I
a
Koud aan de slag als
minister werd Jeroen
Dijsselbloem voorzit
ter van de Eurogroep.
De koelbloedige
PvdA'er deed in het
eerste jaar van zich
spreken.
VERDIEPING 9
e krijgt nooit een tweede kans om
een eerste indruk te maken. Met
dat voornemen moet Jeroen Dijssel
bloem in de winter van 2012 zijn af
gereisd naar Brussel voor zijn eerste
bijeenkomst met de Europese colle
ga's van Financiën. Daar zat hij dan,
nat achter de oren als minister en
zónder noemenswaardige internationale er
varing, tussen veteranen als de Duitser
Wolfgang Schauble en de Luxemburger
Jean-Claude Juncker, bijgenaamd 'Mr. Eu
ro'. Krap twee maanden later zetten die col
lega's de PvdA'er in de voorzittersstoel van
de Eurogroep, als opvolger van Juncker.
Hoe hij dat voor elkaar kreeg? Gewoon,
door op het juiste moment zijn voet tussen
de deur te steken.
Het is al na middernacht in Brussel. De
bankenunie staat op de agenda en de verga
dering is geschorst. Opeens valt het Dijssel
bloem op dat de ministers van de grote lan
den, die de dienst uitmaken bij dit soort
overleggen, spoorloos zijn. Ze hebben zich
en petit comité even teruggetrokken; niet on
gebruikelijk in het Brusselse onderhande
lingscircuit. „Waar zijn ze?", vraagt Dijssel
bloem. Collega's wijzen naar een dichte
deur. Welkom in Brussel.
Maar Dijsselbloem laat zich niet kennen.
„Ik ga daar naar binnen", meldt hij kordaat.
Even is er verbazing dat het Nederlandse
'groentje' zomaar komt binnenvallen. Maar
hij wordt getolereerd en gooit zijn onder
handelingskunsten in de strijd. En zo
wordt het zaadje geplant: die Dijsselbloem
kan wel wat.
Hij is dé oplossing voor een al maanden du
rende patstelling tussen Parijs en Berlijn
over het voorzitterschap van de Eurogroep.
Juncker hanteert al sinds 2005 de voorzit
tershamer van deze aparte raad van Finan-
ciënministers van eurolanden en wil er
wel eens van af. De eurocrisis slurpt steeds
meer tijd op en hij is naast minister ook
nog de premier van Luxemburg. Parijs wil
geen Duitser in zijn plaats en Berlijn wil
de Franse minister Pierre Moscovici niet.
Niemand wil een Duits-Frans tandem. En
nu is daar plots die Nederlander. Eureka!
Dijsselbloem is inmiddels alweer een jaar
voorzitter van de Eurogroep. „Een verade
ming", zegt Helena Petaistö, de Europa-cor
respondent voor de Finse tv-zender mtv3.
„Juncker draaide om dingen heen en kon
ook niet tegen kritiek. De vergaderingen
zijn veel efficiënter en professioneler voor
bereid."
Onder Dijsselbloems voorganger duurden
de bijeenkomsten langer dan nodig. De
Luxemburger houdt wel van een glas en
stond toe dat er aan tafel werd gedronken
en gerookt. Hij schroomde niet om daar
voor de brandmelder in de zaal los te
schroeven. Bij Dijsselbloem blijven de fles
sen drank en sigaretten in de kast. Ieder
een mag zijn zegje doen, als het maar niet
te lang duurt.
Een echte klik is er met zijn Spaanse ambt
genoot Luis de Guindos, zeggen ingewij
den. Dijsselbloem heeft weinig op met het
noord-versus-zuid-denken dat nogal eens
de kop opsteekt. Dat kan op waardering re
kenen bij de mediterrane eurolanden. „Hij
heeft daarmee echt een slag gemaakt", zegt
een betrokkene.
