Een steentje in de schoen van de lezer
36 BOEKEN
wmm
Moderne sprookjes
Jeugdherinneringen
Paradijs als thema
H
UITGELICHT
Veel sprookjesschrijvers telt de wereld niet.
Het zal de tijd zijn. In zijn theatershow
SPROOK laat Kamagurka veelzeggend de
verkleinuitgang weg. De enige echte Neder
landse sprookjesschrijver was Godfried Bo-
mans, wiens Erik of het klein insectenboek in
november het Nederland Leest-boek was.
Zijn voorbeelden: H.C. Andersen en Lewis
Carroll Alice in Wonderland).
Charles Lewinsky (bekend van Het lot van
de familie Meijer en Terugkeer ongewenst
schaart zich in dit illustere rijtje met
Tien-en-een-nacht, naar de sprookjes van Dui
zend-en-een-nacht. Sheherazade is bij Lewin
sky een oudere prostituee die door een
klant betaald wordt om hem verhalen te ver
tellen. Lewinsky koos de dialoogvorm voor
zijn verhalen, die zowel licht als dramatisch
zijn. Een duizelingwekkende fantasie. (KE)
In 1988 schreef Yvonne Keuls de novelle Da
niël Maandag. Het verhaal dat zij oorspronke
lijk bedoeld had als een veel omvangrijkere
roman, liet haar niet met rust.
Nu heeft zij op basis van de novelle toch die
grotere roman geschreven. Koningin van de
nacht is het verhaal van een jongetje in Den
Haag tijdens de Tweede Wereldoorlog,
deels ontleend aan Keuls' eigen jeugdherin
neringen. Echt nieuw is hetgeen Koning van
de nacht vertelt niet. Alle bekende ellende
van WO II staat erin, zoals het voedseltekort
en de strooptochten op zoek naar hout.
Maar Keuls geeft het boek een extra dimen
sie door alles vanuit de blik van de eerst 7-ja-
rige, daarna langzaam opgroeiende Daan te
vertellen, met de van haar bekende menge
ling van invoelingsvermogen, humor en
warmte. (SdJ)
Het was Gods bedoeling dat Adam uit het
paradijs verdreven zou worden, want hij
wist van te voren dat de mens zou eten van
de boom en 'de schuld zou geven aan diens
vrouw'. Geen wonder, schrijft de dichter
Huub Beurskens, dat we terug willen naar
die plantage. Hijzelf wil niet terug, bang dat
we 'weer ledenpoppen zonder wil' worden.
Nee: „Liever een kamer met uitzicht, op gra
ven desnoods." Die kamer vindt Beurskens
in Hotel Eden, zeg maar naast het paradijs.
De meeste gedichten in deze bundel verwij
zen wel naar het paradijsthema, soms in de
vorm van de natuur of een park. Hoe idyl
lisch ook, het herinnert Beurskens keer op
keer aan zijn sterfelijkheid. Hij blijft er mon
ter onder. Beurskens is van tijd tot tijd grap
pig, af en toe nonchalant als Leo Vroman en
vaak lenig van geest en van taal(EK)
Jesüs Carrasco, auteur van
de roman De vlucht, schreef
eerst een 'levenloos' boek.
„Dat wilde ik niet", zegt hij.
„Toen maakte ik dit."
Hij heeft leergeld betaald.
Toen zijn eerste roman
klaar was, stond er
niets in dat hem raakte.
„Interessante persona
ges, een fantastisch
plot, zelfs dat. Maar er
zat geen leven in. Toen schreef ik dit."
Van Jesüs Carrasco (41), een besnorde
Spanjaard afkomstig uit de streek Extra-
madura en woonachtig in Sevilla, ver
scheen vorig jaar de roman De vlucht.
In de volksmond van boekenland kreeg
deze de bijnaam Het geitenboek. Omdat
er een foto van een fraaie geitenkop op
het omslag staat.
In de roman is een jongetje weggelo
pen van huis. Hij houdt zich schuil in
een hol in een kaal, dor landschap.
Naar de reden van zijn vlucht blijft het
lang gissen. De jongen raakt in contact
met een geitenhoeder. Samen proberen
ze te overleven in een landschap dat
hen daartoe amper kansen biedt: geen
water en geen voedsel. En wetende dat
er agressief jacht op de jongen wordt
gemaakt. „Het verhaal had ik al heel
lang. Het begon zijn leven als aanteke
ningen in een eenvoudig boekje."
Jesüs Carrasco had al eerder verhalen
geschreven. Kinderboeken ook. „Maar
ik wilde meer. Ik zocht een geschikt
verhaal voor een roman. Toen dacht ik
Het verhaal begon
zijn leven als
aantekeningen in
een eenvoudig
boekje
A* vïïfw
Sfi
vCv,
•vV'.-ïfty m*
aan de aantekeningen. Een jongen
vlucht en durft niet terug naar zijn fa
milie, Vaak rent zo'n jongen nog snel
ler terug dan dat hij wegliep. Maar deze
jongen zou niet teruggaan. Waarom
niet? Dat was het begin. Deze roman is
voor mij een hogere stap dan mijn kin
derboeken. Anderen vinden wellicht
dat de genres gelijkwaardig zijn. Maar
tegen volwassenen kun je andere din
gen zeggen, vind ik."
