Geen bewijs voor
44 Hoe bespreek je
met iemand met
een verstandelijke
handicap zijn
overlijden?
4 BINNENLAND
VERGRIJZING VERSTANDELIJK GEHANDICAPTEN
Verstandelijk gehandicapten, vooral
mensen met syndroom van Down,
raken eerder dement dan anderen.
WÏEi MEiï
■4
399.-
HhHHHHHH
Bruins, een NSB'er die lid werd
van de Duitse WafFen-SS en de Si-
cherheitsdienst (SD), werd wel
medeplichtig geacht aan dood
slag. Dat strafbare feit is in Duits
land echter verjaard.
Het oordeel kwam gistermiddag
als een verrassing. De hoogbejaar
de Siert Bruins, die hartklachten
heeft en zich met een rollator
voortbeweegt, zei tegen journalis
ten dat hij rekening had gehou
den met deze uitkomst. Het Open
baar Ministerie heeft een week
om in beroep te gaan.
Siert Bruins heeft altijd volgehou
den dat zijn superieur, August
Neuhauser, een collega van de Si-
cherheitsdienst, de fatale schoten
op Dijkema loste.
Beslissend in het proces in Hagen
was de vraag of de destijds 36-jari-
ge verzetsman Dijkema kon voor
zien dat hij zou worden geëxecu
teerd, of dat hij argeloos was. In
dat laatste geval zou er sprake zijn
geweest van heimtückische (verra
derlijke) doodslag en zou de
moord niet zijn verjaard. Bruins
had dan veroordeeld kunnen wor
den.
Beslissend was de vraag of
Dijkema kon voorzien dat
hij geëxecuteerd zou wor
den, of dat hij argeloos was
Verzoeken om uitlevering
aan Nederland, waar Bruins
ter dood was veroordeeld,
werden genegeerd
Volgens de rechter leverde het
OM echter onvoldoende bewijs
om de verraderlijkheid aan te kun
nen tonen, onder meer omdat er
geen levende getuigen meer zijn.
Daardoor bleef het bij de - inmid
dels verjaarde - doodslag en kon
Siert'Bruins als vrij man de rechts
zaal verlaten.
Tijdens het proces, dat in septem
ber begon, heeft Bruins voorna
melijk gezwegen. Wel heeft hij in
zicht gegeven in de beweegrede
nen van hem en zijn broer Derk
om de wapens op te nemen voor
Hitier. Het léven op de boerderij
in Oost-Groningen was in de ja
ren '30 'heel zwaar' en aan de an
dere kant van de grens gloorde de
toekomst, beweerde Bruins.
Na de oorlog wist Bruins te ontko
men naar Duitsland, waar hij
lang een ongestoord leven leidde.
Eind jaren '70 werd hij ontdekt
en veroordeeld tot zeven jaar cel
voor medeplichtigheid aan de
moord op twee joodse broers.
Bruins zat daarvan vijfjaar uit.
Verzoeken om uitlevering van Ne
derland - waar Bruins na de oor
log bij verstek ter dood was ver
oordeeld (later omgezet in levens
lang) - werden door de Bondsre
publiek genegeerd. Reden: door
zijn SS-lidmaatschap had Bruins
de Duitse nationaliteit verworven
en Duitsland levert geen eigen
burgers uit.
Siert Bruins is, voor zover be
kend, de laatste nog in leven zijn
de oorlogsmisdadiger uit Neder
land op Duitse bodem.
UTRECHT - Hilair Balsters zag als
eerste dat er iets mis was met zijn
zus Marie-José. Anderhalfjaar la
ter was ze dood. De volwassen
vrouw met downsyndroom was
plotseling huilerig en naar bin
nen gekeerd, merkte hij. Ze was
niet meer haar aanhankelijke, vro
lijke zelf. „Ze wilde ook vaker sla
pen. Na een middagslaapje was ze
de tijd helemaal kwijt. Dan wilde
ze haar pilletjes en het ontbijt."
Toen Balsters zijn zorgen over
zijn zus met een vriendin deelde,
schoot het ineens door zijn hoofd.
„Alzheimer! Nee, het zal toch niet
waar zijn? Ik heb letterlijk dagen
zitten janken en geprobeerd die
gedachte te blokkeren."
Marie-José was zijn zus maar voel
de ook als zijn kind, zegt hij. „We
waren zo close." Hij weet door
zijn werk in de gehandicapten
zorg dat bij mensen met het
downsyndroom dementie vaker
en eerder voorkomt dan bij ande
ren. De cijfers lopen hierover uit
een, maar zijn schokkend.
Volgens Alzheimer Nederland
heeft 11 procent van de 40- tot
49-jarigen met downsyndroom
de ziekte van Alzheimer. Dit per
centage verdubbelt elke tien le
vensjaren (zo komt het voor bij
44 procent van de mensen van 60
tot 70 jaar). Bij mensen zonder
verstandelijke beperking ligt dit
tussen de 65 en 69 jaar nog een
heel stuk lager, tussen de 2,1 en
2,4 procent.
