UIT 9
Kan de werkelijkheid en herin
nering samenvallen in een
werk? Om die vraag draait het
bij Johan Kuipers. Wat die opga
ve met je doet, is terug te zien
in het vroegere en huidige
werk van de kunstenaar.
Met het op meer dan wa
re grootte natekenen
van het schilderij 'La
primavera' (de Lente)
van Botticelli uit 1477
neemt Johan Kuipers
je mee in de rijke
beeld- en gevoelswereld van een schilder
op het keerpunt van twee tijdperken.
Hij neemt met deze tekeningen afstand
van de voorstellingsloze monochrome
schilderijen waarmee hij bekend geworden
is en waarvan hij er vier laat zien.
Die monochromen bestaan uit ontelbare
minuscule penseelstreekjes. Die aanpak
was op het pointillisme geïnspireerd. Kui
pers bande echter de kleur uit. Daarmee
ontdeed hij het pointillisme van haar doel:
het objectief weergeven van de zichtbare
werkelijkheid. Kuipers richtte zich juist op
het verbeelden van het ontastbare en het
onzichtbare: de herinnering. Die kun je als
beeld terughalen, maar is niet meer dan
een verwijzing naar wat je zag en ervoer.
Het schilderen van een herinnering is ei
genlijk een onmogelijke opgave. Kuipers
deed dan ook geen moeite om zijn mono
chromen op een concrete waarneming te
baseren. Hij liet zich leiden door nauwe
lijks zichtbare verschillen in de onder
grond waarop hij zijn toetsjes aanbracht.
Dat tijdrovende karwei had een bijna medi
tatief karakter. Deze schilderijen verbeel
den zowel de activiteit van het herinneren
als de onmogelijkheid dat zo te doen dat
werkelijkheid en herinnering samenvallen.
Met de titel 'Lachrimae' (tranen) verwijst
Kuipers naar het gevoel dat die onmogelijk
heid teweeg kan brengen.
In de tekeningenreeks breekt Kuipers met
de beeldtaal die hij lang hanteerde. Maar
de intentie die in het werk besloten ligt
verschilt niet zoveel van wat hij in zijn eer
dere werk nastreefde. Het op meer dan wa
re grootte natekenen van een groot schilde
rij is monnikenwerk, zoals ook het maken
van zijn monochromen dat was. Net als in
dat werk pakte Kuipers de klus systema
tisch aan. Hij verdeelde het voorbeeld met
een rasterstructuur in gelijke stukken en
bracht die fragmenten nauwkeurig over op
vellen tekenpapier van 50 bij 65 cm. Hij ge
bruikte houtskool en deed dat heel luchtig.
Je ziet iets van handschrift, maar de rulle
papierstructuur bepaalt het karakter van
de tekening. Het is alsof een laagje poeder
op het papier voor even de vorm heeft ge
kregen die verwijst naar de voorstelling
waarop Kuipers zich baseert. Dat kwetsba
re, ongrijpbare, maakt ook deze tekeningen
in zekere zin een herinnering. Het gebruik
van zwart-wit versterkt dat idee. Herinne
ringen verschijnen vaak in flarden, in frag
menten. Die eigenschap speelt een rol bij
de keuze van Kuipers om de 24 tekeningen
niet te exposeren als één geheel, waarbij de
'puzzelstukjes''op dezelfde plaats liggen als
waar ze zich origineel bevonden.
Het is in mijn ogen niet zonder betekenis
dat Kuipers juist een renaissanceschilderij
koos en dan ook nog een met de titel 'Len
te'. Renaissance staat voor een nieuwe hou
ding ten opzichte van kunst en werkelijk
heid: het zoeken naar waarheid, het erken
nen van de menselijke maat bij het vormge
ven aan het bestaan. Die houding kun je
ook terugvinden in de ambitie van Kui
pers. Dat in zijn tekeningen de kleur ont
breekt, relativeert zowel de opbrengst van
het renaissance streven, als zijn eigen per
spectief. Als je eerlijk bent moet je erken
nen dat het zelfvertrouwen van de renais
sancekunstenaar inspirerend is, maar tege
lijkertijd ook getuigt van hoogmoed. Het
streven om de waarheid te kennen en de
wereld naar je hand te zetten is weliswaar
lovenswaardig, maar of het succesvol kan
worden afgerond is maar zeer de vraag.
