MEDIA 21
WÊÊtÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ—ÊÊm
Oudjaarsavondcabaret is niet altijd het ex
clusieve domein van de publieke omroep
geweest. SBS 6 opende in 2006 frontaal de
aanval op het troetelkindje van de Vara,
met een oudejaarsconference van Guido
Weijers. De Brabantse cabaretier deed het
uiteindelijk vijfjaar op rij voor de commer
ciële zender, met steeds stijgend succes.
Zijn conference op de laatste dag van 2010
trok 1,4 miljoen kijkers. De Vara beleefde
die avond zijn slechtst bekeken oudejaars
ooit. Iets meer dan een miljoen mensen
stemden af op Erik van Muiswinkel, die
een programma maakte met collega's als
Sanne Wallis de Vries, Thomas van Luyn,
Mike Boddé en Ronald Goedemondt.
SBS 6 liet na het vertrek van Weijers pre
sentator Beau van Erven Dorens het jaar
2011 op humoristische wijze samenvatten,
maar dat werd op zijn zachtst gezegd geen
succes. Van Erven Dorens wist net iets
meer dan 380.000 kijkers te boeien. Sinds
dien beperkt de zender zich op de laatste
avond van het jaar tot de registratie van het
Staatsloterij oudejaarsfeest.
De Amerikaanse komiek Greg Shapiro
woont al ruim twintig jaar in Nederland
en is stikjaloers op de traditie. „De
oudejaarsconference is typisch Nederlands.
Het is ook typisch Nederlands daar heel be
scheiden over te doen. Ik ben trotser op de
Nederlandse cultuur dan jullie zelf zijn."
Shapiro ziet in de oudejaars een belangrijk
moment van reflectie. „Overal ter wereld
heb je de jaaroverzichten en lijstjes, maar
die zijn vluchtig en geven weinig -ruimte
om belangrijke gebeurtenissen in perspec
tief te zetten en tot leven te brengen. In
een conference kan dat wel." Zijn favoriete
oudejaarsconferencier? „Daar heb je me. Ik
heb geen uitgesproken voorkeur, dus ik
ben geen echte Nederlander. Ik vind Freek
de Jonge en Youp van 't Hek allebei heel
goed en was ook altijd fan van de manier
waarop Lebbis en Jansen het aanpakten."
De commerciëlen wagen zich er niet meer
aan, maar de Vara zet zijn oudejaarstraditie
ondanks dalende cijfers onverminderd
voort. Dit jaar geen opgewonden bretels of
verontwaardigde jampotglazen, maar de
eerste oudejaarsconference van Theo Maas
sen. Zijn fans kijken er reikhalzend naar
uit, maar de Eindhovense cabaretier zelf
heeft de hoop al uitgesproken hierna nooit
meer een oudejaars te hoeven maken. Dat
komt mooi uit, want grootmeester Youp
van 't Hek scherpt alvast zijn messen voor
31 december 2014.
Wim, Seth, Freek, Youp, Lebbis, Jansen, Guido, Jan Jaap, Erik:
allemaal mochten ze hem maken: 'de oudejaars'. De een met
meer succes dan de ander, maar de hoogtijdagen van de oude
jaarsconference, met miljoenen kijkers, lijken voorbij. Dit jaar is
de beurt aan Theo Maassen om het fenomeen levend te houden.
hielden ze in de hoogtijdagen tegen de
drie, soms zelfs vier miljoen mensen aan
de buis gekluisterd. Maar de kijkcijfers zijn
tanende. De laatste eindejaarsvoorstelling
van Van 't Hek in 2011 trok amper 2,4 mil
joen kijkers. De traditionele oudejaars als
kijkbuisklapper werd door hem zelfs al
doodverklaard. 'Te veel zenders, te weinig
saamhorigheid en een overdaad aan grap
jassen.'
In de jaren zeventig keken steevast rond de
zeven miljoen mensen naar Wim Kan en
Seth Gaaikema als zij op een kruk met een
glas champagne binnen handbereik een
beetje voor zich uit mijmerden over het
voorbije jaar. Tegenwoordig scoort de
oudejaarsconference alleen nog boven de
twee miljoen als Youp van 't Hek de hon
neurs waarneemt. Lebbis en Jansen, Jan
Jaap van der Wal en Erik van Muiswinkel
kwamen daar al niet meer overheen.
Oliebollen in de schaal,
champagne in de hand
en op televisie een cabare
tier die de meest opval
lende gebeurtenissen van
het afgelopen jaar op ei
gen wijze beschouwt. Zo
brengt Nederland al meer dan vier decen
nia de laatste uren voor de jaarwisseling
door. De oudejaarsconference, door vak
broeders liefkozend 'de oudejaars' ge
noemd, is een typisch Hollandse traditie.
