BUITEN 3
De naam 'Landlust' is niet erg exclusief. Overal
in Zeeland en daarbuiten kom je die naam te
gen bij boerderijen ep buitenplaatsen. Aan de
rand vap de oude kern van het dorp Heinkenszand
ligt ook zo'n Landlust. Half verscholen tussen zwaar
geboomte liggen de i8e-eeuwse traditionele gebou
wen in Zeeuwse stijl te midden van een grote huis-
weide met waterput. Geflankeerd door sportvelden
en de rand van de uitgebreide nieuwbouwwijk aan de
zuidkant van het zeer uitgedijde dorp. Ooit werd de
noordkant van datzelfde dorp gemarkeerd door de
i7e-eeuwse hoeve 'Molenzicht'. Die staat er nog, mooi
gerestaureerd, maar bijna onzichtbaar achter hoge
hekken en begroeiing. Beide hoeves hoorden bij het
enorme landgoed 'Watervliet', dat midden in het
dorp stond, ongeveer tegenover (op afstand dan) het
landgoed/ridderplaats Barbestein dat in een vorig arti
kel aan de orde kwam. In feite bestond het dorp Hein
kenszand uit twee grote landgoederen, geflankeerd
door diverse boerderijen en een paar straten (Dorps
straat, Molenstraat, Clara's Pad). Veel mensen in het
dorp waren direct of indirect afhankelijk van de eige
naren van de buitenplaatsen. Zo ook bv. de kroegen
en herbergen die vanouds in groten getale aanwezig
waren in dat dorp. Immers, die waren ook weer in ei
gendom van de landheer - zoals uit vele oude papie
ren blijkt. De bewoners van Watervliet hadden zelfs
hun rijkdom te danken aan brouwen en grossieren in
bier en spiritualiën. Rond 1560 duikt de naam Water
vliet op in Heinkenszand. Toen bouwde de heer Brou
wer, een rijke bierbrouwer uit Goes, op de fundamen
ten van een ouder gebouw (kasteel??) een mooi land
huis, waarbij ook een tuin werd aangelegd. Geleide
lijk aan werden huis en tuin uitgebreid, werden gron
den gekocht, en een boerderij (Landlust) gebouwd
aan de rand van het park dat inmiddels bij het land
goed hoorde. Later werd aan de noordkant van het
landgoed ook een hoeve gekocht (Molenzicht). Z-o-
doende beheerste Watervliet in de 17e en 18e eeuw in
feite heel het dorp en de omgeving. De Watervliet be
woners tooiden zich inmiddels met de aanduiding
'Ridder', en noemden zich 'heren van Watervliet'.
Toen de mannelijke lijn van de familie uitstierf werd
het stokje via huwelijk doorgegeven aan de familie de
Perponcher Sedlnitsky - aristocratische immigranten
die in Den Haag woonden en veel bezittingen hadden
in Wolphaartsdijk. Na de Perponchers kwam de fami
lie Van Citters (ook uit Den Haag). Maar toen was de
neergang van Watervliet al ingezet. Eerst verdwenen
de prachtige tuinen - ontwerpen van Daniel Marot,
de tuinarchitect van de Oranjes. Marot legde de tui
nen van Het Loo aan en ook die van vele Britse palei
zen. Daarna werden de parken-verkleind, ten slotte
het landhuis afgebroken en resteerden alleen nog de
hoeves. Die staan er nu nog steeds in oude glorie.
Landlust heeft een traditionele schuur met (nieuw)
riet gedekt, en met zwarte planken, die echter niet ge-
po tdekseld zijn, maar uit rabatdelen zijn samenge
steld (mes in groef). Dat vonden de oude eigenaren
chiquer, want minder gebruikelijk en 'stads'. Aan het
oude pachtershuis werd een jachtdependance ge
bouwd aan het einde van de 18e eeuw. Dat was de be
huizing van de laatste eigenaar van de familie van Cit
ters. Al is alle oude glorie van Watervliet verdwenen
onder de nieuwbouwwijk van Heinkenszand, Land
lust met z'n chique aanbouwhuis en z'n koetshuis is
gelukkig nog als mooie hoeve in het landschap aanwe
zig. Ook de familie die de hoeve met de gronden al
meer dan een eeuw pacht - de familie Van Damme -
woont er nog steeds.
Wmt,
Het gehucht
WOENSDAG 15 JANUARI 2014
door Gerard Smallegange
Buurtschap Roodewijk
luchtfoto Skypictures
Roodewijk
Langeweg
Wilhelminadorp
Vierspan in de vette klei
foto Gemeentearchief Goes
en geplaatst in het boek
'Van Marktveld tot
meestoof
