66 Een indicator
is bijvoorbeeld
de gedachte
'ach, wat maakt
het uit'
GEZOND 7
DENKWIJZER
René Diekstra
Enige tijd geleden vertelde
een kennis mij over de
dood van zijn broer. Die
had zich vrijwillig laten
opnemen op de gesloten afdeling
van een psychiatrische kliniek.
Mede omdat hijzelf en anderen
vonden dat hij een gevaar voor
zichzelf was, kortom suïcidaal. In
het intakegesprek met een psy
chiater ontkende hij echter suïci
daal te zijn. Het risico daarop
werd door de psychiater vervol
gens ook laag ingeschat en de pa
tiënt werden enkele vrijheden ge
gund. Achtenveertig uur later
doodde hij zichzelf middels een
sprong voor een aanstormende
trein. Deskundigen-onderzoek
wees uit dat de psychiater een
misdiagnose heeft gesteld. Een an
dere kennis vertelde dat hij met
een verdikte en donker worden
de moedervlek het inloopspreek
uur van zijn huisarts had be
zocht. Daar werd hij gezien door
een co-assistent die concludeer
de dat het een ouderdomswrat
was. Enige tijd later, hij vertrouw
de het toch niet, raadpleegde hij
de huisarts zelf die de diagnose
bevestigde en 'een soort pleisters'
voorschreef. Twee maanden later
wees weefselonderzoek uit dat er
sprake was van een melanoom.
Naar schatting to tot 15 procent
van de diagnoses door huisartsen
is niet juist. Gelukkig wordt dik
wijls bijgestuurd, maar niet al
tijd. Hoe vaak misdiagnoses door
medisch specialisten, zoals psy
chiaters of internisten, worden
gesteld, is nog niet goed onder
zocht. Maar misdiagnoses vor
men slechts één categorie vai^
medische fouten die schade aan
patiënten (kunnen) toebrengen.
Misbehandelingen, zoals het ver
keerde been afzetten, of mismedi-
catie vormen een andere catego
rie. Vanzelfsprekend zijn niet alle
medische fouten vermijdbaar. Zo
zijn bepaalde ziektes (nog) niet
diagnosticeerbaar. Maar veel me
dische fouten zijn wel degelijk te
voorkómen, onder andere door
betere communicatie tussen art
sen, betere opleiding en kwali-
teits- en risicobewaking en gro
ter bewustzijn van denkfouten.
Onlangs meldde onderzoeksinsti
tuut NIVEL dat het aantal sterfge
vallen door vermijdbare medi
sche fouten in ziekenhuizen
sinds 2008 met 50 procent is afge
nomen. Een statistisch gezien on
waarschijnlijke afname. Meerde
re onderzoekers betwijfelen het
dan ook. Onder andere omdat in
het NIVEL-onderzoek 'gevallen'
beoordeeld zijn op 16 mogelijke
aanwijzingen of triggers van zorg-
schade aan patiënten. Terwijl dat
gezien de meest recente interna
tionale stand van kennis op meer
dan 50 aanwijzingen had moeten
gebeuren. En ook omdat sterfge
vallen direct na ontslag uit het
ziekenhuis (de opnameduur
wordt steeds korter) niet zijn
meegeteld. Redenen genoeg, lijkt
me, te eisen dat het betreffende
onderzoek in 2014 wordt overge
daan. Want gezondheidszorg is
fundamenteel een kwestie van
vertrouwen. En dat vertrouwen
moet met de juiste feiten onder
bouwd kunnen worden.
nmiddels gaat het goed, maar lange
tijd was de weegschaal voor Wendy
Paus (42) misschien wel de slechtste
uitvinding ooit gedaan. In haar
haat-liefde verhouding met eten,
waarmee ze sinds haar pubertijd wor-
steltwas het een trigger, een valkuil.
„Woog ik mezelf en was ik aangekomen,
dan volgde een eetbui. Maar zo'n eetbui
kwam er ook als bleek dat ik afgevallen
was. Want dan verdiende ik natuurlijk een
'beloning', mocht het even."
