J
mm
SPECTRUM 7
F"
is
van het Britse miljardenbedrijf
Grampian in 2008, het Vion-bestuur
dat er niet in slaagde van de verschil
lende bedrijfsonderdelen één geolie
de machine te maken. En misschien
ook wel het feit dat 'managers' het
voor het zeggen kregen, terwijl de
boeren de grip verloren. „In het verle
den zaten onze bestuurders zelf aan
de bestuurstafel. Zij namen besluiten
met hun nuchtere boerenverstand.
Vion is geen coöperatie, maar een
multinational. De macht werd in han
den van directeuren gelegd", ver
woordt Engelen dat gevoel. „Vervol
gens zei de directie tegen de commis
sarissen: wij gaan linksaf, vinden jul
lie ook dat we linksaf moeten?"
Op de dagelijkse bedrijfsvoering had
den boeren geen grip. „Wij stonden
er niet bovenop toen in Boxtel 11.000
kilo vlees verkeerd werd gestickerd",
aldus ZLTO-woordvoerder Maarten
Leseman.
Dat neemt niet weg dat de ZLTO wel
degelijk heeft ingestemd met alle stra
tegische besluiten van Vion. Vier van
de acht Vion-commissarissen komen
uit de gelederen van de land- en tuin
bouworganisatie. Zij houden niet al
leen toezicht op miljardendeals als
overnames, maar bepalen ook de belo
ning van het bestuur. Over het terug
kopen van aandelen toen de koers kel
derde, moet in de Raad van Commis
sarissen discussie zijn geweest, zegt
een oud-commissaris van Vion die
anoniem wil blijven.
Hebben de ZLTO'ers over zich heen
laten lopen? Varkenshouder Frank
Donkers uit Aarle-Rixtel, secretaris
van de onafhankelijke Nederlandse
Vakbond Varkenshouders (NW),
vindt van wel. „De leden moeten zich
veel kritischer opstellen. Er zijn hon
derden miljoenen verdampt en curieu
ze aandelentransacties geweest, maar
ze doen geen enkele moeite om de on
derste steen boven te krijgen."
Engelen is één van de weinige ZLTO'
ers die hardop durft te stellen dat zijn
collega's niet kritisch genoeg zijn ge
weest. „De meeste leden zijn maar ma
tig geïnteresseerd in hoe Vion wordt
bestuurd. Zelfs varkenshouders niet."
Die houding zit in de aard van boe
ren, zegt Leseman. „Boeren zijn loyale
mensen. Hun wereld draait om ver
trouwen. Hebben ze eenmaal iemand
naar voren geschoven als voorman,
dan varen ze daar blind op. Omge
keerd voelen bestuurders die een man
daat hebben een diepe verantwoorde
lijkheid. Zij hoeven vervolgens niet
elk detail te verantwoorden aan hun
achterban. De mentaliteit is anders
dan bij banken of grote bedrijven."
In de gouden tijden is de achterban
wat gemakzuchtig geworden, zegt En
gelen. „In de jaren dat het allemaal
niet op kon, heeft de ZLTO onze be
langen misschien wel te goed behar
tigd. Boeren voelden geen noodzaak
meer om in hun vrije tijd aan te schui
ven aan de bestuurstafel. Ze liepen lie
ver nog een extra rondje door de stal."
De reorganisatie van ZLTO laat zich
voelen in de service die de leden voor
hun contributie krijgen. Zo moeten
ze voortaan betalen voor diensten als
belangenbehartiging. Zonder het
Vion-fiasco waren er de komende ja
ren bovendien vele miljoenen extra
geweest om te investeren in - bijvoor
beeld - duurzame initiatieven van le
den.
In het donkerste scenario vormen de
problemen bij Vion een bedreiging
voor de hele varkenshouderij. Moch
ten grote klanten als Albert Heijn en
Jumbo het vertrouwen in hun leveran
cier verliezen en besluiten hun vlees
voortaan uit Duitsland te halen, dan
zijn de gevolgen volgens de oud-
Vion-commissaris niet te overzien.
„Dat zou het einde betekenen van de
Nederlandse varkenshouderij. Het is
geen optie om al die levende varkens
naar Duitsland te exporteren, alleen
al vanwege het risico van dierziektes.
Als het zo ver komt, houdt het op."
Ook varkenshouder Donkers van de
NW benadrukt het belang van een
grote vleesverwerker in Nederland.
„Het is voor de hele sector belangrijk
dat er een sterke afzetorganisatie staat
die bij supermarkten goede prijzen
kan afdwingen. We moeten niet af
hankelijk worden van een of twee gro
te slachterijen in Duitsland."
De ZLTO baalt van de problemen bij
Vion, van het geknakte imago van de
vleesverwerker en van de manier
waarop het bedrijf communiceert.
Door alle aantijgingen meteen af te
doen als incidenten, heeft het bedrijf
geloofwaardigheid verloren. Zo bleef
de 'fout' met 11.000 kilo als biologisch
gemerkt vlees onopgemerkt voor on
derzoeker Alders, terwijl de schuldige
medewerker ten tijde van het onder
zoek al geschorst thuis zat. Toch sprak
zowel Alders als Vion na de onthul
ling van Omroep Brabant direct weer
van 'een incident'. Het zit de ZLTO
niet lekker. Het Vion-debacle dwingt
zowel het vleesbedrijf als de boeren
bond zich te herbezinnen op hun toe
komst. „Dit is een periode van transi
tie", zegt Leseman. „De filosofie waar
mee we Vion destijds hebben opge
bouwd, is achterhaald. Is een klein be
drijf beter dan een internationale on
derneming met een miljardenomzet?
Wat heeft de toekomst? Zulke vragen
komen nu aan de orde."
Ondertussen troosten de boeren zich
in de wetenschap dat ze het verdamp
te Vion-kapitaal nooit in hun kontzak
hebben gehad. „Boeren zijn onderne
mers. Ze snappen dat het kapitaal
slechts op de balans stond", zegt de
ZLTO-woordvoerder. „Het was niet
meer dan papieren geld."
Het zit de ondernemers niet in hun
aard lang over het miljoenenverlies te
treuren. „Boeren ploegen", zegt een
Brabantse agrariër uit de achterban.
„Na een mislukte oogst halen we de
oude grond weg. Het doet even zeer.
Maar als dat gebeurd is, kijken we
weer uit over de nieuwe akker. Voor
uit naar volgend jaar."
ZATERDAG 21 DECEMBER 2013
spaas®»»
De varkensslachterij van Vion in Boxtel, foto Persbureau van Eijndhoven
ie-
if-
reageren?
W spectrum@depersdienst.nl