Cabaretkenner en -recensent Henk van Gel
der omschreef de oudejaarsconference ooit
als 'het enige tv-programma dat je zelfs
aanzet als je gasten over de vloer hebt'.
Freek de Jonge en Youp van 't Hek zijn de
moderne koningen van de publieke reflec
tie op oudjaarsavond. Met hun oudejaars
ZATERDAG 28 DECEMBER 2013
Een tanende
Theo Maassen. foto Vincent van den Hoogen
TERUGGESPOELD: PAN'S LABYRINTH
Een sprookje maken voor
volwassenen: dat stelde
regisseur Guillermo del Toro
zichzelf heel lang geleden
ten doel en daarin slaagde
de Mexicaanse regisseur met Pan's
labyrinth uiteindelijk ook glansrijk.
Maar wat onderscheidt het sprookje
voor volwassenen dan van dat voor
kinderen? Nou, bijvoorbeeld dat het
verhaal niet alleen maar fantasie is,
maar deels de wrede werkelijkheid
ook bevat. En dat de afloop lang niet
altijd hoeft te vallen in de categorie
'en ze leefden nog lang en gelukkig...'.
Van dat laatste is inderdaad geen
sprake in El laberinto del fauno, de
Spaanse naam voor de film uit 2006.
Of toch? Want eigenlijk laat Del Toro
de kijker kiezen uit twee scenario's
voor het einde van de film. Een voor
de broodnuchteren onder ons en een
voor de romantici; de teergevoeligen
die het liefste gaan slapen met het
geruststellende idee dat het met de
hoofdpersoon allemaal toch nog is
goed gekomen.
De Spaans-Mexicaanse film is een mix
van horror, fantasy en drama en geeft
een inkijkje in de fantasiewereld van
een onschuldig kind, dat leeft in triest-
makende omstandigheden. Het is
1944 in het fascistische Spanje, na de
Spaanse burgeroorlog (1936-1939)
en de machtsovername door generaal
Franco. De vader van de 10-jarige
Ofelia is overleden, haar moeder ont
moet de militair Vidal, wordt zwanger
van hem en reist met haar dochter
naar haar nieuwe echtgenoot. Hij
strijdt tegen rebellen die zich niet
neerleggen bij de heerschappij van de
fascisten en monarchisten van Franco.
Dat doet Vidal op uitzonderlijk wrede
Ofelia (Ivana Baquero) en de faun,
die in haar prinses Moanna ziet.
wijze en privé is hij niet al te veel
liefdevoller. Zijn enige zorg daarbij is
feitelijk zijn ongeboren zoon.
Geen wonder dat Ofelia in die weinig
florissante omstandigheden in een
schijnwereld vlucht. Ze ontmoet een
elf die haar meetroont naar een laby
rint, waar een faun - mythologisch we
zen met poten van een geit of paard
en het bovenlichaam van een mens -
haar herkent als de verloren gewaan
de prinses Moanna. Ze krijgt van hem
drie opdrachten en als ze die voltooit
vóór het volle maan is, kan ze terugke
ren in haar eigenlijke wereld, waar ze
onsterfelijkheid geniet.
Van de afwisseling en tegelijkertijd
verbondenheid tussen Ofelia's magi
sche avonturen en de gruwelijke wer
kelijkheid in het Spanje van de jaren
veertig, heeft Del Toro een boeiend
en ook visueel spektakel gemaakt.
Niet vreemd dat El laberinto del fauno
drie Oscars won: voor make-up, came
rawerk en art direction. Daar hadden
er best nog een paar bij gekund. Voor
Ivana Baquero, die als 11-jarige de
hoofdpersoon Ofelia geloofwaardig
vertolkt. En voor Sergi López, die de
verdorvenheid van de Franco-tijd ver
beeldt als de wrede kapitein Vidal.
De prijzen zijn een beloning voor het
lange wachten van Del Toro. De Mexi
caan had het idee namelijk al begin ja
ren negentig, maar wilde pas starten
als hij het budget had om het precies
zo te doen zoals hij in zijn hoofd had.
De afloop van dit intrigerende sprook
je voor volwassenen kende hij vijftien
jaar voor de lancering van de film dus
ook al. Met een goede en een trieste
variant. De keuze is aan de kijker zelf.
Bauke Boersma
Theo Maassen: Einde oefening. Dinsdag 31 decem
ber op Nederland 1, 22.30 uur.
reageren?
media@depersdienst.nl
door Joeke Berg