Marie-José was pas 43 toen de di
agnose werd gesteld door een ge
specialiseerde arts. Balsters had di
rect een naar voorgevoel. „Ik voel
de dat we aan de verkeerde kant
van de streep stonden. Dat het
snel slechter zou gaan met haar,
omdat ze al zo jong deze ziekte
had gekregen."
Zijn bange vermoedens werden
waarheid, Marie-José ging rap ach
teruit. „Ik zag haar voor mijn
ogen aftakelen. Afschuwelijk. Bin
nen no time raakte ze haar spraak
vermogen kwijt."
Ook de verbinding tussen denken
en beweging werkte steeds min
der goed, vertelt hij. „Na de diag
nose snapte ze al snel niet meer
hoe ze een supermarktkarretje
moest duwen. Daarna wist ze
niet meer hoe ze een beker moest
vasthouden. Binnen nog geen an
derhalfjaar tijd kon ze zelfs niet
meer lopen."
Echt veel slechter ging het met
haar na een zware epilepsieaan-
val: „Daar bleef ze in, ze was door
lopend epileptisch." Epilepsie
komt vaak voor bij dementerende
mensen met het downsyndroom.
„Ze was doodsbang en lag vaak te
jammeren. Ik kroop soms bij haar
in bed om haar gerust te stellen.
Wanneer ik haar over haar buik
aaide, lachte ze."
De laatste weken voor haar overlij
den waren 'heel heftig'. Ze verslik
te zich en kreeg een longontste
king. Uiteindelijk wilde ze ook
niet meer eten. „Het was de hel.
Niet veel later is ze gestorven. Ik
mis haar nog verschrikkelijk."
De vergrijzing is inmiddels duide
lijk merkbaar in de gehandicap
tenzorg. En niet alleen bij men
sen met het downsyndroom.
Vroeger werden verstandelijk ge-
handicapten niet zo oud, legt on
derzoekster en expert Tonnie Cop-
pus van het Radboud Universitair
Medisch Centrum uit, en was het
een enkeling die maar met de
mentie geconfronteerd werd.
„Door betere medische zorg van
de laatste 20,30 jaar blijven ze lan
ger leven." Nu valt pas goed op
dat ze eerder dement worden dan
anderen. „Toch wordt de diagno
se vaak pas later in het proces ge
steld dan bij de algemene bevol-
muis
~7j
ZSSSL v* 'Alzheimer? Ik
door onze correspondent
Wierd Duk
HAGEN - De van oorsprong Neder
landse oorlogsmisdadiger Siert
Bruins (92) is niet veroordeeld
voor de moord op verzetsman Al-
dert Klaas Dijkema in 1944 bij het
Groningse Appingedam. Volgens
de rechtbank in het Duitse Hagen
is er onvoldoende informatie om
tot een vonnis te komen. De zaak
tegen hem is gestopt.
Siert Bruins foto HH
door Floor Ligtvoet
Marijke Tonino, arts
z J .JE —J
8 dagen
Boedapest en omgeving
M
Él
Bij de prijs inbegrepen
2 overnachtingen in Duitsland
5 overnachtingen in (4Vfhotel) Boedapest
Verzorging o.b.v. halfpension
Excursies met bus (excl. entreegeld)
Comfortclass touringcar
Goed verzorgd afscheidsbuffet
Diverse vertrekdata
10 dagen
Porec Istrië/ Rovinj Istrië
Bij de prijs inbegrepen
2 overnachtingen in Duitsland
7 overnachtingen in Porec Rovinj
Verzorging o.b.v. halfpension
Excursies met bus (excl. entreegeld)
Comfortclass touringcar
Goed verzorgd afscheidsbuffet
Diverse vertrekdata
10 dgn rondreis Schotland Loch
Lomond Schotse hooglanden
Bij de prijs inbegrepen
Overtocht Calais-Dover Europoort - Huil
7/9 overnachtingen in 3* hotels
Verzorging o.b.v. halfpension
Excursies met bus (excl. entreegeld)
Comfortclass touringcar
10/15 dagen rondreis
Noorwegen Noordkaap
Bij de prijs inbegrepen
Overtocht Travemünde - Trelleborg
Stockholm - Turku
7/11 overnachtingen in 3*hotels
Verzorging o.b.v. halfpension
Excursies met bus (excl. entreegeld)
Comfortclass touringcar
Goed verzorgd afscheidsbuffet
Diverse vertrekdata
Reizen zijn inclusief hotelovernachtingen o.b.v.
halfpensioncomfortclass touringcar en afscheidsbuffet
Diverse vertrekdata
15 dgn rondreis Spanje-
Portugal Spanje-Andalusië
Bij de prijs inbegrepen
2 overnachtingen in Frankrijk
12 overnachtingen in 3* hotels
Verzorging o.b.v. halfpension
Excursies met bus (excl. entreegeld)
Comfortclass touringcar
Goed verzorgd afscheidsbuffet
Diverse vertrekdata
Brochure en (0318) 58 09 58
boekingen: www.b0lderman.nl
Bij Bolderman
aanbetalen niet verplicht!