€99,-
Cultuur snuiven
in Friesland!
REIZEN 17
M
•re
mÊÊÊË
www.naarcla.nl
F
v
Een wandeling in het nationale park De Hoge Veluwe is een ontmoeting met
het verwachte en onverwachte uit het verleden. De geschiedenis ligt hier in het
afwisselende landschap en de natuur voor het oprapen.
Vanaf het parkmidden met het
bezoekerscentrum, wandel ik
in de richting van de Franse
Berg. Met zijn 56 meter is dit
stuifduin één van de hoogste
punten van het nationale
park De Hoge Veluwe, bij el
kaar geblazen in de eeuwen na de laatste
ijstijd. Aan de voet van en in het stuifduin
liggen nog de fundamenten van het grote
museum dat nooit afkwam: de droom van
Helene Kröller-Müller, die een nachtmer
rie werd. De blokken Maulbronner zandste
nen, in 1920 bestemd voor het fantoommu
seum, liggen als boze herinneringen op de
vlakte, soms nog voorzien van bouwnum-
mer.
De Franse Berg was erg populair in het ver
leden. Het Franse leger gebruikte de heuvel
in het Rampjaar 1672 waarschijnlijk als uit
kijkpost, waaraan de zandbult zijn naam
dankt. Het echtpaar Kröller-Müller, stich
ters van het park, liet zich hier begraven.
Het landgoed van het echtpaar opende in
1931 voor het eerst zijn deuren voor het pu
bliek, aanvankelijk alleen in de weekenden,
van half juni tot half september. Bezoekers
konden een eenvoudig, provisoir wandel
kaartje kopen. De entree bedroeg destijds
een kwartje. Twee jaar later verbeterde de
ANWB de wandel- en fietsinfrastructuur
en kwam er een brochure met wandelrou
tes. In 1935 werd de Stichting Het Nationa
le Park De Hoge Veluwe opgericht - het
tweede nationale park in Nederland na het
NP Veluwezoom, dat in 1930 het daglicht
zag - en het bezoekersaantal groeide in
veertien jaar tot boven een kwart miljoen.
Heuvel op, heuvel af bereik ik de rand van
het terrein van het Kröller-Müller Mu
seum. Ik breng even een bezoek aan de
tuin voor de Steynbank, tegenover het mu
seumgebouw, een herinnering aan de
oud-president van één van de Boerenrepu
blieken in Zuid-Afrika. De tuin heeft een
strakke belijning in de vorm van een kerk
schip. De creatie van beeldhouwer Henry
van de Velde was één van de culturele oog
appeltjes van Helene Kröller-Müller.
Vervolgens koers ik in zuidelijke richting.
De winterse zon maakt het wandelen deze
ochtend erg aangenaam. Restanten och
tendnevel zorgen voor een bijzonder licht
spel. Na ruim een uur bereik ik een dicht
struweel van jeneverbessen. Het krioelt in
deze naaldbomen van de pestvogels. Het is
de eerste keer dat ik deze uit het noorden
afkomstige invasievogel in Nederland zie.
De vogels met hun kenmerkende donkere
oogmasker en kuif zijn zo groot als een
spreeuw en zijn dol op de jeneverbessen.
Een wandelpad leidt door het dichte stru
weel, maar ik wandel eromheen om van de
pestvogels te genieten. Jeneverbessen heb
ben het moeilijk in Nederland, ook in het
park. De bomen verjongen nauwelijks.
Dichte jeneverbesstruwelen zijn behoorlijk
zeldzaam in onze streken.
Kriskras lopend door grove dennenbossen
bereik ik een open stuifzandvlakte. In de
verte loopt een kuddé moeflons. Deze wil
de schapen zijn in 1921 door Anton Kröller
op zijn landgoed uitgezet, ter verfraaiing
van het landschap én voor de jacht. De rus
tige dieren komen oorspronkelijk uit het
Middellandse Zeegebied. De Hoge Veluwe
voorzag andere Nederlandse terreineigena
ren in het verleden ook geregeld van
moeflons. Wie de beesten wil waarnemen,
heeft een goede kans bij het Bosje van Staf
in het Oud-Reemster Veld. Soms schieten
wel eens rammen, die in kleine groepen
rondtrekken, over het bospad heen. Sporen
in' het bevroren zand verraden eveneens
hun aanwezigheid.
