'Ik houd
van een
writer's
block'
36 BOEKEN
Overgebleven bom
In de duif wies het water gestadig
UITGELICHT
AVONTUBEN
Lr"""?
Van De ioo-jarige man die uit het raam klom en
verdween verkocht de Zweedse schrijver Jo
nas Jonasson alleen al in Nederland en
Vlaanderen 300.000 exemplaren. In origina
liteit en humor overtreft hij zijn debuut
met De zonderlinge avonturen van het geniale
bommenmeisje.
Het deuntje van het chanson Non je ne regret-
te rien is in deze grappige roman een waar
schuwingsmelodie voor als de politie in
Zweden een vrachtauto geladen met een
atoombom mocht aanhouden. Het betreft
een bom van drie megaton uit Zuid-Afrika,
die is overgehouden na de ontmanteling
van het Zuid-Afrikaanse atoombomarse
naal. Er waren er zeven, waarvan zes
officieel. De ene die overbleef, ging naar
Scandinavië. Via de post. Onwaarschijnlijk?
Niet in dit geniale boek. (KE)
In de nieuwe bundel van Jacques Hamelink Vige
rende oudelandse grond staan zinnen als: 'De dulf-
schuinten staan/ overweldigd van de
braamstruikengrofheid/ die uitgezomerd is.' Zulke
zinnen kunnen alleen van Jacques Hamelink zijn.
Een auteur die veel verwacht van zijn lezers, bij
voorbeeld dat ze weten wat 'duif betekent. Met dit
woord en met heel zijn nieuwe bundel Vigerende
oudelandse grond keert de dichter terug naar zijn
jeugd. Terug naar juffrouw Anthonissen die hem op
school 'als vogelverschrikkend/ oorbeeld van onge
kuist dialect* op liet treden. Terug naar huis, terug
naar Driewegen, de nu in de bebouwde kom van
Terneuzen opgenomen buurtschap waar hij in 1939
werd geboren: 'Het gehucht was de basis, de bent-
eng'.
Die 'duif begreep ik, het betekent in vele Zeeuwse
dialecten 'sloof. Voor 'benteng' had ik het woorden
boek nodig, dat verklaart: 'versterking of verdedi
gingswerk der inlanders in voormalig Neder-
lands-Indië'. De mensen van Driewegen voelden
zich sterk in hun burcht, ze oefenden 'onbezworen
macht over de hele contrei uit,/ de rondomme par
tij grond, kreekkanten incluis,/ de hoeven, mitsga
ders de hoevenaars, en hun vee.'
Het lijkt in deze gedichten of je in het Oude Testa
ment bent beland, een oord van wiedsters en mel
kers, mythen en profeten. Maar we zijn dus gewoon
in Zeeuws-Vlaanderen, zij het door de ogen van
een ongewone dichter gezien. Zelfs het weerbericht
klinkt bij hem naar Genesis en Exodus, het weerbe
richt van 1 februari 1953. Met dat weerbericht begint
een indrukwekkende reeks, 'Tempeste van vlode'
(Middelnederlands voor overstromingsramp), over
die fatale dag. Getuigen vertellen: 'In de duif wies
het water gestadig.'
Mario Molegraaf
De Afghaans-Amerikaanse
auteur Khaled Hosseini
Hij heeft een stichting in
het leven geroepen.
Khaled Hosseini (48)
wil op deze manier zijn
blijvende verbonden
heid met zijn vaderland
Afghanistan benadruk
ken. „In En uit de bergen kwam de echo
gaat een hoofdstuk over een Afghaanse
arts die vanuit de VS teruggaat naar Ka-
bul. Het is fictie, maar dat zegt in dit
verband niets. Zodra hij terug is in de
VS, lijkt wat in Kabul nog zo urgent
leek en hem erg aan het hart ging, op
eens onbelangrijk en ver. Dat mag mij
niet overkomen."
Met de Khaled Hosseini Foundation
helpt hij onder anderen kinderen die
werkzaam zijn in de tapijtindustrie.
„Tapijten moeten worden geknoopt
door kleine handen, dus door kinde
ren. Die moeten een goed leven heb
ben." Vaak hebben deze kinderen am
per scholing. Het werk is slecht voor de
ogen, ze krijgen te weinig rust en geen
goede voeding. „Met de stichting help
ik de mensen thuis." Hij valt stil.
De mensen thuis? Hij glimlacht. „Ik
hoorde het mezelf zeggen. Leuk dat het
gebeurt. Mensen vragen mij heel vaak
of ik Amerikaan of Afghaan ben. Een
enorm deel van mij voelt Amerikaans,
ik woon al 33 jaar in de VS. Dus zo gek
is dat ook weer niet. Maar in mijn hart
zal ik me altijd een Afghaan voelen die
ook een Amerikaanse burger is."
Hosseini beschrijft hoe hijzelf de terug
keer naar Kabul beleeft. „Als je er naar
toe gaat, zie je vanuit het vliegtuig de
hele stad liggen. Het is niet zo'n grote
stad. Je ziet de bergen. De stad in het
dal, een adembenemend gezicht. Iede
re keer wanneer het vliegtuig de daling
inzet, denk ik: 'Hier ben ik geboren.
