Dichter ontwierp het beroemdste wapen ter wereld
1919-2013
6 BUITENLAND
ZUID-SUDAN
Benjamin Ubur
ging terug naar
Zuid-Sudan,
maar moest weer
de wijk nemen.
VN-chef vraagt
meer troepen
INTERVIEW
NAIROBI - „We bestaan net twee
jaar en nu al dreigt alles in elkaar
te storten", zegt een gedesillusio
neerde Benjamin Ubur (28). Ubur
is een Zuid-Sudanees en moest af
gelopen week halsoverkop vluch
ten voor het geweld in de jonge
natie.
Hij had zich - na jaren in Kenia te
hebben gewoond - net in de
hoofdstad Juba gevestigd met zijn
vrouw en dochtertje van ander
half. Om een nieuw leven te be
ginnen in het nieuwe land. „Ik
was erg optimistisch, wilde zo
graag een steentje bijdragen aan
de opbouw van mijn land."
Ubur kwam in 1998 als 12-jarig
jongetje naar Kenia om de burger
oorlog te ontvluchten die toen in
Je moest als kind
meevechten voor
de bevrijding van
je volk, vluchten
was onpatriottisch
alle hevigheid woedde tussen het
noorden en zuiden vaji Sudan.
Zuidelijke opstandelingen wilden
hem inlijven in het leger, „je
moest ook als kind meevechten
voor de bevrijding van je volk.
Vluchten werd als onpatriottisch
beschouwd."
Ubur kwam uiteindelijk in de Ke-
niaanse hoofdstad Nairobi te
recht. Dit jaar studeerde hij afin
bedrijfsinformatica. Na zijn bul te
hebben ontvangen, wilde hij zo
snel mogelijk terug naar Zuid-Su
dan, dat na decennia van bloedige
strijd in juli 2011 onafhankelijk
was geworden.
Met studiegenoten uit zijn land fi
losofeerde hij vaak over de 'fantas
tische kansen' die 's werelds jong
ste natie bood. „Wij wilden niet
vanaf veilige afstand commentaar
geven, maar actief meehelpen aan
de ontwikkeling van een democra
tisch en economisch gezond
land."
Eind november vertrok Ubur met
vrouw en dochter en vond tijde
lijk onderdak bij familie in luba,
in de wijk Lologo, vlakbij een ka
zerne. Hij solliciteerde op diverse
vacatures bij internationale
non-gouvermentele organisaties
(ngo's). Maar zondag 15 december
kwam er een abrupt einde aan al
le mooie dromen. De kazerne in
Lologo werd, evenals andere kam
pementen, aangevallen door solda
ten die loyaal zijn aan voormalig
vicepresident Riek Machar, die in
juli op straat was gezet door presi
dent Salva Kiir. Toen het geweld
escaleerde, sloeg Ubur met zijn ge
zin op de vlucht. Na dagenlange
bustochten over slechte, onverhar
de wegen, bereikten ze via Torit
de Keniaanse grens. Van daaruit
reisden ze naar Kakuma in Noord-
west-Kenia, waar zich al decennia
een groot vluchtelingenkamp
voor Sudanezen bevindt. Sinds
een paar dagen is Ubur terug in
Nairobi. Zijn vrouw en kind ble
ven achter in Kakuma.
„De uitbarsting van geweld
kwam erg onverwacht", zegt de
nog altijd aangeslagen jongeman.
„Daarvoor was Juba heel vredig
De internationale vredesmissie in
Zuid-Sudan moet worden uitge
breid om de burgerbevolking be
ter te beschermen tegen het opge
laaide geweld. Die aanbeveling
stuurde VN-chef Ban Ki-moon
gisteren naar de Veiligheidsraad.
Diverse landen zijn al benaderd
voor een bijdrage.
Aanhangers van ex-vicepresident
Riek Machar hebben de olierijke
deelstaat Unity in handen gekre
gen. Zuid-Sudan is voor 98 pro
cent van zijn inkomsten afhanke
lijk van olie. Volgens Toby Lanzer,
humanitair coördinator van de
VN, zijn de angst en wanhoop
voelbaar in Zuid-Sudan, terwijl
het geweld escaleert. Lanzer
spreekt van executies in Bor.
en rustig. Iedereen was hoopvol
gestemd. Er was net nog een in
vesteringsconferentie geweest,
waarop lokale en internationale
bedrijven en ngo's hun plannen
presenteerden."
