23
les wat er over is van de haven. Maar er zijn
plannen een kanaal te graven dat Efeze
weer zal verbinden met de Egeïsche Zee.
Dan kunnen de passagiers van de cruise
schepen via het water naar Efeze komen.
„Dat gaat u zeker klanten kosten", pols ik
eens bij- onze buschauffeur. Lachend
schudt hij z'n hoofd: „Eerder staat er een
moskee op het Taksimplein in Istanbul
dan dat Efeze weer aan zee ligt."
Hij draait zijn bus richting de heuvel van
Ayasuluk, naar de Isa Bey-moskee uit het
jaar 1375, om vervolgens door te rijden naar
de heuvel van Aladag, waar Maria zou heb
ben gewoond na de kruisiging van Jezus.
Een helderziende Duitse non wees de plek
aan. Nu staat er een kleine kapel, een bede
vaartsoord voor zowel christenen als mos
lims. Buiten zijn kraantjes waar gewijd wa
ter uitkomt, en waar mensen hun plastic
flesjes vullen.
En dan is er nog een lange muur waaraan
allerlei zaken kunnen worden bevestigd.
Een lijntje naar Maria, die wellicht kan hel
pen. Zakdoekjes, kinderspenen en honder
den papiertjes met wensen, verzoeken,
smeekbedes. 'Dat Jimmy maar goed mag
groeien', 'love peace,' 'een huis', 'een au
to'. Wat ik er niet bij zie, is de roep om
'Een kanaal dat Efeze weer verbindt met de
Egeïsche Zee'. Dat laat ik maar zo.
WAAR EN WAT
Het klimaat is er aangenaam,
de mensen zijn er gastvrij
en doorgaans welgestelder
en progressiever dan in het
achterland. Natuurlijk zijn
er de heerlijke stranden,
met daarachter de heuvels
bedekt met cipressen, dennenbossen en
wijngaarden. De grotere steden als Izmir,
Bodrum, Kusadasi en Marmaris hebben
veel winkels en een uitgebreid nachtleven.
Maar de kleinere plaatsjes zijn vaak
mooier, gezelliger, rustiger.
Dan zijn er langs deze kust ook nog al die
plekken die vertellen over vijfduizend jaar
Griekse en Romeinse geschiedenis, want
het grootste deel van het huidige Turkije
behoorde immers ooit tot het Griekse en
Romeinse rijk. Het oude Troie ligt aan de
ze kust. En Milete, Pergamum en de
Grieks-Romeinse ruïnestad Efeze, in de
oudheid de belangrijkste handels- en ha
venstad aan de westkust van wat toen
Klein-Azië heette. Op Rome na was het de
grootste stad van het Romeinse rijk, nu is
het een van de meest bezochte beziens
waardigheden van Turkije.
Bussen vol toeristen, met vooral passagiers
van de cruiseschepen, arriveren er al vroeg
in de ochtend, want dan is het nog niet zo
warm. De hordes schuiven door een brede
rij van wel zo'n tien ticketpoortjes, na eerst
voor veel geld water en hoeden tegen de
zon te hebben gekocht. Efeze is- big busi
ness, dat is duidelijk.
De stad werd zo'n duizend jaar voor Chris
tus gesticht en behoorde later tot het rijk
van Griekse koning Alexander de Grote
(356-323). Het waren vervolgens de Romei
nen die in de eerste eeuwen na Christus
van Efeze de belangrijkste haven aan de
Egeïsche Zee maakten. Het moet een rijke
stad zijn geweest. De tempels, beelden, pi
laren, brede straten, fonteinen, bijna alles
is van marmer. We slenteren door de Zui
lenstraat, en zakken dan af, de Curetes-
straat in via de poort van Hercules. Aan de
ze straat liggen de tempel van Hadrianus,
het bordeel en de openbare toiletten. Hier
zaten de Efezers broederlijk naast elkaar
hun behoefte te doen. Een Amerikaanse
jongen gaat op een van de gaten zitten en
steekt voor de foto zijn duim omhoog. Lek
ker zitten hier, echt een plek voor een goed
gesprek!
Tegen een heuvel aan gebouwd - dat was
een koelere plek dan beneden in de stad -
liggen de huizen van de rijken. Huizen
met mozaïekvloeren en fresco's op de mu-
De Egeïsche kust behoort tot de mooiste ter wereld.
Ook ligt hier Efeze, een van de best bewaarde, antieke steden.
De marmeren straten met tempels, beelden, pilaren en
fonteinen staan bol van de verhalen.
ren. Aan het eind van de Curetesstraat rijst
de bibliotheek op. Met de statige zuilenge
vel van twee verdiepingen als achtergrond
laat iedere toerist zich hier fotograferen.
Want dit is het plaatje dat in iedere folder
over Efeze staat. Net als het amfitheater,
aan het eind van de Marmerstraat. Maar
liefst 24.000 bezoekers kunnen erin. Vroe
ger vochten hier de gladiatoren. Tegenwoor
dig geven de groten der aarde er concerten:
Tom Jones, Luciano Pavarotti, Diana Ross,
Sting en Elton John, om er maar een paar
te noemen.
Vanaf de hogere rijen in dit theater zie ik
het uitgestrekte laagland, daar waar eens
de Egeïsche Zee lag. Maar de haven van Efe
ze slibde dicht, de zee ligt nu een paar kilo
meter verderop. De stad raakte in verval en
werd verlaten. Als je de stofwolken hier
door de straten ziet stuiven, woestijnstof
uit de Sahara, is het goed voor te stellen
hoe snel zo'n verlaten stad verdwijnt onder
het zand. Efeze, met zijn brede, marmeren
straten, plaveisel van mozaïeken, imposan
te gebouwen, beelden en fonteinen, alles
verdween. Pas in 1863 werd het door een
Engelsman teruggevonden.
Moerassig land en een kleine poel. Dat is al-
ZATERDAG 11 JANUARI 2014
BEL
zefrankrijkturkijegroot-brittanniëhongkongspanjenederlandnoorwegen
Efeze is big business
reageren?
Vïr reizen@depersdienst.nl
Foto boven: Mooie vergezichten over de
Egeïsche Zee.
Foto beneden: De zuilengevel van de biblio
theek wordt veelvuldig gefotografeerd door
toeristen, foto's Willemijn Bos
Efeze (of Efes in het Turks) ligt aan de west
kant van Turkije, hemelsbreed zo'n 2.400 ki
lometer verwijderd van Nederland. De
Egeïsche Zeekust heeft een mediterraan kli
maat: hete zomers en zachte winters dus. Je
kunt er het hele jaar terecht, maar in de zo
mermaanden kan het er heet en druk zijn.
Als je de oude stad wilt bezoeken, vlieg je
het best naar Izmir. Vandaar gaan er bussen
naar Efeze. Ook vanuit andere badplaatsen
aan de Egeïsche Zee worden excursies geor
ganiseerd.
Kijk voor meer informatie op de website
van het Turks Verkeersbureau: www.welko-
minturkije.nl.
TURKIJE
Istanbul
M Ankara
door Willemijn Bos
