y
VERDIEPING 11
de derde mobilisatie
Koude Oorlog
afschaffing
dienstplicht
jubileumjaar
B3
ier je je 200e verjaardag,
zit je middenin een van
de grootste bezuinigings
operaties ooit waarin dui
zenden banen verdwij
nen. Hoe cru is dat-
Het 200-jarig bestaan van
de Koninklijke Landmacht wordt dan ook
niet over the top gevierd, stelt luitenant-ge
neraal Mart de Kruif, de hoogste baas. Daar
is het niet het moment voor.
Waar het dan wel het moment voor is?
„Draagvlak krijgen in de maatschappij",
zegt De Kruif in een interview in een De
fensie-tijdschrift. Hij zegt het een paar
keer zelfs. Zo vaak dat je denkt: dat draag
vlak is een probleem.
Dat klopt ook, zegt Jean Debie van de mili
taire vakbond VBM. „Bij elke bezuiniging
wordt de krijgsmacht weer aangewezen.
Waarom? Omdat Jan en Mien thuis op de
bank niet weten wat die krijgsmacht voor
de samenleving betekent. Die denken: wat
hebben wij te zoeken in Afghanistan en
Mali? Zij zien niet wat de landmacht alle
maal in Nederland zelf doet. Het is het vre-
desdividend: na de val van de Muur is er
geen acute dreiging meer. Dus als mensen
dan moeten kiezen tussen bezuinigen op
de zorg voor hun moeder in een tehuis of
bezuinigen op defensie, kiezen ze begrijpe
lijkerwijs voor het laatste. De landmacht
moet meer laten zien wat ze doet in het
land."
Meer zichtbaar zijn dus. Om in moderne le-
gertermen te blijven: de hearts and minds
van de Nederlandse burger winnen.
Het is kenmerkend voor de positie van de
landmacht in de Nederlandse samenle
ving. Die is al tweehonderd jaar onder
werp van discussie. Want waar de marine
ons herinnert aan ons verleden als machti
ge zeevaardersnatie en de luchtmacht al
tijd een zweempje Top Gun heeft, kleeft
aan de soldaten van de landmacht het ima
go van kanonnenvoer.
Dat was in 1814 niet anders, stelt Ben
Schoenmaker van het Nederlands Instituut
voor Militaire Historie. Toen de kersverse
koning Willem I na het vertrek van de
Fransen de Koninklijke Landmacht opricht
te, nam hij beroepssoldaten aan, maar voer
de hij ook dienstplicht in.
„Maar je kon iemand betalen om jouw plek
in te nemen. Ongeveer 20 procent van de
dienstplichtigen deed dat. De rijkste 20 pro
cent uiteraard. Daardoor kreeg het leger
een proletarische uitstraling. Zeker ook om
dat de leefomstandigheden in de kazernes
niet best waren."
Na een lange maatschappelijke discussie
werd de afkooproute in 1898 afgeschaft. „In
de 20e eeuw kreeg de landmacht echt een
volwaardige plek in de samenleving. Ook
de socialisten die in de jaren '20 nog voor
afschaffing waren, keerden terug op hun
schreden toen Nazi-Duitsland opkwam."
Na de Nazi's kwam de dreiging van de Rus
sen. Toen die wegviel, brokkelde ook het
draagvlak af.
„Met de afschaffing van de dienstplicht is
ook de vervreemding begonnen. Door de
dienstplicht maakten hele generaties ken
nis met de krijgsmacht: Maar kijk nu: er
zijn geen echte garnizoenssteden meer
waar je veel soldaten ziet, het aantal zicht
bare oefenterreinen is veel minder gewor
den en hoeveel leden van de Tweede Ka
mer zouden nog in dienst hebben gezeten?
Nu redeneren veel mensen: als er geen drei
ging is, dan kan er wel wat vanaf, van die
landmacht. Het 200-jarig jubileum is dan
een mooi moment om er nog eens op te
wijzen waartoe je eigenlijk op aarde bent."
Die discussie is inmiddels losgebarsten. De
Kruif stelt dat een missie in Mali 'wordt ge
zien als een ver-van-mijn-bed-show' maar
dat Nederland nu eenmaal is gebaat bij in
ternationale veiligheid en stabiliteit. Plasti-
scher zegt hij: „Een strijd wordt nog altijd
gestreden op het land. Zonder landmacht
stopt een conflict niet. Wij staan tussen de
mensen en dat is onze unieke waarde."
Tegelijkertijd gaan in Nederland stemmen
op om het leger meer in te zetten in eigen
land. Dinsdagavond nog riep de meerma
len overvallen Amsterdamse juwelier Wel-
zenbach in de talkshow van Knevel en Van
den Brink minister Hennis-Plasschaert van
Defensie op 'het leger naar Amsterdam te
sturen'.
Een man met een mitrailleur voor zijn win
kel, lijkt hem wel wat. Achmed Baadoud,
stadsdeelvoorzitter van Amsterdam
Nieuw-West, zei deze week 'graag een ka
zerne in zijn stadsdeel te willen' om jonge
ren kennis te laten maken met discipline.
De landmacht als superagent als de politie
het niet meer alleen afkan. Voormalig le
gerleider Van Uhm stelde daar in dezelfde
talkshow als de juwelier direct vraagtekens
bij: „Militairen op straat? De vraag is of we
zo'n maatschappij willen. Natuurlijk kan
de landmacht de politie helpen, de vraag is
hoe dat het beste kan."
Het gebeurt ook al, meldde de Amsterdam
se burgemeester Van der Laan zondag. Het
leger heeft de politie geholpen bij het op
lossen van een inbraakgolf in Amsterdam-
Noord. Geen soldaten op straat, wel techni
sche hulpmiddelen als 'ogen en oren'. Ook
leent Defensie al vaker drones uit aan de
politie: voor de opsporing van hennep en
het toezicht bij evenementen.
Daar ziet ook vakbondsman Debie kansen
liggen voor de landmacht: „De landmacht
heeft de systemen die we nodig hebben in
het geval van een ramp. Ze beschermen de
vitale communicatiesystemen van de over
heid. En simpel gezegd gaat het ook om
'handjes', om het afzetten van gebieden als
dat nodig is. Soms is er een ramp nodig om
de waarde van de landmacht te beseffen."
i 1
1 1
FEEST BIJ DE LANDMACHT
gp
DONDERDAG 9 jANUARI 2014
door Cyril Rosman
1939
het leger bereikt
een sterkte van
280.000 man.
Ik I
i
jaren '80
op. Sterkte van het
leger: ongeveer 65.000
personen.
1996
2014
landmacht telt ruim 18.000
militairen en 2700 burgers.
Defensie geeft werk aan bijna
44.000 militairen en 18.000
burgers.
I beeld Koninklijke Landmacht
Op 9 januari 1814 riep de
nieuwe koning Willem I de
Koninklijke Landmacht in
het leven. Die verdreef di
rect de laatste Fransen uit
ons land.
Nederland had natuurlijk al
langer een landmacht, die
veranderde echter vaak van
opzet. Na 1814 gebeurde
dat niet meer.
Ook december 1813, toen
een regiment van het in op
richting zijnde leger Breda
bevrijdde, had als verjaar
dag kunnen doorgaan.
Het 200-jarig bestaan
wordt vandaag gevierd met
een vaandelgroet aan de ko
ning in Den Haag. Die
wordt live uitgezonden op
Nederland 1, vanaf 13.30
uur.
De jaarlijkse Landmachtda-
gen worden dit jaar op 23
april op tweehonderd loca
ties in het land gehouden.
