Russische jas
JL-
SPECTRUM 13
standplaats Cambodja
Ate Hoekstra
i6 Uit de hele wereld
verhuizen mensen nu
weer naar New York
stad draait om vastgoed. In elk ge
sprek komt naar voren dat mensen er
gens moeten willen werken en wo
nen. Vanuit de hele wereld verhuizen
mensen hier naartoe. Dat was in de ja
ren tachtig en negentig wel anders."
De geboren New Yorker Gladstone
schetst de treurige geschiedenis van
het 'cracktijdperk', waarin het aantal
moorden omhoog schoot en sommige
buurten onbegaanbaar waren door
het geweld van de drugsbendes. „Er
werd toen veel geld verdiend op Wall
Street", zegt Gladstone. „Maar na het
werk gingen bankiers direct terug
naar Midtown, waar het veilig was. In
het enorme gebied tussen Downtown
en Midtown spookte het 's avonds."
Nu zijn de in dat gebied gelegen Lo
wer East Side en Soho de hipste uit
gaansgebieden van Manhattan. Zelfs
in Bowery, waar Valdez en honder
den andere daklozen elke dag soep ko
men eten, bruist het. In het Bowery
Hotel, een paar panden van de gaar
keuken vandaan, is geen kamer onder
de 500 dollar te boeken. Een paar deu
ren verder werd onlangs een apparte
ment verkocht voor 6 miljoen dollar.
Valdez heeft een grote koffie besteld
en een chocolademuffin. Hij pakt een
van zijn telefoons - hij heeft er drie -
om een klant te woord te staan. Hij is
niet bang opv straat, zegt hij als hij een
deal heeft afgerond. Ook niet als hij
aan het handelen is. Maar slapen in de
daklozenopvang vindt hij eng. „Ze ste
len daar werkelijk alles. Ik ben ook
kapper en had na mijn ontslag als kok
dat beroep weer opgepakt. Ik had een
tas met daarin mijn gereedschappen:
scharen, borstels, föhn, dat soort din
gen. Die is helaas gejat in de opvang."
Veel van de ellende wijt Valdez aan
burgemeester Bloomberg. „Hij heeft
de arme mensen de stad uitgejaagd.
Ik ben geboren in Harlem. Dat was
vroeger een gezellige buurt waar veel
families woonden. Het was altijd feest
op straat en de mensen kenden el
kaar." Maar Bloomberg - met een ge
schat privévermogen van 31 miljard
dollar - heeft volgens Valdez de wet
ten voor vastgoedontwikkeling zo ver-
Michael Bloomberg
heeft de arme mensen
de stad uitgejaagd
soepeld dat zijn rijke vriendjes daar
nieuwe appartementencomplexen
konden bouwen. Voor de armen is al
leen nog plaats in de buitenwijken.
Hij vertelt hoe ontwikkelaars veel van
zijn vroegere buren hebben uitge
kocht. „Kwamen ze met 20.000 dollar
cash langs, als je maar verhuisde. Huis
na huis hetzelfde trucje. Als je een
stel jonge kinderen hebt, pak je dat
geld. Nu is de sociale cohesie weg. De
historische lijnen tussen mensen zijn
uitgegumd."
Het is een veelgehoord verwijt. Onder
burgemeester Bloomberg is 20 pro
cent van de stad opnieuw ingericht,
zeg maar herontwikkeld. Nog nooit in
de geschiedenis van de stad is zo'n
groot gebied in zo'n korte tijd her
bouwd. Bloomberg, zo zeggen zijn cri
tici, zou de stad aantrekkelijker heb
ben gemaakt voor bouwers, bankiers
en buitenlandse miljardairs. Maar wel
ten koste van de gewone New Yorker.
Er zijn genoeg cijfers te vinden om
dit te onderbouwen. New York is na
Tokio de stad met de meeste miljo
nairs ter wereld: 389.000. Als het gaat
om miljardairs, staat New York met
70 net boven Moskou op de eerste
plaats. Tegelijkertijd leeft volgens het
Amerikaanse ministerie van Economi
sche Zaken 21,5 procent van de New
Yorkers onder de armoedegrens van
23.550 dollar per jaar voor een gezin.
Maar kunnen we dat Bloomberg ver
wijten? Zijn opvolger Bill de Blasio
deed het en won de recente burge
meestersverkiezingen met zijn ver
haal over twee steden, rijk en arm
New York. Maar het ligt, uiteraard, ge
nuanceerder.
Het is inmiddels een uur of vijf's mid
dags. Aan de andere kant van de East
River ligt Williamsburg, een voormali
ge arbeiderswijk waar vroeger vooral
chassidische joden en Polen woon
den. Die zijn er nog steeds, maar wor
den steeds verder de buurt uitgedre
ven door hipsters en yuppen die de
dure appartementen aan de East Ri
ver bevolken.
