'De huisarts kon er
niet van slapen'
I
Levenseindekliniek krijgt
zeventig verzoeken per maand
VERDIEPING 9
Zonder de Levenseindekli
niek had 'opi' misschien
nog jaren onnodig moeten
lijden. Dat schreef José van
Kalleveen uit Arnhem afge
lopen woensdag, een dag na de dood
van 'opi', haar vader, op haar Facebook-
pagina.
Harry Hesseling stierfin zijn kamer in
het Arnhemse zorgcentrum De Paas-
berg. In het bijzijn van de familieleden
die hem het meest na stonden. Het
was euthanasie, uitgevoerd door dok
ter Sjef Boesten van de Levenseindekli
niek.
Hesseling wilde dood. Die wens sprak
hij regelmatig uit. Al jaren. Dochter
José: „We gingen daar tot voor kort
niet echt in mee. Ik zei dan vaak: 'Je
kunt nog lang genoeg dood zijn' en
dan begonnen we over een ander on
derwerp. We hebben het niet serieus
genoeg genomen, denk ik."
De laatste jaren ging het hard achter
uit. De fysieke ongemakken stapelden
zich op. In de afgelopen zomer kwam
hij in het Arnhemse zorgcentrum te
recht. „Hij heeft zeker geprobeerd er
wat van te maken, maar hij werd
steeds eenzamer en kwam zijn kamer
bijna niet meer uit."
Een groot contrast met een paar jaar ge
leden. Toen reisde hij vrijwel elke za
terdag vanuit Arnhem met de trein
naar Den Bosch, waar hij een Bossche
bol at. En vervolgens met de trein naar
Utrecht om een visje te eten. Hij kon,
als oud-NS'er, vrij reizen en maakte
daarvan graag gebruik, ook op andere
dagen.
José van Kalleveen denkt dat het zwa
re leven dat haar vader achter de rug
heeft, hem ook parten speelde. Hij had
een 'rotjeugd' en verloor twee levens
partners. Ook worstelde hij met oor
logstrauma's. Hij wilde er niet over
spreken.
Fysieke en psychische klachten zorg
den voor ondraaglijk lijden. „Aan de
buitenkant zag je er niks van. Hij hield
zijn gevoelens verborgen. Hij was lie
ver voor iedereen de opgewekte en ge
zellige man. De laatste weken hebben
we veel gepraat. Hij vertelde dat hij
tien jaar geleden al een keer langs de
Rijn liep met de bedoeling erin te
springen."
Aan de dood van Harry Hesseling gin
gen voor de familie zware weken voor
af. De bedoeling was dat zijn huisarts,
over wie de familie zeer lovend was,
de euthanasie zou doen. Een maand ge
leden werd het traject in gang gezet en
kwam de huisarts tot de conclusie dat
op basis van de Euthanasiewet aan de
uitdrukkelijke wens van Hesseling vol
daan zou kunnen worden. Maar de
huisarts kon het emotioneel toch niet
aan. „Ze heeft er niet van kunnen sla
pen", zegt Van Kalleveen. „Het is een
jonge huisarts met nog maar weinig er
varing."
Van Kalleveen zegt weliswaar begrip
te hebben voor de huisarts, maar voel
de zich ook in de steek gelaten. „Ze
zou het doen, maar deed het toch
niet." De huisarts zette de familie wel
op het spoor van de Levenseindekli
niek.
„Als aan alle voorwaarden is voldaan
en de huisarts kan of wil geen euthana
sie toepassen, dan doen wij het", zegt
Boesten. Hij is drie dagen per week
huisarts in het Brabantse Mill en daar
naast als euthanasiearts werkzaam
voor de in Den Haag gevestigde Le
venseindekliniek.
Huisartsen die het niet kunnen of wil
len, verwijt hij niets. Van zwakte wil
hij evenmin spreken. „Het gebeurt ge
woon. Artsen komen zichzelf dan te
gen." Wel betreurt hij het dat weige
ring van een huisarts soms tot een
hoog oplopend conflict leidt - ook in
dit geval. En tot onzekerheid en vertra
ging, die er in dergelijke omstandighe
den behoorlijk in kan hakken.
Boesten maakte dankbaar gebruik van
het voorwerk dat de huisarts had ge
daan en voerde nog een paar intensie
ve gesprekken met Hesseling, in het
bijzijn van familieleden.