De enige die openlijk blijft mokken, is de
Fransman Moscovici die er kennelijk nog
steeds de smoor in heeft dat de baan aan
zijn neus is voorbijgegaan. Dat uit zich in
het negeren van Dijsselbloem of hem het
gras voor de voeten wegmaaien. Zo twitter-
de hij vorige maand midden in de nacht
dat de ministers het eens waren over een
reddingsfonds voor falende banken terwijl
ze er nog niet uit waren. Dijsselbloem
heeft inmiddels geleerd daar met een glim
lach en een 'zo ver ben ik nog niet'-com-
mentaar op te reageren.
Dijsselbloem kan het wel goed vinden met
de Duitse christendemocraat Schauble, die
hem graag plaagt met het feit dat Dijssel
bloem een sociaal-democraat is. Schauble
is soms een mopperkont, maar Dijssel
bloem weet diens verzuchtingen handig te
pareren. „Wolfgang, zeg jij het eens",
klinkt het dan droogjes.
„Hij is de knecht van de Duitsers", zegt
Kris van Haver van het Vlaamse financiële
dagblad De Tijd echter onverbiddelijk. „In
België wordt het beleid van de eurogroep
te veel ervaren als een opgelegd, extreem
besparingsbeleid. Dijsselbloem geldt als
het symbool van dit 'verkeerde' Europese
beleid. En dan zijn er ook heel wat insinua
ties dat hij te veel onder de knoet zit van
het Nederlandse parlement en dus te wei
nig 'vrij' is om zijn mandaat als voorzitter
in te vullen."
In eigen land stond coalitiepartij WD daar
om niet te springen om Dijsselbloems kan
didatuur. Een voorzitter moet vergaderin
gen leiden en onpartijdig zijn, voor een mi
nister van Financiën staat het nationale be
lang voorop. Die twee functies zijn lastig te
combineren. Er kwam een compromis:
WD-staatssecretaris van Financiën Frans
Weekers zou Dijsselbloem voortaan verge
zellen naar de Eurogroep-meetings om het
Nederlandse geluid te laten horen.
Volgens Dijsselbloem zeifis zijn eerste jaar
op rolletjes verlopen, al zat hij op de laatste
Kamervergadering van het jaar ongege
neerd te gapen in de bankjes. Ja, er zijn
veel doorwaakte nachten, erkent hij, en hij
is veel op reis. Volgende week zit hij voor
de Eurogroep in Singapore en Hong Kong.
„Ik zeg ook niet dat het geen extra tijd
kost. Maar de reizen zijn inpasbaar en gaan
niet ten koste van mijn werk in de Kamer."
Daar komt bij dat Nederland volgens Dijs
selbloem zeker profiteert van zijn functie.
„Als voorzitter heb je een centrale rol in de
besluitvorming. Je bent betrokken bij de
voorbereiding, smeedt compromissen. Dat
is van belang voor Nederland." Hij weet als
eerste hoe de hazen gaan lopen en kan
daarop-de Nederlandse strategie bijstellen.
De samenwerking tussen Dijsselbloem en
Weekers verloopt naar behoren, zeggen be
trokkenen, hoewel er weinig chemie tus
sen hen is. Als de Kamer debatteert over de
volgende Eurogroepbijeenkomst zit Wee
kers daar net als Dijsselbloem wel bij, maar
hij laat zich amper gelden. „Weekers zie en
hoor ik niet. Hij speelt geen rol", zegt
CD A-Kamerlid Eddy van Hijum.
Van de scepsis bij de WD is een jaar later
niets meer over. Financieel woordvoerder
Mark Harbers: „Dijsselbloem heeft laten
zien dat als hij er voor Nederland moet
zijn, hij er ook is. In het najaar zou hij als
Eurogroepvoorzitter naar de jaarvergade
ring van het Internationaal Monetair
Fonds gaan. In Nederland zaten we toen
Dijsselbloem is
in zijn rol gegroeid.
