R
o
Hij is bijna 80 jaar. Maar stoppen met werken?
Acteur Bram van der Vlugt wil er niet van ho
ren. Hij is bang om vergeten te worden. Maar
nog meer voor 'dokter Alzheimer'.
2 SPECTRUM
interview
ii Ik mag dan een oude
man zijn, ik wil
graag nog meedoen
met het leven
ééOp mijn 79e heb ik
staan stunten in een
dakgoot. Dat had ik
nog nooit gedaan
Bram van der Vlugt
kijkt me uitdagend
aan. Toch niet weer
zo'n journalist die
denkt dat hij aan zijn
afscheidstournee be
gint? Met veel bravou
re poneert hij een opmerking in die
richting. „Dat vooroordeel moet ik er
uit slaan." Hij speelt het. Een beetje
aangedikt, dat wel. Maar hé: hij is ac
teur. En wat voor eentje! Dp weg naar
zijn 8oste verjaardag en nog altijd ge
wild. „Mijn agenda staat tot half 2016
vol", vertelt hij trots. „En daarna zie ik
wel weer verder."
Een brede lach. Ogen die stralen. Op
geven? „Waarom zou ik", reagèert
Van der Vlugt nuchter. „Toneel is ont
zettend leuk. Ik wil daar graag bij ho
ren. Ik mag dan een oude man zijn, ik
wil graag nog meedoen met het le
ven. Weet je: ik ben bang dat ik uit
beeld raak. Gelukkig kan ik op het to
neel mijn partijtje meeblazen."
Een donkere vrijdagmiddag in Am
sterdam. We spreken elkaar in de hal
van een groot pand in de voormalige
houthaven van de hoofdstad. Bram
van der Vlugt loopt me wat vermoeid
tegemoet. Na een hele dag repeteren
nog een interview, daarna met zijn
vrouw ergens eten en dan naar de ope
ra. Om vervolgens zaterdagochtend
opnieuw het repetitielokaal op te zoe
ken. Een volle agenda dus. Van der
Vlugt blijft vriendelijk. „Zo gaat het",
legt hij uit. „Sinds 2010 speel ik min
der voorstellingen per week. Maar
zo'n repetitieperiode blijft intensief.
Dan kan ik niet zeggen dat ik maar
een paar dagen kom meedoen."
Het is voor hem een 'fijn vooruit
zicht' dat zijn toneelavontuur voorlo-
pig nog een tijdje doorgaat. „Ik heb
het geluk dat ik gevraagd word voor
rollen. Ik hoef niet te solliciteren. Eén
toneelstuk per jaar is voldoende. Als
dat weg zou vallen, ga ik me vervelen.
Ik bevind mij in een luxepositie: ik
kan de dingen doen die ik graag wil
doen."
Hij noemt het een soort van versla
ving. Een behoefte aan aandacht. „Ik
speelde met Joost Prinsen vorig sei
zoen in het toneelstuk Oude meesters.
Daarin zegt zijn personage op een be
paald moment tegen het mijne: 'Ie
bent geen acteur, je bent een aan
dachttrekker'. Dat zijn wij, acteurs, na
tuurlijk ook allemaal. We doen iets en
vinden het prettig als andere mensen
daarnaar kijken."
Als oudere acteur kan hij meerwaarde
geven aan sommige rollen, stelt hij.
„Het is een tijdje mode geweest dat
jonge mensen alle rollen in een-toneel
stuk speelden. Dat is gelukkig weer
voorbij. Er zijn genoeg mooie toneel
stukken met rollen voor oude acteurs.
Ik sta nu in On golden pond. Het karak
ter dat ik speel, wordt in dat verhaal
80 jaar. Dan is het logisch dat je die
rol door iemand laat spelen die onge
veer die leeftijd heeft."
Oppassen is het wel, benadrukt Van
der Vlugt. „Het moet geen trieste ver
toning of iets meewarigs worden. Ik
wil dat mensen mij beoordelen op de
kwaliteit die ik lever. Ik zou het ver
schrikkelijk vinden als iemand zegt:
'oh, hij kan nog goed de tekst onthou
den'. Dat moeten we niet hebben. Een
rol spelen is meer dan dat."
Een trieste vertoning. Hij huivert bij
de gedachte dat het hem zou overko
men. „Ik probeer 'dokter Alzheimer'
buiten de deur te houden. Dat lukt,
want ik weet zijn naam nog." Van der
Vlugt bedoelt het als grapje. Tegelij-
kertijd kijkt hij met bange voorgevoe
lens naar zijn oude dag. „Alzheimer
hangt als een zwaard van Damocles
boven mijn hoofd. Mijn angst is dat
mijn geest het leven niet meer kan bij
houden."
Een korte stilte. De werkelijkheid, be
seft hij, is wreed. „Ik weet dat veel
mensen die jonger zijn dan ik, al in
een verpleeghuis zitten. Maar ik zie
ook ouderen die tot op hoge leeftijd
actief kunnen zijn. Ik ken mensen die
in de negentig zijn met wie je een nor
maal gesprek kunt voeren. Daar trek
ik me aan op. Ze geven me een fijn ge
voel. Het besef'ik kan nog een tijdje
mee' doet mij goed. Heel hoopvol."
