Bisschoppen op
achterstand
De paus wil dat bisschoppen meedoen
aan het publieke debat. Ze hebben dan
nog een lange weg te gaan.
SPECTRUM 11
vast. „Een succes om trots op te zijn."
Dit bewijst dat een Ombudsman effec
tiefkan zijn zonder politieke opschud
ding te veroorzaken.
Zo heeft de Ombudsman de afgelo
pen jaren gepleit voor het inzetten
van meer mediation bij het oplossen
van problemen, in plaats van het voe
ren van juridische procedures. Die
ontwikkeling zie ik graag voortgezet
bij de toekomstige Ombudsman. Ook
zijn constatering dat 'de overheid veel
te ingewikkeld is geworden voor de
meeste burgers', is een welkom sig
naal. Ik hoop dat de Ombudsman de
overheid daar de komende jaren
scherp op zal houden; allemaal in het
belang van een betere dienstverlening
aan burgers en bedrijven.
ort geleden rapporteer
den de Nederlandse bis
schoppen nederig aan de
paus hoe het er onder
hun leiding in de Neder
landse kerkprovincie aan toeging: be
roerd. Blijkens persberichten kregen
zij de raad mee om zich vooral regel
matig te melden in het publieke de
bat. Ze moeten zich meer uitspreken
over kwesties 'waarbij het om de
mens gaat', zoals huwelijk, gezin en
het levenseinde.
Die raad was afkomstig.van iemand
die niet alleen voor de plaatsbekleder
van Christus op aarde gehouden
wordt, maar ook voor de Man van het
Jaar. Dat schept dubbele verplichtin
gen, zou je denken, maar op de websi
te van het aartsbisdom Utrecht is de
pauselijke raad door bisschop Eijk te
ruggebracht tot een aansporing die je
bij Italiaans voetbal ook wel hoort.
'Voorwaarts', inderdaad. Dat is voor
velerlei uitleg vatbaar.
Om duidelijk te maken dat ze de juis
te richting te pakken hadden, hebben
de bisschoppen er, aldus Eijk, te Ro
me een gezamenlijk weesgegroetje te
genaan gegooid. De paus moet het ge
zelschap hoofdschuddend hebben uit
gezwaaid. Als het gaat om deelname
aan het publieke debat moeten de bis
schoppen dan ook van ver komen. Tlis-
sen de enormiteit van Simonis uit
2010 ('Wir haben es nichtgewusst') en
de amper bezworen kerstliedjesrel
van 2013 zit, om precies te zijn, niets.
Ik las er wat nieuwsarchieven op na:
behalve het nostra culpa over seksueel
misbruik, vooral veel geruzie over pa
rochiefusies, kerksluitingen, liturgi
sche scherpslijperij en kwalijke behan
deling van werknemers. Dat mag alle
maal erg belangrijk zijn voor wie met
de RK Kerk te maken heeft, bijdragen
aan het publieke debat zijn het niet.
Toegegeven, het is verre van duidelijk
waar en met welke middelen het pu
bliek debat wordt gevoerd. In opinie
bladen en talkshows? Met petities en
demonstraties? Met lobby's en netwer
ken? Wél is echter duidelijk aan welke
voorwaarden de deelnemers in begin
sel moeten voldoen.
In de eerste plaats dient men 'spre
kerskrediet' opgebouwd te hebben: an
dere deelnemers moeten geloven dat
jouw bijdrage in beginsel een beter
zicht kan opleveren op het belang van
ons allemaal. Alleen al op dit punt
staan de Nederlandse bisschoppen op
achterstand. Enkele individuele uit
zonderingen daargelaten, hebben zij
gezamenlijk nagenoeg elk moreel kre
diet verspeeld. Dat komt niet alleen
door de misbruik-kwestie en hoe daar
aanvankelijk mee omgegaan werd.
Het komt ook doordat ze al decennia
morele opvattingen verkondigen die
zelfs voor trouwe gelovigen in hun
persoonlijk leven onhanteerbaar zijn.
Een tweede voorwaarde is dat men
vrijuit kan spreken. Uitgerekend de
bisschop die 'Kerk en Samenleving' in
zijn portefeuille heeft, De Korte, werd
in 2010 in een conflict onder curatele
gesteld. Niet alleen hijzelf is sinds
dien met ontslag bedreigd, ook zijn
collega's voelen de druk om toch voor
al niet vrijmoedig het woord te voe
ren. Dat komt hun geloofwaardigheid
in het debat niet ten goede.
Ten derde, het publiek debat gaat niet
over de beste manier van leven. Het
gaat over hoe onze samenleving van
rechtswege geordend moet worden, i
gegeven onze uiteenlopende ideeën
over de beste manier van leven. Na
tuurlijk, om daarover te debatteren,
dienen die ideeën naar voren ge
bracht te worden, liefst met verve.
Maar dat ieder zijn eigen lied zingt
ten aanhore van anderen - daar kan
het niet bij blijven. Het publiek debat
is niet het Songfestival. Wie mee wil
doen, moet zich ook uitspreken over
de overbrugging van de verschillen.
Respect voor wat je eigenlijk afwijst,
jezelf niet bij voorbaat verheven voe
len, bereidheid tot compromissen,
pragmatisme inzake verkieslijke en
handhaafbare rechtsnormen - dat be
hoort allemaal tot de houding van ie
mand die aan het publiek debat deel
neemt. Dus als de bisschoppen vooral
de rechte leer verkondigen, nemen ze
daar dus nog altijd niet aan deel.
Tenslotte. Het publiek debat gaat niet
over algemene principes maar over
concrete zaken waarover een besluit t
moet vallen. Voor Prinsjesdag lazen
wij een aanbeveling van bisschop De
Korte om de last van de crisis 'recht
vaardig te verdelen' in 'onderlinge soli
dariteit' en met eerbiediging van 'de
menselijke waardigheid'. Daar kan nie
mand op tegen zijn. Maar daar gaat
het debat niet over, nu niet en nooit.
Het gaat altijd over solidariteit met be
rooide Griekse burgers, menselijke
waardigheid van illegalen, rechtvaardi
ge verdeling van pensioenrechten tus
sen generaties, bespoediging van het
levenseinde uit eerbied voor het te
ven. Allemaal kwesties waarbij het
'om de mens gaat'. Allemaal kwesties
waarin niet alleen gepraat, maar ook
gehandeld moet worden, meestal on
der tijdsdruk.
Paus Franciscus werd in korte tijd
Man van het Jaar 2013 omdat hij er
blijk van gaf deze vier voorwaarden te
begrijpen. Meer heeft hij eigenlijk
(nog) niet gedaan. Hoe moeilijk kan
het zijn, mannen van Eijk?
ZATERDAG 28 DECEMBER 2013-
-
Prof. dr. Bert
van Roermund
is emeritus
hoogleraar
rechtsfilosofie
en politieke
filosofie aan de
Universiteit van
Tilburg. Hij
heeft tal van
boeken en arti
kelen geschre
ven over de
grondslagen
van recht en
staat. Eerder
was hij ook
hoogleraar aan
meerdere
buitenlandse
universiteiten.
illustratie Censuur
reageren?
opinie@depersdienst.nl
door Bert van Roermund