Een jongen en een conflict, dat waren
de gegevens die hij had. „Een jongen in
een hol. Ik was bij hem. Hij en ik wis
ten allebei niet wat te doen. Dat er spra
ke was geweest van een verschrikkelij
ke vorm van kindermisbruik, ontdekte
ik pas een paar pagina's voordat het ter
sprake zou komen. Ik bleef de hele tijd
bij de personages. Als extra personage."
Meer dacht hij vooraf niet uit. „Bij die
eerdere roman had ik dat wel gedaan.
Het hele verhaal, van begin tot eind.
Het enig positieve dat ik daar nu nog
over kan opmerken, is dat ik heb ge
leerd van mijn fouten. Ik heb schrijven
geleerd door een slechte roman te
schrijven."
Alles, behalve de stijl, aan De vlucht is
kaal en rudimentair. De jongen en de
geitenhoeder krijgen geen naam. „Het
moest zo open mogelijk blijven, merk
te ik gaandeweg. Daardoor werd het
sterker. Met namen als - ik noem maar
iets- Juan, Ivan en Peter plaats je de
personages in een cultuur. Een aantal
malen heb ik op het punt gestaan hen
met letters aan te duiden, maar zelfs
dat kan al te veel zijn. Het is ook onno
dig voor het verhaal."
De mens teruggeworpen op zichzelf.
In De vlucht is alles om de jongen en de
geitenhoeder heen vijandig. Niet in de
laatste plaats de natuur. „Een criticus
noemde het landschap een personage.
Daar ben ik het slechts gedeeltelijk
mee eens. Het decor maakt acties moge
lijk of onmogelijk. Het is als een glas
en de personages zijn het water in het
glas. Of de melk in de koffie. Het land
schap is het kopje. Of je naast melk ook
suiker in de koffie doet of niet, het
landschap bepaalt de grens."
Het ruwe van de omgeving werkt niet
mee, biedt geen enkel houvast. „Als het
verhaal zou spelen in een andere omge
ving, zou het andere dingen vragen
van de personages. Dit extreme, deze
droogte dwingt de personages beslissin
gen te nemen over zaken als overleven,
ethiek en waardigheid. In een regenach
tige omgeving krijg je een heel andere
roman. Dan zijn er veel geiten, is er
kaas, is er kaashandel en dus rijkdom
en een dak boven hun hoofd."
Daar komt nog eens bij dat de roman
door dit alles ook moeilijk in een tijd te
plaatsen is. „Data, plaatsen, namen. Ik
heb dit allemaal weggelaten. Zodat de
lezer hetzelfde ongemakkelijke gevoel
zou hebben als de personages. Onge
makkelijk en hinderlijk als een kiezel
steentje in je schoen. Ik heb een steen
tje in de schoen van de lezer gestopt."
De vlucht is aan een zegetocht bezig.
Herdruk op herdruk en vele vertalin
gen. De Spaanse boekhandelaren kroon
den het boek tot roman van het jaar.
„Het thema wordt als universeel ge
zien. De relatie tussen een man en een
jongen, zo'n relatie kent iedereen.
Oudere vrouwen kwamen me vertel
len hoe het boek hen had geraakt. Uit
hun instinct om de jongen te bescher
men. De ergste misdaad is het schen
den van een kind binnen een familie,
dat zit in mijn roman. Om je de hel
voor te stellen, hoef je niet naar het
misbruik in de katholieke kerk te kij
ken. Lees het nieuws! De hel zit in een
van de huizen in jouw straat."
De geit is een belangrijk personage in
de roman. „De geit is de toekomst. Als
de herder de jongen leert hoe met gei
ten om te gaan, leert hij zich in leven
te houden. Hij geeft hem een manier
van bestaan. Een toekomst."
met medewerking van Koen Eykhout, Sonja de Jong en Eric Kok
Fien-etwrw-nacht
Charles
Lewinsky
Tien-en-een-
nacht
Signatuur,
16,95 euro.
Yvonne Keuls
Koningin van
de nacht
Anthos,
16,95 euro.
Huub
Beurskens
Hotel Eden
Nieuw
Amsterdam,
17,50 euro.
door Theo Hakkert
Av-vA.tó
Jesüs Carrasco
j.
A A' 'vi
jïSUS
CARRASCO
Dl- VS..UCMI
jesüs Carrasco
De vlucht
Vertaling Arie
van der Wal
Meulenhoff,
16,95 euro.
foto Thinkstock