Maar zijn twee
petten blijven
een zorg
Hij is gefocust op
de inhoud en raakt
niet meteen in
paniek als iemand
kritiek heeft
Hij is de knecht
van de Duitsers. En
hij zit te veel onder
de knoet van de
Itaeede Kamer
middenin de onderhandelingen voor het
herfstakkoord. Dijsselbloem zei de bijeen
komst in Washington af en bleef hier. Dat
zal geen fijn besluit zijn geweest, maar hij
deed het wel."
In Brussel klinkt meer kritiek op de 'twee
petten' van Dijsselbloem. Peter Spiegel,
chef van het vierkoppige bureau van de Fi
nancial Times (FT) in Brussel: „Het is een
zorg. Het roept vragen op dat hij in zijn na
tionale parlement moet opdraven om ver
antwoording over zijn handelen in Brussel
af te leggen."
Spiegel is een van de journalisten die eind
maart 2013 het beruchte 'template'- inter
view van Dijsselbloem afnam. Hij zei te
gen Spiegel dat probleembanken in de toe
komst niet meer door de belastingbetaler
worden gered, maar door aandeelhouders
en spaarders, zoals op Cyprus. Dijssel
bloem zou deze aanpak een 'template', sja
bloon, hebben genoemd. Later bleek dat hij
dit woord nooit zelf had gebruikt, maar het
kwaad was geschied. Op de dreiging dat
ook kleine spaartegoeden klaarblijkelijk
niet meer gegarandeerd waren, reageerden
prompt Europese en Amerikaanse beurzen.
Vooral de koersen van Spaanse en Italiaan
se banken daalden fors. De 'onbezonnen
uitspraak' moest Dijsselbloem zijn baan
kosten, riepen critici luidkeels. „Het was
heel slechte timing", zegt Spiegel nu. Uit
eindelijk kwam er een tweede Cyprusplan.
Volgens Spiegel heeft Dijsselbloem zich na
'deze puinhoop' de kritiek aangetrokken
en zijn verantwoordelijkheid genomen.
„Hij is in zijn rol gegroeid." WD-Kamerlid
Harbers ziet dat anders. Volgens hem heeft
Dijsselbloem toen meteen gezegd waar het
op stond en ook gelijk gekregen, ook al
werd hij door de internationale pers
verguisd. „In Nederland willen we al heel
lang dat bij een bankencrisis eerst naar de
aandeelhouders wordt gekeken. Dijssel
bloem heeft dat met ijzeren precisie voor el
kaar gekregen. Hij is gefocust op de in
houd, koelbloedig en raakt niet meteen in
de war als er iemand kritiek heeft."
Toch lag Harbers kort voor kerst voor het
eerst zelf openlijk in de clinch met Dijssel
bloem. Hij kwam met een motie over de
bankenunie die de onderhandelingsvrij
heid van Dijsselbloem danig inperkte. Tot
groot chagrijn van de PvdA-minister werd
de motie aangenomen, waarop Dijssel
bloem botweg zei de motie niet helemaal
uit te zullen voeren.
Het liep met een sisser af en de WD toon
de zich uiteindelijk tevreden met de deal
die Dijsselbloem eruit sleepte. Maar CDA'
er Van Hijum vindt het te makkelijk om de
aanvaring als een akkefietje af te doen. „In
de politiek werkt het zo: de Kamer vraagt
iets, de minister voert het uit. Dijsselbloem
had als Eurogroepvoorzitter al gezien dat
het niet precies de Nederlandse kant op
zou gaan en dat hij de motie dus niet waar
kon maken. Toen heb ik voor het eerst ge
twijfeld of de rollen van minister en Euro
groepvoorzitter niet te veel door elkaar
gaan lopen. De vraag is: ga je ervoor of
niet? Als Nederlandse minister hoort hij
het Nederlandse belang te verdedigen.
Daar moet hij gevoelig voor blijven."
VRIJDAG 3 JANUARI 2014
Mister Euro zonder
drank en sigaretten
I
door Petra Janbroers en Laurens Kok
Peter Spiegel, Financial Times
Mark Harbers, WD-Kamerlid
Kris ten Have, De Tijd
foto Phil Nijhuis
