel
komt aan de kost door al dui
kend visjes te bemachtigen en natuurlijk
lukt dat niet als er een laag ijs ligt. In het
Zeeuwse, met veel brakke binnenwateren
en de nodige zoute kanalen, duurt het lang
voordat alles dicht gevroren is en veel ijsvo
gels zoeken dan ook het zoute water op.
Maar dat biedt maar gedeeltelijk soelaas.
Want de vorst zorgt ervoor dat de vissen
dichter bij de bodem blijven en minder be
weeglijk zijn, zodat het moeilijk vissen is.
En veel wateren vriezen later alsnog dicht.
Dan zijn de ijsvogels echt in nood, want ze
kunnen maar een aantal uren zonder voed
sel. Hoe de vogel dan aan zo'n onlogische
naam gekomen is? Waarschijnlijk heeft dat
juist te maken met de uitgehongerde exem
plaren die zo dicht te benaderen zijn dat ze
voor iedere passant wel op móeten vallen.
Onder normale omstandigheden zijn ijsvo
gel alert en vrij schuw en het is aannemelijk
dat ze dan veelal over het hoofd gezien wor
den.
Er is nog zo'n vogel waarvan de naam je
compleet op het verkeerde been zet. Dat is
de winterkoning. En ook in dit geval ligt dat
goeddeels aan het gedrag van de vogel. Op
een heldere vriesochtend kan klein Jantje
luidkeels zitten te schetteren met het staart
je fier rechtop. Je moet haast wel de indruk
krijgen dat dit montere miezepietertje zich
niets aan koude en sneeuw gelegen laat lig
gen. Maar niets is minder waar. In strenge
winters komt het wel voor dat de stand van
de winterkoning gehalveerd wordt. Natuur
lijk kun je bij dat winterse leed de vraag stel
len of dat allemaal wel zo erg is. Los van het
lijden van de individuele vogels, is er met
wintersterfte natuurlijk voor de vogelstand
als zodanig niks mis. De sterksten overleven
en dat helpt om de stand gezond te houden.
En het is verbazingwekkend om te zien hoe
snel de stand van winterkoninkjes en ijsvo
gels zich na een paar kwakkelwinters weer
weet te herstellen.
Voor sommige vogels is de verbinding met
ijs en sneeuw wel degelijk terecht. Sneeuw-
gors, ijsgors, en ijseend horen allemaal thuis
in noordelijke contreien, waar ze zelfs tij
dens de broedtijd met sneeuw en ijs te ma
ken krijgen. De grote hoeveelheid wit in
hun verenkleed heeft te maken met het niet
opvallen in hun gewone biotoop. Bij ons ver
schijnen ze in wisselend aantal in de win
ter. Een relatie met het weer op het mo
ment van hun verschijnen, is er op dat mo
ment veelal niet. Van de ijseend werd vroe
ger wel beweerd dat die alleen bij streng
winterweer tot vlak onder de kust kwam en
dat de vogels bij zacht weer op volle zee blij
ven. De veelvuldige aanwezigheid in deze
winter in de Oosterscheldemonding en
langs de Brouwersdam verwijst ook deze ge
dachte naar het rijk der fabelen.
WOENSDAG 5 FEBRUARI 2014
Inlaag op Noord-Beveland in omstandigheden die we deze winter nog niet
gezien hebben.
Winter, ijs en vogels
Winterkoning
Ijsvogel
Ijseend foto's Chiel Jacobusse
