ii
II
II
II
'Parallel met Mozes'
'De hoop op
verbetering deed
me terugkeren'
66 Blanken en
zwarten gaan
gemoedelijker met
elkaar om, maar
men is er nog niet
ZEELAND 27
Uli-
Peter Broere woonde de eerste elf jaar
van zijn leven in Pretoria en heeft
nog altijd speciale gevoelens bij het
land Zuid-Afrika. „Maar ik ben niet
'meer zo goed op de hoogte van de situatie
daar", vertelt hij. „Er is in de loop der tijd - ik
ben al sinds 1978 terug - toch wat afstand ont
staan. Tegen Nelson Mandela kijk ik dan ook
niet met meer bewondering aan dan anderen
in Nederland, denk ik."
Wel heeft Broere de laatste tijd over Mandela
nagedacht. Niet als oud-inwoner van
Zuid-Afrika, maar als predikant. De voorgan
ger van de Ichthuskerk in Tholen ziet parallel
len met het bijbelfiguur Mozes. „Die stond
ook in het middelste deel van zijn leven op
non-actief. En vanaf zijn tachtigste - hij leefde
driemaal veertig jaar - begon hij zijn volk te
verlossen van de slavernij", doceert hij. „Het le
ven van Mandela sluit niet helemaal aan op
dat van Mozes, maar ook hij zorgde voor een
verlossing nadat hij in het middelste gedeelte
van zijn leven gevangen had gezeten."
Het viel Broere op dat afgelopen week in
Zuid-Afrika ook de vergelijking werd gemaakt
tussen Mandela en Mozes. Onder meer tijdens
de herdenkingsdienst in Johannesburg. De pre
dikant heeft de parallel nog niet gebruikt in
één van zijn diensten, maar overwoog het al
wel. „Misschien gebruik ik 'm alsnog."
Morgen zal hij nog wel proberen iets van de
begrafenis mee te pikken, na zijn reguliere
werkzaamheden op zondag. „Wat ik in elk ge
val mooi vind om deze week te zien", zo zegt
hij, „is de typisch Afrikaanse manier van om
gaan met een overledene. Daar wordt gedanst
en het leven gevierd. Zo laten de mensen zien
dat ze Mandela dankbaar zijn."
Tegen Mandela
kijk ik niet met
meer bewondering
aan dan anderen in
Nederland, denk ik
Kort nadat Nelson Man
dela in 1994 president
van Zuid-Afrika werd,
keerde Herbert Jan van
der Waal voor drie jaar terug naar
het land waarin hij opgroeide.
„Ik had de hoop dat het land zou
veranderen en dat wilde ik mee
maken", vertelt de nu 46-jarige
Middelburger. „Ik dacht dat Man
dela de maatschappelijke proble
men zou oplossen. Dat hij iets
zou doen aan de grote verschillen
tussen arm en rijk. Maar het is
hem niet gelukt. Helaas. Je kunt
zeggen dat hij de harten van de
mensen heeft veranderd, maar
niet de inhoud van hun porte
monnee."
Van der Waal is geboren in Neder
land en heeft een Nederlands pas
poort, maar hij ziet zichzelf als
Zuid-Afrikaan. In 1968, in het jaar
na zijn geboorte, emigreerde hij
met zijn ouders naar Vishoek, een
dorp veertig kilometer onder
Kaapstad. Dertien jaar later keer
den ze terug naar Nederland.
„Sindsdien ben ik er nog heel veel
geweest. Ik voel me ook Zuid-Afri
kaan. Als ik aan Mandela denk,
komt dan ook het pattriotisme in
me op. Ik vond hem een fantas
tische man. En ik snap ook heel
goed dat hij de problemen in zijn
presidentschap niet opgelost
kreeg. Daarvoor waren ze te
groot. Ik zie wel dat het nu steeds
beter gaat. Blanken en zwarten
gaan gemoedelijker met elkaar
om, maar men is er nog lang niet.
Er is nog steeds heel veel armoe.
Van een eerlijke verdeling is nog
steeds geen sprake."
Van der Waal kwam in zijn vroe
ge jeugd niet al te veel in aanra-
8
king met de apartheid, vertelt hij.
„Wat ik me nog herinner, zijn de
officiële regels die er toen waren.
Dat je aparte ingangen had voor
blanken en zwarten, bijvoorbeeld
bij de bank. En dat zwarten in de
bus ergens anders moesten gaan
zitten. Maar dat Mandela niet
eens zo ver van ons vandaan op
Robbeneiland zat, tja, daar kreeg
je niet zo veel van mee."
Eenmaal in Nederland ging de
Middelburger de ontwikkelingen
in Zuid-Afrika nauwlettender vol
gen en kreeg hij een beter beeld
van de situatie daar. Hij bleef fre
quent teruggaan en vestigde zich
er zelfs weer in 1995. „De hoop en
de ondernemerszin dreven me."
In hetzelfde jaar zorgde Mandela,
zo zegt Van der Waal, voor een
„uniek omslagpunt voor Zuid-
Afrika". Tijdens het wereldkampi
oenschap rugby, dat in Zuid-Afri
ka werd gehouden, verbond de
president de blanken en de zwar
ten. „Wat Mandela na 27 jaar ge
vangenschap had kunnen doen, is
de blanken terugpakken", vertelt
de Middelburger. „Maar in plaats
daarvan was hij vergevingsgezind
en betrok hij hen bij alles."
Rugby, de sport die Van der Waal
ook beoefende, was toen nog echt
voor blanken. Maar Mandela ging
bij het WK naar de wedstrijden
toe, sprak het nationale team vlak
voor de finale (die gewonnen
werd) in de kleedkamer toe en
reikte na afloop de beker uit aan
aanvoerder Pienaar. En dat gehuld
in het bij zwarten omstreden
tenue van de 'springboks'. „Later
is daar nog een film over ge
maakt, Invictus. Heel indrukwek
kend."
EP
cp ZATERDAG 14 DECEMBER 2013
Zuid-Afrika blijft
I Herbert Jan van der Waal zag Nelson Mandela blanken en zwarten met elkaar verbinden, foto Ruben Oreel
Peter Broere
Herbert Jan van der Waal
