PZC
14 15 wenen Groene stad van Sissi en Strauss
17 hoge veluwe Kriskras door een rijk verleden
Danni Lowinski
23 SERIE
wsMmsm.
ITALIË
Het blijft wennen als Italianen
elkaar steeds met een hartelijk
Grutë Gott begroeten. Maar de
autonome provincie Zuid-Tirol
behoort dan ook nog geen
eeuw tot Italië.
Afgezien van de nauwelijks ge
sproken Italiaanse taal, is er
meer wat de argeloze toerist
in het tot Italië behorende
Zuid-Tirol in verwarring
kan brengen. Ingecheckt in
Hotel Quellenhof, iets bui
ten Merano, zie je meerdere kinderen en
volwassenen in Tiroler klederdracht, zoals
Lederhosen en diep uitgesneden Dirndl-
jurken, door de lobby lopen. Toch zijn we
wel degelijk een paar uur daarvoor via de
Brennerpas de Oostenrijks-Italiaanse grens
gepasseerd.
In Merano ontdekte dokter Huber in 1836
niet alleen de heilzame werking van het
microklimaat en de gezonde berglucht,
maar ook dat het water uit ondergrondse
bronnen een genezende werking kan heb
ben. Die bronnen zorgen nog altijd voor
het water in de Terme Merano van de stad.
Al in 1837 kwam keizerin Elizabeth (Sissi)
naar Merano, met haar zieke dochter Marie
Valerie. Van hun logeeradres destijds, het
kasteel TrauttmansdorfF, kunnen nu nog
de botanische tuinen worden bezocht.
Maar ook hedendaagse beroemdheden,
met hedendaagse problemen als verslaving
of obesitas, komen naar Merano. De plaatse
lijke bevolking maakt graag grappen over
popsterren die veel geld neertellen om in
het chique Palace Hotel weken op water en
brood te leven, teneinde wat kilo's kwijt te
raken.
Op een kwartier rijden van het centrum
van Merano kun je skiën. Ook dat is wen
nen als je net daarvoor een cappuccino op
een terras onder een palmboom hebt ge
dronken. Meranozooo biedt 42 kilometer
aan pistes en berghutten. Behalve spaghet
ti kun je er ook wienerschnitzels bestellen.
In Pfelders, een autovrij dorp op 1.642 me
ter hoogte aan het einde van het Passeier-
dal, wacht Erwin Mairginter al op ons.
Goedgeluimd, met een vilten hoedje op,
geeft hij uitleg hoe je sneeuwwandelt, alvo
rens we zelf de plastic schoenen onderbin
den. Je hak zit niet vast, wat het wandelen
een stuk makkelijker maakt. Na tien minu
ten inlopen, gaan we het pad af, de gids
voorop. Al snel verbaas ik me erover hoe re
latief simpel we steile hellingen nemen,
dwars tussen de bomen door. Mairginter
laat zien hoe je met je skistokken de hel
lingsgraad kunt meten om te zien of het
nog veilig is en hoe je de berg af moet glij
den met je armen wijd.
Aan het einde van de wandeling wacht als
extra verrassing een arrenslee. Het paard,
een haflinger van 9 jaar, trekt ons moeite
loos door de sneeuw. Terug naar het begin
punt, waar we met een deken over onze be
nen genieten van de omgeving.
Bolzano - Bozen in het Duits - is de hoofd
stad van Zuid-Tirol. Omdat 73 procent van
de inwoners Italiaans als eerste taal heeft,
krijg je eindelijk het idee daadwerkelijk in
Italië te zijn. De stad kent duidelijk twee
gezichten. Het centrum rond Het Walther-
plein met de Domkerk heeft laatmiddel
eeuwse handwerkersteegjes en de Lauben,
WAAR EN WAT
een straat met winkels onder de bogen.
Aan de rechteroever van de Talvera-rivier
werd vanaf 1922 de citta nuova gebouwd.
Rationalistische architectuur, waarmee de
Italiaanse fascisten Zuid-Tirol wilden vero
veren, dat in 1919 was geannexeerd. Een be
laden verleden, maar nergens in Italië kun
je zo veel fascistische architectuur zien. De
plaatselijke VVV heeft zelfs een brochure
met een plattegrond waarop alle gebouwen
zijn aangegeven.
Wat Bolzano ook bijzonder maakt - naast
de hoge bergtoppen van de Dolomieten -
zijn de vele fruitbomen en wijnranken, die
tot pal aan de stadsgrenzen zijn geplant.
Elke vierkante meter is benut, zelfs tegen
steile hellingen op.
Maar er is méér. Toen in 1991 twee wande
laars in de bergen een lijk vonden, konden
ze het belang van hun vondst niet bevroe
den. Het betrof Ötzi, zoals al snel de koos
naam van de ijsman luidde. De mummie
van 5.300 jaar oud bleek van groot archeolo
gisch belang. In het Zuid-Tiroolse Archeo
logisch Museum - een voormalig bankge
bouw dat sinds 1998 als museum dient -
kom je meer te weten over Ötzi: zijn kle
ding, zijn gereedschap, zijn schoenmaat
(kleine voetjes, maat 38) en hoe hij over
leed.
Nadat je de mummie in een zwaar beveilig
de ruimte hebt kunnen zien, volgt op de
derde verdieping nog het beeld dat de Arn
hemmers Adrie en Alfons Kennis van hem
maakten, van hoe hij er levend uit moet
hebben gezien. Een pezig, getatoeëerd man
netje van 1.60 meter lang en met een speer
in zijn handen. Voor een klas schoolkinde
ren is het beeld nog opwindender dan de
echte mummie. Met telefoons en iPads
wordt Ötzi gefotografeerd, alsof het om de
zanger van een boyband gaat.
Op de markt van Bolzano, in het centrum
van de stad, valt goed te zien hoe vrucht
baar Zuid-Tirol is. Kraam na kraam wor
den groente en fruit verkocht. Sommige
groentes, zoals agretti of Barba di Frate,
zijn voor Nederlanders onherkenbaar. En
van appels zijn er zestien soorten; van elke
honderd appels die in Europa worden ver
kocht, komen er twaalf uit Zuid-Tirol. De
fruitteelt is een van de bronnen van inkom
sten. Dat heeft er mede voor gezorgd dat
deze meest noordelijke provincie van Italië
een van de rijkste van het land is.
Media
Een beetje Italiaans
ZWITSERLAND
OOSTENRIJK
Bolzano
door Joost Brantjes
.4»
Arrensleeën met haflingers ervoor trekken wandelaars moeiteloos van de steile berghellingen in
Zuid-Tirol richting het dal. foto Joost Brantjes
Bolzano ligt op 768 kilometer
van Utrecht. Zuid-Tirol kent
twee aanvlieghavens: Verona
en Innsbruck. Boekingen en
vluchtinformatie via
www.transavia.com.
Meer over Zuid-Tirol:
www.suedtirol.info/nl
Meer over het Zuid-Ti-
roolse Archeologisch
Museum
www.iceman.it
Ötzi, de ijsman.
reageren?
reizen@depersdienst.nl