Daar was mijn vader jong. En mijn
moeder. Hier beneden heb ik leren lo
pen. Hier heb ik gevoetbald.' Ik weet
niet meer wat ik heb gedaan tussen
mijn dertigste en veertigste. Dat ben ik
grotendeels kwijt. De eerste jaren vor
men je. Ze gaan snel, maar ze hebben
een blijvende invloed. Wat je deed
toen je tien was, weet je nog."
Hij denkt niet dat hij altijd over Afgha
nistan zal blijven schrijven. „Ik begin
niet met het decor. Mijn boeken begin
nen met een menselijke strijd, een di
lemma. Dat staat los van de plek. Als
het volgende idee voor een boek niet
Afghaans is, wijs ik het niet af. Als het
idee maar deugt en mij opjaagt."
Dat het veel lezers vermoedelijk zal ver
rassen als zijn boeken niet met Afgha
nistan te maken zouden hebben, deert
hem niet. „Als je een boek schrijft, kun
je je niet bezighouden met de vraag
wie het leest."
Tien jaar geleden debuteerde Khaled
Hosseini met de roman De vliegeraar.
Zelden heeft een bestseller zo'n lange
aanloop genomen. In 2005 was de ro
man het bestverkochte boek in de VS.
Weer twee jaar later waren er in Neder
land meer dan een miljoen exemplaren
van verkocht. Hosseini is inmiddels we
reldwijd een van de meest succesvolle
auteurs. Qua oplages een serieuze con
current voor Dan Brown. „En dan
schrijf ik niet eens thrillers. Dat maakt
me optimistisch. Mensen willen goede
verhalen lezen."
Zijn Amerikaanse agente laat een lijst
met vertalingen van En uit de bergen
kwam de echo zien die ruim een kantje
A4 beslaat. En dan zijn er nog de roof
drukken. „Ik kreeg een vriendelijke
e-mail uit Iran. Daar erkennen ze ons
copyright niet. Het is pure piraterij. In
de mail stond: 'Meneer Hosseini, het
doet ons deugd u te kunnen medede
len dat uw boek in Iran toe is aan de
vijfde druk.' Ze stuurden me keurig
een exemplaar."
Hij is dankbaar voor het succes. „Maar
het verbaast me nog steeds. Het zijn
niet de meest opwekkende boeken.
Niet iets wat mensen zouden oppak
ken na een dag hard werken, zou je
denken. Maar dat doen ze wel. De le
zers moeten er iets van hun eigen le
ven in herkennen. Ik denk dat je niet
een boek kunt omarmen dat niet iets
van jezelf onthult."
Aan En uit de bergen kwam de echo lag
een schokkend krantenbericht ten
grondslag. „Een verhaal in de krant
over arme mensen in Afghanistan die
een kind hadden moeten verkopen aan
rijke mensen in Kabul, omdat ze an
ders geen geld hadden om de winter te
overleven. Ze konden niet al hun kinde
ren onderhouden. Mijn hart brak. Ik
kon het me als vader niet voorstellen."
Hij zag het beeld helder voor zich. De
vader die met twee kinderen op weg
gaat. Een jongen van 10 jaar, Abdullah,
en zijn zusje van 3, Pari. Zij zijn heel
close en beseffen tijdens de reis nog
niet dat ze van elkaar gescheiden zul
len worden. „Ik zag de kleur van het
wagentje, de sandalen van de jongen.
Ik kon de hitte voelen, ik wist hoe het
rook."
In vrijwel ieder volgend hoofdstuk pas
seert een heel mensenleven de revu. In
een mooie reeks aan stijlen. De ene
keer in de vorm van een brief, een an
dere als interview. „Ik dacht dat het ver
haal als een sneeuwbal naar voren zou
rollen, maar het ging alle kanten op.
Met de leidende vraag natuurlijk of, en
zo ja hoe, Abdullah en Pari elkaar ooit
weer zullen vinden."
Hij heeft leren vertrouwen op zijn crea
tiviteit, techniek en geduld. „Ik heb ge
accepteerd wat ik kan en wat ik niet
kan. Iedereen moet zijn beperkingen ac
cepteren en daar binnen werken. Ik
heb het stadium bereikt dat ik weet
wat ik kan. Ik houd op een gekke ma
nier wel van een writer's block. Het is
een moment dat je je realiseert dat je
ergens bent aangeland waar je niet
moet zijn. Niet piekeren, daar krijg je al
leen maar hoofdpijn van. Ik weet dat er
iets zal gebeuren dat de koers van het
boek zal veranderen. En dat is altijd
een verandering ten goede, altijd! Dus
kijk ik wel uit naar momenten dat ik
vast kom te zitten."
schreef een van de stille
bestsellers van 2013. „Ik
weet inmiddels wat ik kan."
JONAS JONASSON
VAN HET GENIALE
i 80MMENMQSJE
Jonas
Jonasson
De z onderlinge
avonturen van
het geniale
b ommen
meisje
Signatuur,
19,95 euro.
Jacques
Hamelink
Vigerende
oudelandse
grond
Querido,
18,95 euro.
Khaled Hosseini is dankbaar voor zijn succes, maar het verbaast hem wel omdat zijn verhalen niet bepaald opwekkend zijn. foto HH
door Theo Hakkert
Khaled
Hosseini
En uit de
bergen kwam
de echo
Vertaling
W. Hansen
De Bezige Bij,
19,90 euro.