De stuifvlakte De Pollen, waar ik overheen
loop, is in 2001 en 2002 door de beheerders
aangelegd. Stuifzand dreigde aan het begin
van de twintigste eeuw helemaal uit Neder
land te verdwijnen, nadat het zand op gro
te schaal met dennenbossen was beplant
en de schaapskuddes van de heide verdwe
nen. De zandvlaktes worden tegenwoordig
gezien als waardevolle biotopen, waar zeld
zame insecten en korstmossen zich thuis
voelen. Het is zwaar ploeteren door het
mulle zand van deze Veluwse woestijn.
Her en der houden mossen en buntgras
het zand vast. Boomwortels liggen ont
bloot, omdat de wind het zand eromheen
heeft weggeblazen. Vlakbij passeren enkele
fietsers op de bekende witte fietsen.
Ik steek de Wildbaanweg over en loop over
het Deelense Zand terug in de richting van
de Franse Berg. De oneffenheden in het
landschap die ik in de verte zie, kunnen
nog restanten zijn van Duitse activiteiten
tijdens de laatste wereldoorlog. De Duit
sers namen in 1940 het zuidelijke deel van
het nationale park in beslag voor vestiging
van het militaire vliegveld Deelen, een gro
te bunker en luchtafweer tegen geallieerde
vliegtuigen. Na 1945 kreeg het park een
eel van het terrein terug.
WAAR EN WAT
Turend over het pijpenstrootje dat de heide
en het zand overwoekert, lijkt die tijd ver
weg. Door berkenbosjes en gemengde bos
sen, over heide en langs vennen bereik ik
tenslotte het centrum weer. Het groene ver
leden achter me latend.
EP!
Met het cultureel arrangement
in hotel jolden Tulip Tjaarda
Oranjewoud! TT TT
Ontvangst met koffie/thee en Fryske Sükerböle
2x overnachting in een comfortkamer
2x uitgebreid ontbijtbuffet
1x 3-gangen diner
1x museumtoegangskaart naar keuze
(Belvédère Oranjewoud, van Haren
Heerenveen of Fries Museum Leeuwarden)
VanJ§-4f§r
per persoon'
Het hotel ligt verscholen in de bossen van Oranjewoud, vlakbij
Heerenveen. Een idyllische plek met een
unieke sfeer. Statige landhuizen en oude
bomenlanen omringen vier sterrenhotel
Tjaarda. Ze herinneren aan de tijd dat de
koninklijke familie in Oranjewoud verbleef.
Dat vorstelijke gevoel zetten wij voort in
ons hotel, speciaal voor u.
ZATERDAG 18 JANUARI 2014
Kriskras door een rijk verleden
-C'
- r- rn
door Elio Pelzers
De Hoge Veluwe
Het nationale park *f
De Hoge Veluwe
heeft gemarkeerde wandelroutes, er zijn
langeafstandsroutes, themaroutes en er zijn
mogelijkheden om met gps te wandelen.
Het park, dat entree heft, verkoopt ook
wandelkaarten.
Er zijn drie ingangen: Schaarsbergen (Arn
hem), Otterlo en Hoenderloo. Meer infor
matie over wandelen op de Hoge Veluwe:
www.hogeveluwe.nl
4?^ reageren?
reizen@depersdienst.nl
Winters tafereel in de mist op het
Oud-Reemster Veld, een deel van
De Hoge Veluwe. foto's Elio Pelzers
GOLDEN TllLIP
Tjaarda Oranjewoud
Golden Tuiip Tjaarda Oranjewoud
Koningin Julianaweg 98 0513 433533
8453 WH Oranjewoud reserveringen@ljaarda.nl
INCLUSIEF:
..fdSTH EERSCHAP
*exci. Toeristenbelasting 0,80 p p p.n. en eventuele single toeslag 23.50 p.p.p.n.