Toch heeft hij wel een verklaring
voor de plotselinge geweldsexplo
sie. „Kiir had in juli nooit de rege
ring moeten ontbinden en alle
macht naar zich toe moeten trek
ken. Daarmee lapt hij de grond
wet aan z'n laars, wat zeer kwalijk
is." De ontslagen Machar heeft in
Uburs ogen daarom gelijk als hij
zegt dat Kiir een dictator is.
„Maar dan nog had hij niet naar
de wapens moeten grijpen, maar
moeten wachten op de presidents
verkiezingen in 2015. Dan had hij
zich, als hij een democraat is, kan
didaat kunnen stellen."
Ondanks de gevechten is Ubur op
timistisch dat een nieuwe burger
oorlog voorkomen kan worden en
de rivalen door dialoog de vrede
zullen herstellen. Na kerst gaat hij
terug naar Kakuma om begin
2014 weer naar Zuid-Sudan af te
reizen. „Wat moet ik anders. Dat
is mijn vaderland, daar ligt mijn
toekomst."
Wie kwaad wil, noemt
hem medeplichtig aan
massamoord. Door
zijn geesteskind hebben immers
miljoenen mensen het leven gela
ten in bloedige conflicten wereld
wijd. Gisteren overleed op 94-jari-
ge leeftijd de Russische wapen
ontwerper Michaïl Kalasjnikov,
uitvinder van het gelijknamige, le
gendarische automatisch geweer.
Kalasjnikov zelf keek milder aan
tegen zijn eigen imago. Toen hij
90 werd, vertelde hij dat hij nooit
anders wilde dan zijn vaderland
dienen en de grenzen daarvan ver
dedigen. Dat er vervolgens zo veel
kwaadwillenden met het door
Michaïl Kalasjnikov
hem hedachte wapen aan de haal
zijn gegaan, kon hij ook niet hel
pen, vond Kalasjnikov. „Het is
niet mijn fout dat het soms daar
werd gebruikt waar dat niet had
gemoeten. Dat is de schuld van
politici."
Michaïl Timofejevitsj Kalasjnikov
komt op 10 november 1919 ter we
reld in een klein dorpje in de zuid
westelijke Altaj-regio. Zijn jeugd
is tragisch, zoals bij zovelen van
zijn generatie. Michaïl is elf als
Stalin zijn vader laat deporteren
naar Siberië. Daar overlijdt die na
korte tijd. Michaïl is nummer ze
ventien van negentien kinderen,
van wie maar acht overleven.
Als kleine jongen is Kalasjnikov
reeds bezeten van techniek; en
van gedichten, die hij zelf ook
schrijft. Hij brengt zes bundels
uit met eigen werk. De omgang
met wapens komt snel: als kind al
krijgt hij een geweer in handen
gedrukt om mee te helpen bij de
jacht. Tot op hoge leeftijd zal Ka
lasjnikov blijven jagen en dichten.
Als tankcommandant raakt hij in
1941 tijdens de slag om Brjansk ge
wond en wordt ruim een halfjaar
verpleegd in een militair hospi
taal. Daar hoort hij zijn strijdmak
kers klagen over het slechte mate
rieel waarmee ze de vijand te lijf
moeten. Kalasjnikov ontwerpt
een aanvalsgeweer dat simpel is
en onder vrijwel elke omstandig
heid blijft doorratelen. De be
roemde, of beruchte, AK-47 (Auto
matische Kalasjnikov 1947) wordt
geboren. Het wapen wordt het
standaardwapen van de Sovjetsol
daat en zal later vele varianten en
kopiën krijgen. In landen als Bul
garije, Polen, China, maar ook in
de Verenigde Staten, wordt de
AK-47, met zijn karakteristieke
kromme patronenmagazijn, op
grote schaal nagemaakt. Het le
vert de wapenfabrieken in de stad
Izjevsk (zo'n 1500 kilometer ten
oosten van Moskou) per jaar ruim
250 miljoen euro minder winst
op. Kalasjnikov zegt dat hij nooit
een cent gekregen heeft voor zijn
creatie. Wel wordt hij overladen
met medailles en ander ereme
taal. De Russische president Vladi
mir Poetin bejubelt hem als een
'werkelijk legendarische figuur'.
In 2009 ontving hij de Russische
Literatuurprijs.
'Strijd kwam onverwacht'
door onze correspondent
Frans van den Houdt
Benjamin Ubur
Vluchtelingen komen aan in Nairo
bi. Ze zijn op de loop gegaan voor
het geweld in Zuid-Sudan.
foto John Muchucha/AFP
door onze correspondent
Joost Bosman