„Je hoort dat er lang over een euthana
sieverzoek is nagedacht. En dat er door
de familie veel over gesproken is. En je
ziet het uitzichtloze lijden, waarvan je
weet dat het alleen maar erger wordt.
Dan respecteer je die wens. Als de con
sulterend arts vervolgens oordeelt dat
aan alle zorgvuldigheidseisen is vol
daan, dan kan ik naar eer en geweten
euthanasie toepassen."
José van Kalleveen zou wel van de da
ken willen schreeuwen dat er een Le
venseindekliniek bestaat. „Als je huis
arts het niet wil of kan, hoeft een ver
zoek tot euthanasie dankzij die kliniek
niet tot een lijdensweg te leiden."
De Levenseindekliniek werd opgericht
in maart 2012. De in Den Haag gevestig
de medische instelling is er voor men
sen met een euthanasieverzoek dat
aan de zorgvuldigheidseisen van de
Euthanasiewet voldoet, maar van wie
de arts geen euthanasie of hulp bij zelf
doding kan of wil geven. Het is geen
kliniek in de gebruikelijke zin van het
woord, want er wordt niet behandeld.
De Levenseindekliniek heeft ambulan
te teams (een arts en een verpleegkun
dige) die de euthanasie uitvoeren op
de locatie die door de euthanasievra-
ger wordt gewenst. Er zijn nu dertig
teams. Uitbreiding is nodig om de
wachttijd te verkorten.
Bij de Levenseindekliniek komen iede
re maand zo'n zeventig verzoeken tot
euthanasie binnen. Nog geen kwart
daarvan wordt gehonoreerd. Het groot
ste deel voldoet niet aan de criteria.
Ook zijn er verzoekers die zich terug
trekken. De Levenseindekliniek heeft
in de ruim anderhalfjaar van haar be
staan ruim tweehonderd keer bemid
deld bij euthanasie. In iets meer dan
de helft van de gevallen werd de eutha
nasie uitgevoerd door een van de
teams. Het andere deel door huis- of
verpleeghuisartsen. De Levenseindekli
niek geeft er de voorkeur aan dat de
euthanasie wordt uitgevoerd door de
eigen arts van de verzoeker.
Een woordvoerder laat desgevraagd
weten dat vrijwel alle verzekeraars de
diensten van de Levenseindekliniek
vergoeden of dat binnenkort doen.
slapen en overlijden." Sommige familiele
den pakken elkaar stevig vast. De dood is
ineens heel dichtbij.
Een voor een nemen ze afscheid. De mees
ten met een kus op het hoofd, sommigen
met een omhelzing. De droefheid staat op
de gezichten te lezen.
„Dan gaat-ie nou lopen", zegt de dokter,
doelend op de vloeistof die het slaapmid
del bevat. „U valt zo in een diepe slaap."
„Dankuwel dokter!", zegt Harry. Zijn laat
ste woorden.
Een kleinzoon laat We'll meet again, een
van opa's lievelingsnummers, luid door de
kamer klinken. Nadat de dokter het twee
de middel heeft toegediend, lijkt zijn lijf
nog even tegen te stribbelen. Voor de fami
lie een minder prettig moment, maar vol
gens de dokter onvermijdelijk.
Tien over half een, een half uur nadat dok
ter Sjef Boesten binnenkwam, is Harry
overleden.
Terwijl de familie rondom het bed huilt en
rouwt, belt Boesten op het balkon de ge
meentelijk lijkschouwer.
ZORGVULDIGHEIDSEISEN
EUTHANASIEWET
ZATERDAG 14 DECEMBER 2013
De arts is ervan overtuigd dat de
vraag van de patiënt om euthanasie
vrijwillig en weloverwogen is.
Er is sprake van uitzichtloos en on
draaglijk lijden van de patiënt
De arts heeft de patiënt geïnfor
meerd over zijn situatie en zijn
vooruitzichten.
De arts is met de patiënt tot de con
clusie gekomen dat er voor de pa
tiënt geen redelijke andere oplos
sing is.
De arts heeft ten minste één ande
re onafhankelijke arts geraad
pleegd, die de patiënt heeft gezien.
Deze arts heeft schriftelijk zijn oor
deel gegeven over de situatie, op
basis van de zorgvuldigheidseisen.
De arts heeft de levensbeëindiging
medisch zorgvuldig uitgevoerd.