DONDERDAG 16 JANUARI 2014
Verkenning van schilderkunstige
ruimte
Kees Goudzwaard maakt gelaagde
collages met transparante materialen
die hij vervolgens naschildert. Dat le
vert intrigerende beelden op, waarin
hij de spanning tussen illusie en wer
kelijkheid verkent. Zijn composities
zijn abstract én concreet en verwij
zen naar visuele ervaringen in ieders
omgeving.
T/m 23/3. De Kabinetten, Zuster
straat 7, M'burg. Di. t/m zo. 13.00 -
17.00 uur. Opening 18/1 16.00 uur.
Met Stop Making Sense overzicht
schilderkunst jaren tachtig
Stop Making Sense geeft een repre
sentatief beeld van de grote diversi
teit aan schilderkunst uit de jaren
tachtig. Neo-expressionisme,
neo-geo, neo-conceptueel, graffiti,
transavanguardia, nieuw wild en pat-
tem painting, het behoort allemaal
tot het idioom van deze jaren. Met
Daniëls, Dumas, Kaagman en Scholte.
T/m 19/1 2014. Dordrechts Museum,
Museumstraat 40, Dordrecht. Di. t/m
zo. 11.00 - 17.00 uur.
Postuum overzicht van
Antonio Plettenberg
Antonio Plettenberg (Den Haag 1928
- Sint Jansteen 2009 studeerde aan
de Koninklijke Academie in zijn ge
boorteplaats, werkte 15 jaar in Arez-
zo (Italië) en kwam in 2002 naar
Zeeuws-Vlaanderen. Hij roept een we
reld op waarin droom en werkelijk
heid zich vermengen.
T/m 23/2. Galerie Terra Groda, Dorps
straat 44, Graauw. Za. 15.00-18.00
uur, zo. 14.00 - 18.00 uur. Opening
19/1 14.00 uur.
Adembenemende lichtinstallatie
in virtuele wereld
Je stapt de virtuele wereld van
Squidsoup binnen waar de pixels van
een computerscherm vervangen wor
den door zwevende lichtpuntjes die
elke keer anders reageren. Volledig
omringd door licht, geluid en bewe
ging waan je je in een fantastische,
onbekende wereld. Sterke combina
tie met werk van Ronald Schimmel.
T/m 2/3. Willem3, Oranjestraat 4, Vlis-
singen. Do. t/m zo. 13.00 - 17.00 uur.
Opening 18/1 16.00 uur.
Tegengestelde krachten,
op zoek naar harmonie
Anne-Marie van Sprang maakt kleine
kwetsbare beelden van porselein of
kunststof. Ze nodigen uit tot stilstaan
bij de grote en kleine vragen van het
leven. In de schilderijen van Lysandre
Begijn spelen ruimte en beweging de
hoofdrol. Haar werk kun je zien als
metafoor voor wat zich in en buiten
ons afspeelt.
T/m 17/1CBK Zeeland, Balans 17,
Middelburg. Ma. t/m vr. 9.00 -17.00
uur.
Wi:
-.TT"";;
Met La primavera van Botticelli uit 1477 is Kuipers keerpunt van twee tijdperken zichtbaar.
Detail van Lachrimae (tranen) van Kuipers, foto's Nico Out
Uitgedaagd door de herinnering
Nico Out gaat elke week op
zoek naar het beste wat
Zeeland op het gebied van
beeldende kunst
te bieden heeft.
T/m 15/2. Galerie van den Berge, Westwal 45,
Goes, Do. 12.30-17.00 uur, vr. en za.
12.00-17.00 uur.
