'Welstandscommissie
nuttig én hard nodig'
Kustwerk en haven één project
23
De Belgische Frietkotcultuur is toegevoegd aan de Inventa
ris voor Immaterieel Cultureel Erfgoed in Vlaanderen. De
frietkoten zijn immers uniek, net als de Biercultuur.
ZELZATE - De Axelaar had lekkere
trek. Hij had net een rondje ge
daan door Temse en op de kade
aan de Schelde de nieuwbouw be
keken op de plek waar vroeger de
vermaarde scheepswerf was geves
tigd. Nu was hij toe aan een war
me hap, dus stapte hij het frietkot
net achter de kaaien in en bestel
de een grote friet met dubbele
mayonaise. Op de thuisbasis was
hij immers gewend aan veel te
zuinige porties mayo, dat zou
hem nu niet overkomen.
De frietbakker overviel hem met
een grote puntzak friet met een
enorme klodder saus. En voor de
zekerheid een paar servetten.
Meteen al bleken die zéér van pas
te komen, want de helft van zijn
frietzak viel, met mayonaise en al,
met een plets op de grond.
Voor de Antwerpse frietspecialist
Paul Ilegems, die uitgebreid stu
die verrichtte naar de frietcultuur
in België en er vier boeken aan
wijdde is dat een herkenbaar
beeld. In Het Volkomen Frietboek
schrijft hij: „De klant krijgt zijn
hele bestelling tegelijk in de han
den gestopt en moet maar zien
hoe hij het verder redt. Overdadi
ge sausklodders glijden vervaar
lijk af, terwijl worsten, satés en
vleeshallen onzeker heen en weer
rollen in ondiepe schaaltjes. Hoe
hij zich met opgeheven handen
vol friet en ander spul naar de
open ruimte maoeuvreert is tel
kens weer een boeiend spektakel.
Hij moet al een waar evenwichts
kunstenaar zijn, wil hij zonder on
gelukken voorbij de schuifdeur ko
men. Ook de consumptie zelf kan
gauw op een catastrofe uitlopen.
Duizenden frietkotbezoekers heb
ben hun onhandigheid moeten
bekopen met een bezoek aan de
stomerij."
Een frietkot in Temse, een soort
barak. Je hebt koten in alle soor
ten en maten. De barak dus, maar
ook de frituurwagen, het caravan
type, het chalet, huisfrituur, de
villafrituur en de kermisfrituur.
En of je ze mee mag tellen is on
duidelijk, maar je hebt ook aan-
bouwtjes aan bestaande cafés en
restaurants. Of gewoon met zo'n
luikje.
De frietkoten heten D'n Vettige
Jean, Dikke Willy, Bij Roger en Li-
liane, Bonanza, Bolero, 't Sportief-
ke, Knordy en Frietroom.
Uit cijfers blijkt dat België nog
zo'n 5000 frituren telt. Ze trekken
gemiddeld 2,8 miljoen hongeri-
gen, die ruim 8oo miljoen euro
besteden. Volgens recent onder
zoek gaat minstens 95 procent
van de Vlamingen minstens één
keer per jaar naar de frituur. 85
procent eet minstens één keer per
maand friet en meer dan 60 pro
cent prikt wekelijks een puntzak
leeg. Ook aardig om te weten: de
meeste frituurklanten kiezen
voor een kleine friet (41 procent),
Het is geweten dat de
Vlaming van een pakje
friet houdt
39 procent bestelt een gewone por
tie en 20 procent kiest voor een
grote friet. En wat doen ze erop?
40 procent kiest voor mayonaise,
32 procent voor stoofvleessaus, 13
procent voor tartaar en 9 procent
voor ketchup. Volgens Ilegems
heeft het aanbod in de frietkoten
sinds de jaren zeventig een enor
me vlucht genomen. Bleef het as
sortiment aanvankelijk beperkt
tot friet met mayo of pickles, een
schep /ure mossels, een portie
stoofvlees, een hardgekookt ei,
een augurk en droge boulet of
een cërvela, sindsdien kwam daar
een enorme lading snacks (van zi
geunersticks tot chickendots) en
sauzen (mexicano, mammoet-
saus, pepersaus, saus brasil) bij.
En zo bestel je dus een papatje
oorlog, een friet ziekenhuis (met
alle sauzen), een patat paniek en
een patat kapsalon, maar dat dan
vooral in Nederlandse frituren.
Die Belgen zijn daar niet gek op.
De laatste jaren werden veel friet
koten bedreigd door stedebouw
kundigen, die hun stad of de dor
pen wilden opwaarderen en een
beter aanzien geven. De frietko
ten moesten weg. Het belangrijk
ste argument: het deed afbreuk
aan het straatbeeld en de schoon
heid van historische gebouwen.