Het is wel aanpassen aan de mogelijk
heden. „Op mijn leeftijd heb je nu
eenmaal minder energie dan wanneer
je jong bent. Een paar jaar geleden
ben ik begonnen met het terugbren
gen van het aantal voorstellingen dat
ik speel. Vijf tot zes keer per week
lukt gewoon niet meer. Drie keer in
de week op toneel staan is voldoende.
Anders word ik moe. Elke voorstel
lingsdag staat, vanaf het moment dat
ik opsta, in het teken van die voorstel
ling. Dat voelt aan als een vorm van
terreur. Maar als ik op het toneel sta,
is het elke keer weer een feestje."
Als hij zou willen, kan hij het hele
jaar door spelen. „Ik moet veel rollen
afhouden. Het leuke is dat ik de laat
ste jaren dingen doe die ik nooit eer
der heb gedaan. Spelen op het reizen
de theaterfestival De Parade bijvoor
beeld. We deden er met zes bejaarden
een absurd stuk in een tent. Het liep
storm. Dat was smullen; ik voelde me
een kermisklant."
Of neem de opnames voor de Sinter
klaasfilm die eind dit jaar in de biosco
pen te zien is. „Ik moest in een dak
goot lopen. Natuurlijk is zo'n scène
grotendeels trucage. Maar voor één
moment moest ik echt in die dakgoot
staan. Er was een stuntman opgetrom
meld om dat voor mij te doen. Maar
ik wilde dat per se zelf eens meema
ken. Moet je nagaan: op mijn 79e sta
ik te stunten in een dakgoot. Dat had
ik nog nooit gedaan."
Zo veel werk betekent veel van huis
zijn. Zijn vrouw klaagt nooit, zegt hij.
„Zij is twintig jaar jonger dan ik en
leeft niet in die toneelwereld. Maar ze
begrijpt het vak wel heel goed. Af en
toe geeft ze mij een opdracht mee. Zo
van: 'let vandaag daar eens op'. Dat
helpt mij enorm. Mijn vrouw voelt
heel goed aan waar ik af en toe de aan
dacht op moet richten."
De rol die hij de komende maanden
speelt in On golden pond komt dicht
bij hemzelf. „Als je bijna 80 bent, is
het leven kort. Ie draagt een groot ver
leden met je mee en van de toekomst
blijft weinig meer over. Zo ervaar ik
dat ook. In dat toneelstuk speel ik een
man die de weg een beetje kwijtraakt.
Daar ben ik ook zelf bang voor: hangt
zoiets boven mijn hoofd als ik voor
die tijd al niet lichamelijk ben afge
knapt? Als je hoofd niet meer meewil,
kun je het als mens fysiek nog lang
volhouden. Die gedachte vind ik on
verdraaglijk. Aan de andere kant: het
schijnt zo te zijn dat je er zelf minder
last van hebt."
De dood, stelt hij, is natuurlijk onher
roepelijk. Met dat gegeven kan hij pri
ma leven, zo lang de weg naar dat defi
nitieve einde maar niet met veel ellen
de is omgeven. „Ik zou het jammer
vinden als de dood mij nu al kwam
halen. Ik heb het nog vreselijk naar
mijn zin. Ik ben een behoorlijk ego
centrisch mens, maar beschik geluk
kig ook over empathie. De angst om
de regie kwijt te raken, blijft groot."
Hij verjaagt de somberte met een
glimlach. Een herinnering komt zo
maar naar boven. Een kwart eeuw
lang speelde hij de rol van Sinterklaas.
Ook na zijn afscheid kroop hij nog
een paar keer onder de mijter van de
goedheiligman. „Eind 2014 komt de
film Sinterklaas vs de kerstman uit.
Daarin speel ik een demente man die
denkt dat hij Sinterklaas is." Een gul
le, schaterende lach. „Ik vind dat wel
een mooie manier om definitief af
scheid te nemen van die rol."
EP
Angst voor
de wrede
werkeli j kheid
door Martin Hermens
MM
4*4 t Wff
Bram van der Vlugt (Den Haag, 28
mei 1934) volgde een opleiding aan
de Amsterdamse Toneelschool. In
1970 was hij een van de oprichters
van Toneelgroep Sater, waar hij tot
1974 ook als speler actief was. Daar
na koos hij voor rollen bij theaterge
zelschappen en in vrije producties. In
2000 won hij de Louis d'Or voor zijn
hoofdrol in het stuk Kopenhagen.
Hij speelde in televisieseries en films.
Van 1986 tot en met 2010 was hij
jaarlijks dé Sinterklaas van Neder
land. Momenteel speelt hij met Liz
Snoijink (vervangster van de gebles
seerde Jenny Arean) in het toneel
stuk On golden pond. Van der Vlugt is
getrouwd en heeft vijf kinderen.
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
