SPECTRUM 13
leverde hem flinke druk op, maar het
kon niet anders. Het échte contact
met gelovigen moet er blijven, beseft
Zemann. „Je moet oppassen dat je
geen 'sacramenten-boer' wordt die al
leen maar heen en weer rijdt voor
plechtige handelingen."
Zijn opvolger Paul Daggenvoorde
moet in zijn eerste weken vooral tijd
steken in de emotionele processen
rond kerksluitingen en het 'ombou
wen' van de parochie. Hij voelt dat
daarbij een generatie dreigt achter te
blijven. „Dat is lastig. Niet alleen om
die oudere gelovigen te vertellen dat
we moeten snoeien, maar ook omdat
ik er geen tijd voor heb om er langer
met hen over te praten. Het is boven
dien moeilijk dat je in die vorm van
pastoraat vooral terugkijkt, terwijl we
als kerk verder móeten."
De individuele zielzorg is in het hele
land een steeds groter knelpunt, ziet
cultuurtheoloog Bosman. „Vroeger
kwam een of twee keer per jaar de ka
pelaan langs om te vragen hoe het er
mee was. Was er een kindje geboren
of iemand overleden, dan kwam de
kerk. Dat gebeurt nauwelijks meer."
Die taak is niet over te nemen door
vrijwilligers, in elk geval niet voor het
gevoel van oudere generaties. Hoe
goed bedoeld ook. „Als je fan bent
van Ajax, maakt het ook nogal ver
schil of de trainer bij je thuis komt, of
iemand namens de fanclub."
Tiny de Groes (84) herkent dat. De in
woonster van Epe zou heel graag nog
eens persoonlijk met een geestelijke
praten. „Maar ik zou niet weten hoe
hij dat klaar moet spelen." In haar
jeugd had haar Friese woonplaats
Workum een eigen pastoor en kape
laan. Die legden huisbezoeken af.
„Mijn moeder was vaak ziek. Dan
kwam de kapelaan thuis de commu
nie brengen. De pastoor bleef tot zijn
dood in dezelfde plaats." Toen ze vijf
tig jaar geleden in Epe kwam wonen,
maakte ze nog mee dat door groei van
de bevolking de kerk te klein werd.
Toch ging hier de pastoor 'absoluut'
eens per jaar bij alle katholieken
langs.
In 2014 zal de katholieke kerk van Epe
'aan de eredienst worden onttrokken'.
De pastores werken vanuit Apeldoorn
en Twello. In zorgcentrum De Klaar-
beek krijgt De Groes al een tijd geen
persoonlijk bezoek meer 'van de kerk'.
„Ik zou willen praten over het geloof,
maar ook over hoe het verder gaat
met de kerk. Maar dat weten ze zelf
waarschijnlijk ook niet helemaal."
Bosman: „Priesters en diakens die ik
spreek, willen dat soort zielzorg zelf
heel graag bieden, maar er is nauwe
lijks nog tijd voor. Ze hebben vijf of
zes parochies maal tweehonderd ge
zinnen onder hun hoede. Ga maar
na." Het is aan de bezieling en het
plichtsbesef van veel pastores te dan
ken dat het nog lukt. Een troost voor
de oudste gelovigen, voor wie het te
hopen is dat ze de kerkelijke sanering
niet al te veel hoeven mee te maken,
beaamt Bosman. „Hoewel je bij som
migen ook wel een soort positieve ge
latenheid ziet: We hebben al zoveel
meegemaakt - dit redden we ook nog
wel."
Kerstmis is nog altijd goed voor prima
vulling van kerkbanken. Dit jaar heeft
dat nog meer dan voorheen iets dub
bels. Katholiek Nederland is in hoog
tempo aan het afslanken. In aantallen
kerkgangers, pastores en kerkgebou
wen. Rationeel te verklaren, maar een
hard gelag voor diepgelovigen en met
name ouderen. „Ik heb de meeste
hoop op een soort huiskamerkerken",
zegt cultuurtheoloog Bosman. „Ie ziet
overal in het land dat groepjes gelovi
gen zeggen: 'Wij willen met vrien
den, bekenden, opnieuw het kerk-zijn
uitvinden'. Dat gebeurt ook gewoon
bij mensen thuis, bij wijze van spre
ken aan de keukentafel."
Daarbij is het volgens Bosman wel
cruciaal dat er een band blijft met de
wereldkerk. „Anders is dat voor beide
partijen een slechte zaak. Want eerlijk
is eerlijk, voor de kerk geldt: hoe meer
gelovigen, des te fijner. Dat is nodig
voor de slagkracht. Maar het is ook
voor de gelovigen van belang. Dat
heeft niet te maken met supervisie
door de kerk, het gaat om continuï
teit. Als je vijftig van dit soort groep
jes een paar jaar met rust laat, heb je
na die tijd vijftig totaal verschillende
groepen met een eigen theologie en ei
gen gebruiken. Dat is problematisch
omdat eenheid essentieel is. Dat is
niet alleen een sociologisch of institu
tioneel, maar ook een theologisch be
grip. Je bent samen de gemeenschap
waarin Christus aanwezig is. Zo'n
groep heeft dus een priester nodig om
af en toe ook een eucharistieviering te
kunnen houden. Die zal altijd wel te
vinden zijn. Natuurlijk, een priester is
druk. Maar als hij kan kiezen tussen 's
avonds vergaderen of voorgaan bij een
groep mensen die graag wil vieren,
doet hij natuurlijk liever dat laatste."
Misschien is dat ook een oplossing
voor het tekort aan priesters. „Nu zijn
alle vieringen vooral op zondagoch
tend. Dan zit de priester in kazuifel in
zijn auto om van de ene kerk naar de
andere te racen. Of dat spiritueel zo
gezond is, kun je je afvragen."
ZATERDAG 21 DECEMBER 2013
V*,. v.
>f
illustratie Nourdin Kouch
^5^ reageren?
spectrum@depersdienst.nl