De verjaagde frituristen kapten er
gedessilusioneerd mee of betrok
ken een woninkje, waar ze een
overzichtelijke huisfrituur begon
nen.
Om kaalslag te voorkomen is het
frietkot nu tot cultureel erfgoed
verheven. Net als de garnaalvisse
rij met paarden in Oostduinkerke,
het krulbollen, de Belgische bie
ren, het vinkenzetten en de
Vlaamse beiaarden. Vlaams minis
ter Joke Schauvliege (cultuur):
„Door de frietkotcultuur op deze
lijst te plaatsen kan de kennis van
dit typisch Belgische fenomeen
via de erfgoedgemeenschap wor
den uitgebouwd en beschermd."
Want: „Het is geweten dat de Vla
ming van een pakje friet houdt."
Babijn (Lijst Babijn) stelt donder
dag zijn collega-raadsleden juist
voor de commissie, die adviseert
over het 'uiterlijk' van bouwplan
nen, op te doeken. Volgens Babijn
is het onduidelijk aan welke crite
ria precies wordt getoetst, en
werkt het bestaan van de commis
sie alleen maar belemmerend.
Volgens het college is juist heel
duidelijk aan welke voorwaarden
de commissie toetst. Die staan in
de Welstandsnota. Als de commis
sie wordt afgeschaft, moeten amb
tenaren de adviserende taak over
nemen. Die werken niet zo onaf
hankelijk van de gemeente als de
commissie nu doet, legt het colle
ge uit. Een andere optie is in de
hele gemeente alle welstandsei-
sen loslaten. Dat kan leiden tot ex
cessen, waarschuwen B en W.
De commissie wordt betaald via
bouwleges. Die zijn, door het be
staan van de commissie, enkele
tientjes (kleine bouwplannen) tot
enkele honderden euro's duurder.
Dat maakten waterschap Schelde-
stromen, gemeente Sluis en
Yacht@Cadzand-Bad bv gisteren
bekend tijdens het tekenen van
een samenwerkingsovereen
komst.
Het is voor het eerst in Nederland
dat voor kustversterkingswerk pu
blieke en private partijen samen
werken, vertelde Adri Provoost
van het waterschap. De partijen
kwamen tot elkaar, nadat bleek
dat juist door het kustverster
kingswerk de aanleg van een
jachthaven .mogelijk wordt. Dat
zou anders veel te duur zijn ge
weest. De haven komt tussen
twee strekdammen die nodig zijn
voor kustversterking. De initiatief
nemer, Yacht@Cadzand-Bad,
hoopt de haven over twee jaar te
openen. De gemeente Sluis haak
te aan omdat die verantwoorde
lijk is voor de inrichting van de
omgeving. Die gaat behoorlijk op
de schop: er komt een hellend
plein vanaf de Boulevard richting
jachthaven, en ook de strekdam
men, omgeving van de haven en
nieuwe duinen krijgen een frisse
uitstraling. „We hopen dat drie
keer één in dit geval tweeënhalf
is", wees Provoost op de verwach
te besparing die de samenwer
king met zich mee moet brengen.
Vijf aannemers(combinaties) zijn
benaderd om een voorstel te doen
voor de uitvoering van het werk:
Boskalis, Van Oord /KWS Infra,
Ballast Nedam, Dredging Inter-
national/Heijmans en BAM/Mar-
tens van Oord.
„We kijken niet alleen naar de
kosten, maar ook naar het resul
taat", gaf Provoost aan. „De aanne
mers hebben ruimte gekregen
voor eigen inbreng, dus we laten
ons graag door hen verrassen." De
'winnende' aannemer wordt in
juni bekend.
DINSDAG 28 JANUARI 2014
Antwerpen
I Frituur Jozef op de vrijdagmarkt in Gent. Volgens experts zijn de eerste
frietkramen halverwege 1800 in het stadsbeeld zijn verschenen.
door Wout Bareman
Luxe frietkot Gezondheidsapotheek in Brugge. Mayonaisezalf en gesterelis-
eerde fricadellen? foto Camile Schelstraete
Joke Schauvliege
door Martijn de Koning
OOSTBURC - De Welstandscommis
sie is een nuttig adviesorgaan rich
ting zowel burger als B en W en
moet daarom blijven bestaan. Dat
schrijft het Sluise college aan raads
lid Francois Babijn.
door Martijn de Koning
CAOZAND-BAD - De betrokken par
tijen bij de kustversterking in Cad-
zand-Bad en daarmee gepaard
gaande projecten, zoals de nieuwe
jachthaven en de inrichting van het
gebied eromheen, bundelen al het
werk tot één project. Komende zo
mer wordt de aannemer bekend
die de omvangrijke klus mag uit
voeren.
Frietkot bij na
heilig verklaard
