Uitdragers
van angst
Eerst werd vooral de
politie belaagd, nu zitten
Britse hooligans in
het kielzog van extreem
rechtse groeperingen
VERDIEPING 9
üt®ps
WÊIÈlÊlÊKÊÊfÊSISStHÊ
ooligans zijn al
meer dan een
eeuw actiefin
het Verenigd Ko
ninkrijk. Het fe
nomeen dook voor het eerst
op rond 1880, toen individuen
die roughs (de ruigen) werden
genoemd na voetbalwedstrij
den opzettelijk met elkaar op
de vuist gingen. Onlosmake
lijk verbonden met buitenspo
rig voetbalgeweld, worden
hooligans anno 2014 steeds va
ker in verband gebracht met
gewelddadig racisme en isla-
mofobie.
Van oudsher gingen Britse
hooligans voor rellen, knok
ken en vandalisme. Politiek in
teresseerde hen niet of nauwe
lijks. Het waren vooral rivali
serende clubs, scheidsrech
ters, voètbalmanagers en poli
tieagenten die het moesten
ontgelden. Dat is de laatste ja
ren veranderd. Engelse hooli
gans duiken steeds vaker op
in het kielzog van rechts-ex-
tremistische groeperingen.
De ronduit racistische Britse
Nationale Partij (BNP), een ul
tra-nationalistische club, telt
veel aanhang onder hooli
gans. Maar het is vooral de
English Defense League
(EDL) dat notoire hooligans
tot haar meest actieve leden re
kent. Deze rechts-radicale groe
pering strijdt op straat tegen
moslims en de vermeende in
vloed van de islam. EDL-sup-
porters houden regelmatig poli
tieke bijeenkomsten, met name
in en rond Luton, waar de
groep veel aanhang heeft onder
supporters van de lokale club
Luton Town. Alexander Meleag-
rou-Hitchens, hoofd onderzoek
van het international centrum
voor de studie van radicalisatie
aan de Londense universiteit
King's College, herkent de poli
tisering van de in voetbalshirt
gehulde knokploegen. Hij zegt
dat, in tegenstelling tot de jaren
'70 en '80, toen hooligans zich
vooral op geweld tegen rivalise
rende clubs richtten, 'zij tegen
woordig actief meedoen aan
het verspreiden van angst en
het vergiftigen van het publieke
debat. Daardoor worden zij poli
tiek meer relevant'.
Het overgrote deel van het Brit
se voetbalpubliek moet niets
hebben van deze 'nieuwe' hooli
gan. Rond stadions worden zij
gevreesd en verafschuwd.
Maar de minderheid die wel in
de idealen van EDL gelooft,
doet dat uit volle overtuiging,
denkt Jon Cruddas, parlements
lid voor de Labour Partij. „Net
zoals hooligans zich indertijd
rond Ulster schaarden in hun
haat tegen de IRA in Noord-Ier-
land, geloven de aanhangers
van de EDL oprecht dat ze
Groot-Brittannië moeten verde
digen tegen de islam." De EDF
was onbereikbaar voor com
mentaar hierop.
Over de Britse hooligancultuur
verscheen in 2004 de film The
Football Factory. Daaruit kwam
met name naar voren dat mo
derne hooligans goed georgani
seerd zijn, normale banen heb
ben en zich snel kunnen ver
plaatsen.
schappen en kenner bij uitstek van voetbal
geweld in het land.
Wie zijn er verantwoordelijk voor de jaar
lijkse geweldsdreiging die de organisatie
van een Gay Pride in Belgrado tegenhoudt?
En wie bestormden de stemlokalen eind
vorig jaar bij verkiezingen in Kosovo?
Politici wijzen elkaar aan als organisator
van.de protesten, maar het voetvolk wordt
steevast gezocht op de tribunes van de
voetbalstadions.
Verbazend is dat volgens premier Ivica Da-
cic allemaal niet: „Partijen hebben jaren
lang geflirt met deze groepen. Ook mijn
partij", gaf hij vrijelijk toe.
Die geschiedenis gaat ver terug. In de jaren
'90 was een gewelddadige groep 'fans' van
voetbalclub Rode Ster Belgrado een vehikel
voor nationalistische politici. Een duidelijk
georkestreerde vechtpartij tijdens een wed
strijd tegen aartsrivaal Dinamo Zagreb uit
Kroatië was één van de eerste gevechtshan
delingen van de Joegoslavische oorlog.
Hun leider Zjeljko Raznatovic werd later
een berucht militieleider. Maar nationalis
ten hadden de rood-wit gekleurde hooli
gans niet altijd aan een touwtje. In 2000
stonden ze vooraan in de demonstraties foto Imago/HH
die het einde inluidden van president Mi
losevic en de weg baanden voor vrije ver
kiezingen.
Inmiddels lijken de Ultra's van verschillen
de clubs in Oekraïne elkaar te hebben ge
vonden in hun strijd tegen het regime.
Overal zijn, na oproepen van de Dina-
mo-fans, andere voetbalhooligans in de
bres gesprongen voor hun demonstrerende
medeburgers, ook in het zuiden en oosten
van het land. En dat is opmerkelijk, want
steden als Charkov, Donetsk en Luhansk
zijn traditioneel Janoekovistj-steden. Zo
ook Dnjepropetrovsk, waar afgelopen zon
dag een opvallend grote oppositiebetoging
op gang kwam, gesteund door lokale Ul
tra's. Maar zij worden vooral gedreven door
een afkeer van de corrupte Janoeko-
vitsj-kliek. De hooligans van Tavria Simfer
opol op De Krim (hoofdzakelijk Russischta-
lig en dus overwegend aanhanger van Ja-
noekovitsj) hebben al aangegeven niets te
voelen voor aansluiting bij de Europese
Unie. Ze balen gewoon van de 'clan-regels
en de wetteloosheid van de politie die de
machtige criminelen wil beschermen'.
De Ultra's droegen echter nooit een politie
ke kleur. Ze waren tegen de politie en te
gen het regime.
Binnen de protestbeweging werden ze ge
roemd vanwege hun moed en strijdvaardig
heid. Maar de (staats)media zetten hen
weg als criminelen en onruststokers.
Twee ontwikkelingen hebben ervoor ge
zorgd dat de Ultra's naar de achtergrond
verdwenen. Ten eerste werd de Egyptische
voetbalcompetitie, in de nasleep van de ge
beurtenissen in Port Said, bijna twee jaar
stilgelegd. Daarnaast kwam de strijd tus
sen de Moslimbroederschap en het leger
de politiek domineren. Nu er bommen af
gaan in Cairo, is de knokploeg van de revo
lutie overbodig geworden.
Terug naar de Balkan. Naar Belgrado. Voor
al Kosovo is een geliefd thema bij de aan
hangers van zowel Partizan als Rode Ster.
Altijd hameren zij erop dat die Servische
provincie nooit mag worden opgegeven.
Volgens veiligheidsexperts zijn de tribunes
een politieke proeftuin: „Wie wil weten
waar het met dit land naar toe gaat, moet
luisteren in de voetbalstadions", zei Zoran
Dragisic eens, docent veiligheidsweten-
,v -
k
WOENSDAG 29 JANUARI 2014
