Stivoro, de organisatie die het roken jarenlang heeft bestreden,
heeft de leeftijd van 40 jaar net niet gehaald. Meerdere 'erfgenamen'
nemen de nalatenschap van de stichting over.
8 SPECTRUM
actueel
Stivoro is ter ziele. De
Stichting Volksgezond
heid en Roken beëin
digt officieel haar activi
teiten op 31 december,
maar het personeel is al
drie weken thuis en de
website staat op de doorverwijsstand.
De rots in de branding in de strijd te
gen het roken, is in rook opgegaan.
De jaren zeventig: protesteren was
bon ton. Maar roken ook. Van een
maatschappelijke afkeer tegen tabak
was geen sprake, veel gezagsdragers
rookten in het openbaar en in openba
re ruimtes. Op televisie werd om de
haverklap een sigaret opgestoken. De
grote fondsen - Hartstichting, Astma
fonds (nu Longfonds) en KWF Kan
kerbestrijding - beseften hoe bedrei
gend roken was. Maar ze wilden hun
afkeer niet al te openlijk belijden, om
dat ze daarmee een deel van hun ach
terban in de gordijnen zouden jagen.
De collectant moest te vriend worden
gehouden, ook al pafte hij er lustig op
los.
In dat klimaat werd op 24 december
1974 een onafhankelijke anti-rook-
stichting opgericht, Stivoro.
„Een actiegroep tegen het roken, zo
herinner ik me Stivoro uit mijn
jeugd", zegt Floris Italianer, voorzitter
van de Hartstichting. Deze stichting
stond mede aan de wieg van Stivoro.
Samen met de twee andere fondsen
voelde de Hartstichting de noodzaak
de strijd tegen het roken te kanalise
ren. Roken is immers een van de be
langrijkste veroorzakers van de ernsti
ge ziektes waartegen deze fondsen de
strijd aanbinden.
In de loop der jaren ontpopte Stivoro
zich als een ware bestrijder van alles
wat met tabak en roken te maken had.
Ze vormde ze een unieke coalitie, ze
ker nadat de overheid er in 1991 met
veel geld instapte. Vóór die tijd waren
er al de nodige wapenfeiten, zoals de
harde campagne over meeroken die
tot langdurige rechtszaken met de ta
baksindustrie leidde. Philip Morris eis
te stopzetting van een campagne
waarin Stivoro stelling nam tegen het
standpunt dat meeroken net zo onge
zond is als het 'drinken van leidingwa-
ter'. Stivoro won.
In de jaren negentig kwam de grote
doorbraak. Overal in het land werden
cursussen stoppen met roken aangebo
den en de ene publiekscampagne volg
de op de andere. Op scholen maakten
lessen over roken deel uit van het
rooster. Op een oproep voor de direc
teursfunctie kwamen negentig sollica-
tiebrieven. Boudewijn de Blij werd in
1995 directeur. Hij kon over stevige
budgetten beschikken. De Blij: „Met
een capabele organisatie zijn we er
frank en vrij tegenaan gegaan. Soms
misschien iets té. In de Volkskrant
werd ik op een gegeven moment neer
gezet als de 'fanatieke anti-rookacti-
vist De Blij'. Dat was niet de bedoe
ling, daarmee win je misschien de
sympathie van medestanders, maar je
overtuigt je tegenstanders niet."
De Blij over de successen uit die tijd:
„Het reclameverbod is wel het meest
opmerkelijke. Daar is een lange strijd
aan vooraf gegaan. Maar uiteindelijk
is de tabaksreclame in 2004 helemaal
uit het straatbeeld verdwenen."
De bodem was gelegd voor de echte
glorietijd in de eerste jaren van deze
eeuw. In 1991 telde Stivoro twaalf per
soneelsleden, in 2008 waren er dat
bijna vijftig, inclusief een afdeling
voor-wetenschappelijk onderzoek.
Het percentage rokers onder de Neder
landers was gedaald van 31 naar 26.
In 2009 kwam op het toppunt van de
roem de ommekeer. Het ministerie
van Volksgezondheid kondigde aan
de subsidie af te bouwen. De stichtin
gen die veertig jaar eerder aan de ba
sis van Stivoro stonden, lieten weten
vanaf 2013 de strijd tegen het roken
voortaan zelf ter hand te nemen. De
aankondiging dat de overheidsbe
moeienis voor een belangrijk deel on
der de hoede van het Trimbos Insti
tuut zou komen, leidde de eindfase
van Stivoro in. Voortaan zou het an-
ti-rookbeleid deel uitmaken van het
integrale aanbod van verslavingszorg.
Dr. Margriet van Laar, bij het Trimbos
Instituut verantwoordelijk voor het
door Pauius Smits