Joan Byron geniet er in de middagzon
op een bankje van het schitterende
uitzicht op Manhattan. Ze werkt voor
het Pratt Center for Community Deve
lopment, een non-profit organisatie
die 'streeft naar een duurzaam New
York'. Volgens Byron is het vooral aan
Bloomberg te danken dat de stad zich
zo goed hersteld heeft van de aansla
gen op het World Trade Center en
van de recente recessie. „Kijk eens
naar Detroit, die stad is failliet omdat
er niet werd ingegrepen. Bloomberg
had in de gaten dat industrieterreinen
moesten worden omgebouwd. Vast
goed ontwikkelen is als het printen
van geld. Je verkoopt land en kunt
vastgoedbelasting innen. En geld had
den we de laatste jaren hard nodig."
Volgens Byron heeft Bloomberg New
York ecologisch en economisch ont
wikkeld. Ze geeft toe dat hij daarbij
misschien wel wat is doorgeschoten
en dat hij de belangen van de minder
bedeelden soms over het hoofd heeft
gezien. „Hij heerste soms als een
soort dictator over de stad met als
motto: als je een omelet wilt maken,
moet je eieren breken."
Nu de ergste crisis achter ons lijkt, is
het volgens Byron tijd voor een meer
sociale aanpak. „Hopelijk richt De Bla
sio zich ietsje minder op de obsceen
rijken. En komt hij zijn beloften over
betaalbare woningen voor de gewone
New Yorkers na. Als hij daarnaast de
geldmachine van Bloomberg draaien
de houdt, blijft New York nog heel
lang 'the greatest city in the world'.
k denk niet dat we voor half negen moe-
ten vertrekken", zegt gids Kech. „Dan is
het namelijk nog veel te koud. Misschien
niet voor Europeanen, maar wel voor
mij als Cambodjaan."
Kou in Cambodja. Het klinkt onwerkelijk in een
land waar de gemiddelde temperatuur rond de
30 graden ligt. Maar in Mondulkiri, een bergachtige
provincie in het oosten van het land, is het volgens
de lokale bevólking de bikkelharde werkelijkheid.
Hier daalt de temperatuur in de wintermaanden tot
onder de 18 graden. Voor de Cambodjanen is dat
koud. Helemaal tijdens die uitzonderlijke nachten
dat de temperatuur onder de 10 graden duikt. Hoe
wel ik ondanks mijn Friese wortels geen liefhebber
ben van ijzige winters, blijft het me verwonderen
dat Cambodjanen klagen over kou.
Komt de temperatuur in Phnom
Penh op een dag niet boven de 24 gra
den, dan gaan de jassen aan en doet
de overheid een weerswaarschu-
wing uit. Zelf loop ik dan in een
T-shirt met korte mouwen door de
stad, genietend van de paar relatief
koele maanden die dit land kent en
wetend dat de temperatuur in het
voorjaar richting de 40 graden gaat.
In de toekomst zou dat echter best
eens kunnen veranderen. Weten
schappers noemen Cambodja name
lijk één van de tien meest kwetsbare landen voor
klimaatverandering. De hete maanden worden de
komende dertig jaar nog heter, de moessonregens
extremer en daarmee ook de overstromingen. Een
onheilspellende boodschap voor de miljoenen <-
straatarme Cambodjanen die voor hun levensonder
houd afhankelijk zijn van rijstbouw en visserij.
Grote delen van het land merkten dit jaar al dat de
overstromingen aanzienlijk extremer waren dan in
20x2. Ruim 160 mensen kwamen de afgelopen maan
den om toen de rivieren buiten hun oevers traden,
meer dan 113.000 hectare aan rijstvelden ging verlo
ren. In 2040 zal het allemaal nog erger zijn met lan
gere, droge periodes en meer buitensporige regen
val, voorspellen wetenschappers. Om nog maar te
zwijgen over de situatie in 2090. Mijn Cambodjaan-
se vrienden lijken zich vooralsnog geen zorgen te
maken. Een vriendin is zo dol op regen dat ze stee
vast zonder regenjas op de brommer stapt als de he
melsluizen openstaan. Een bevriende taxichauffeur
heeft in jaren niet zo'n goede rijstoogst gehad als dit
jaar. „Genoeg om met de hele familie een jaar lang
van te eten", vertelde hij met een trotse glimlach.
Gids Kech zou er geen bezwaar tegen hebben als de
temperatuur in het bergachtige oosten een paar gra
den hoger ligt. Tijdens mijn bezoek aan Mondulkiri
vertrouwde hij me toe een Russische jas te hebben
voor de dagen dat het écht koud is in de bergen. In
gedachten zag ik de kleine Cambodjaan al voor me,
met een dikke, overmaatse jas, donkergroen van
kleur en met een grijze bontkraag. Ik dacht het in
de bergen af te kunnen met korte mouwen. Het
bleek een vergissing. Twee dagen later werd ik ake-
lig verkouden wakker. Vooralsnog is er dus nog
geen sprake van opwarming en voor Kech hoop ik
bovendien dat hij zijn Russische jas nog veel jaren
nodig heeft.
ZATERDAG 14 DECEMBER 2013
V
Meivin Valdez
Robert Gladstone
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
Foto hierboven: Een dakloze vrouw krijgt cakejes in de gaarkeuken van The Bowery.
Grote foto links: Burgemeester Michael Bloomberg tijdens een bijeenkomst over de toekomst van New York. foto's Getty Images
