Weinigen staan te trappelen om raads
lid te worden. Daardoor zijn gemeente
raden nauwelijks representatief; een
groot probleem, nu gemeenten steeds
meer taken krijgen.
14 SPECTRUM
opinie
6i Elk nieuw lid van een'
partij maakt direct een
grote kans om op
kieslijst te komen
Van alle aandacht
voor het democrati
sche gehalte van
Europa, kan de loka
le democratie wel
wat gebruiken.
Want terwijl het ta
kenpakket van gemeenten de pan uit
rijst, daalt het animo voor een plek in
de gemeenteraad gestaag. Met als ge
volg een democratisch tekort dat het
experimenteren met nieuwe vormen
van burgerparticipatie onvermijdelijk
maakt.
Op 19 maart zijn er gemeenteraadsver
kiezingen in Nederland. Qua opkomst
leggen zij het af tegen de landelijke
verkiezingen (54 procent tegen 74 pro
cent), maar gezien het groeiende poli
tieke belang van gemeenten behoort
deze discrepantie volgend jaar hope
lijk tot het verleden. Stemmen in
maart wordt belangrijk vanwege de
groeiende macht van gemeenten. Een
groot gedeelte van het sociale domein
komt onder hun verantwoordelijk
heid. Gemeenten krijgen zaken onder
hun hoede als jeugdwerkloosheid, ar
beidsparticipatie, de zorg voor oude
ren en passend onderwijs. Een enor
me decentralisatie van beleid dat de
cennia lang nationaal werd geregeld.
Het gevolg is dat de invloed van de ge
meente op het dagelijkse leven van de
burger zal toenemen. Conform het
motto van de participatiesamenleving
zal de burger zijn beste beentje moe
ten voorzetten. Er zal (veel) meer ei
gen verantwoordelijkheid van hem of
haar verlangd worden. Deze verwach
tingen zullen evenzovele vragen op
roepen: wat is er geregeld, bij wie
moet ik zijn, wat moet ik zelf doen,
waar heb ik recht op en wat wordt ver
goed, enzovoort, enzovoort?
Hoe verhoudt dat groeiende gemeen
telijke beleidswaterhoofd zich tot de
actuele toestand van het democrati
sche systeem? Is het fit genoeg om
conflicten en precaire kwesties effec
tief en legitiem te regelen? De decen
tralisatieoperatie geeft gemeenten
meer macht en stelt hogere eisen aan
de burger, maar aan de andere kant
blijft de lokale democratie statisch.
De sociaaleconomische verantwoorde
lijkheid van de burger stijgt zonder
dat hij of zij meer politieke invloed
krijgt.
Hier komt bij dat de gemeenteraad
zelf ook onder grote druk staat. Sloeg
de Vereniging van Nederlandse Ge
meenten (VNG) reeds in 2009 alarm
over een tekort aan beschikbare raads
leden, nu, vier jaar later, is het op
nieuw raak. Lokale politieke partijen
zitten met de handen in het haar
waar zij de nieuwe aanwas van ge
meenteraadsleden vandaan moeten
halen. Dat ongeveer 40 procent van
den zich dit jaar kandidaat.
Dat steeds minder mensen gechar
meerd zijn van een leven als raadslid,
is weinig verrassend. Het vak betaalt
slecht, maakt je kwetsbaar voor de
(soms gewelddadige) frustratie van
vreemden en is gewoon droog en com
plex.
Het grootste probleem is dan nog niet
eens genoemd, dat betreft eenvoudig
weg de tijd. Het is niet eenvoudig
naast een baan nog eens twintig uur
per week te vinden. Voor leden van
de middenklasse met een gezin is het
raadslidmaatschap nauwelijks nog op
te brengen. Hierdoor komt de repre-
de raadsleden na één raadsperiode ver
trekt, maakt het probleem van het da
lende animo voor een raadszetel al
leen maar nijpender. Hoop uit le
denaantallen van politieke partijen
kan evenmin gehaald worden, want
hoewel die cijfers weliswaar stabiel
blijven, zijn zij gewoon heel laag.
Slechts 2 procent van de Nederlandse
bevolking is lid van een politieke par
tij. Deze armoede heeft de vreemde
bijkomstigheid dat elk nieuw lid van
een politieke partij direct een grote
kans maakt om op een gemeentelijke
kieslijst te komen. In de PvdA bijvoor
beeld stellen 8.000 van de 55.000 le-
Raadslid
behoeft steuntje
in de rug
door Gerard Drosterij
Gerard Droste
rij is politico
loog. Tevens is
hij docent maat
schappijleer en
publicist voor
diverse media.
Eerder was hij
onder meer on
derzoeker aan
de Universiteit
van Tilburg.
