Philips Research bestaat
in 2014 een eeuw. Mu
seum Boerhave wijdt
daar een expositie aan,
vol uitvindingen.
8 VERDIEPING
100 JAAR NATLAB
Philips kon van Eindhovense gloei
lampenfabriek uitgroeien tot suc
cesvolle multinational mede dank
zij een legertje Willie Wortels.
Hun Natuurkundig Laboratorium
werd wereldberoemd.
Henk van Houten, directeur van
Philips Research, opent vandaag in Museum
Boerhaave in Leiden de tentoonstelling 100 jaar
uitvindingen, Made by Philips Research. Aanlei
ding is het eeuwfeest van wat tegenwoordig Phi
lips Research heet maar in 1914 in Eindhoven
van start ging als Natuurkundig Laboratorium
of kortweg NatLab. Van Houten ontvangt bij de
opening tevens het eerste exemplaar van het
boek Philips Research, 100 jaar uitvindingen die er
toe doen.
Als één wetenschapper van het wereldvermaar
de NatLab van Philips het had verdiend de No
belprijs te krijgen dan was het wel Jan Hendrik
de Boer voor zijn materialenonderzoek in de ja
ren '20 van de vorige eeuw, zo meent conserva
tor Ad Maas van Museum Boerhaave. Zijn op
merking is typerend voor het concern; Philips is
niet de uitvinder van de gloeilamp, het röntgen-
apparaat, de radio of de tv, maar het heeft wél
beslissende bijdragen geleverd aan de ontwikke
ling ervan. Vanuit wetenschappelijk oogpunt is
het materialenonderzoek eigenlijk spectaculair
der dan de veel bekendere toepassingen ervan
in luidsprekers of flitslampjes. Overigens zijn de
resultaten van De Boers onderzoek later toege
past in kerncentrales. „Maar toen was het patent
al verlopen", weet Maas.
De Boer is een van de vijf wetenschappers waar
mee het museum de onderzoekers van het Nat
Lab een gezicht geeft.
Maas: „Daarnaast geven we inzicht in de resulta
ten van het fundamenteel onderzoek en laten
we zien wat de invloed daarvan is op het dage
lijks leven. We willen de technologie als het wa
re invoelbaar maken."
De befaamde röntgenonderzoeker Albert Bou
wers wordt door' Maas omschreven als een
'grand seigneur' die er een eigen secretaresse op
nahield. Een luxe die zelfs niet was weggelegd
voor Gilles Holst als baas van het NatLab.
Erik de Vries was geen groot uitvinder. Maar hij
deed wel baanbrekend werk als televisie-pio
nier. Else Kooi is de grote man achter Locos, een
van de 'kroonpatenten' uit de periode na de
Tweede Wereldoorlog. Locos is een methode
voor de productie van geïntegreerde schakelin
gen (chips) die nog altijd wordt gebruikt.
Jettie Hoonhout - vrouw en psycholoog - staat
model voor de moderne onderzoeker, die veel
meer in teamverband werkt. „Het is typerend
voor nu dat vanaf het begin ook mensweten-
schappers worden betrokken bij het innovatie
proces", zegt Maas.
De tentoonstelling is ook een beetje een parade
van technische vindingen uit de Philips-keuken.
Helaas is de ruimte - drie bescheiden zalen - te
beperkt om ook maar enigszins in de buurt te
komen van alles wat honderd jaar Philips Re
search heeft voortgebracht. Zo is er slechts een
schaalmodel te zien van een moderne MRI-scan-
ner en is er geen plaats voor bijvoorbeeld de
elektronenmicroscoop EM100, die het museum
nota bene zeifin de collectie heeft.
Museum Boerhaave heeft een selectie gemaakt
door Chris Paulussen
Philips maakte al in 1928 een spaarlamp, foto Philips jh