Het probleem van Paus was niet de weeg
schaal, maar haar verstoorde verhouding
met voeding, stelt leefstijlcoach Inge Veld
huis. Als gevolg van gevoelens die ze niet
direct herkende, maar waarvoor vaak bij
haar maar één remedie werkte: eten. Daar
mee viel ze in de categorie onrusteters.
Veldhuis helpt in haar praktijk 212 Leefstijl-
coaching onder anderen mensen met eet
stoornissen. Bepaald geen slapjanussen of
mensen die geen idee hebben wat ze in
hun mond stoppen. Het is zelfs eerder om
gekeerd. „Emotie- of onrusteters weten
vaak opvallend goed wat een gezond eetpa
troon is", vertelt ze. „Hun strijd speelt zich
op een ander vlak af. Ze grijpen naar eten
wanneer ze zich onrustig, moe, verveeld,
onzeker, verdrietig, blij, boos of angstig
voelen. Of zichzelf willen belonen aan het
eind van een drukke dag."
Emoties en eten hoeven volgens Veldhuis
geen probleem te zijn. Ze kunnen elkaar
wel versterken. „De oplossing is gevoelens
van onbehagen te herkennen, ze te benoe
men én te accepteren. Wie niet wil voelen,
gaat vullen", zegt ze. „Als je lichaam voe
ding nodig heeft, moet je eten. Maar met
eten uit onbehagen help je jezelf niet. Al
helemaal niet omdat er nadien enorme
spijt om de hoek komt kijken. Daarmee
krijg je er een extra probleem bij."
In haar praktijk hanteert Veldhuis een nieu
we aanpak voor eet- en gewichtsproble
men, gebaseerd op recente psychologische
kennis (mindfulness en Acceptance and
Commitment Therapy). Doel is valkuilen
te herkennen en er achter te komen hoe je
van binnenuit een evenwichtige relatie
met eten kunt krijgen. De methode is ge
schikt voor mensen met kleine en grote
eetproblemen, zoals lijnen en weer aanko
men, eetbuien, emotie-eten, eetverslaving
ofboulimia.
Hoe herken je valkuilen, momenten van
zwakte? „Een indicator is bijvoorbeeld de
gedachte 'ach, wat maakt het uit', 'ik begin
Emotie-eten is eten uit emotio
nele honger. Wie weet wat zijn
valkuilen zij kan er iets aan
doen. Bijvoorbeeld met de
Acceptance and Commitment
Therapy waarbij je je eigen
valkuilen leert herkennen.
'HARTHONCER'
morgen weer' of'ik heb het verdiend'. Tege
lijk weet je dat je het eigenlijk niet wilt. 'Ik
kan het toch niet' is net zo'n gedachte. Ge
dachten heb je, je bent ze niet. Je leert om
te gaan met ondermijnende gedachten,
met die twee delen in jezelf." Omgaan met
eetbuien gaat over meer dan eten alleen.
„Loslaten van een vertrouwd patroon als
emotie-eten is niet eenvoudig. Het vraagt
om moed en het nemen van verantwoorde
lijkheid. En het kost tijd. Het is een kwes
tie van vallen en opstaan. Ervaring helpt je
er de volgende keer beter mee om te gaan."
DINSDAG 14 JANUARI 2014
René Diekstra is professor in de psy
chologie.
door Sandra van Maanen
illustratie Nourdin Kouch
Inge Veldhuis, leefstijlcoach
Emotie-eten is eten zonder lichamelijke aanleiding. Er is geen trek, maar 'harthonger'; een
emotionele behoefte om te eten. Hoewel dit even een gevoel van troost kan bieden, lost het
de emotionele honger niet op.
Acceptance and commitment therapy is een relatief nieuwe vorm van gedragstherapie die je
leert je te richten op zaken die je kunt beïnvloeden, zoals eigen gedrag, in plaats van controle
proberen te krijgen over ervaringen die niet direct te beïnvloeden zijn, zoals emoties en ge
dachten.
www.212leefstijlcoaching.nl
'Wie niet wil voelen,
gaat vullen'
reageren?
gezondheid@depersdienst.nl
