Werkmieren tussen
de luxepaardjes
VERDIEPING 9
Niet iedere week met je
kop op tv, toch succesvol
in de Tweede Kamer.
Over het vergeten am
bacht van de parlementa
riër als medewetgever.
De eenmanszaak van een Tweede
Kamerlid lijkt soms vooral de fir
ma Roeptoeter. Zet de tv aan of
kijk op Twitter'en zie verbijs
terde, kwade en alerte volksverte
genwoordigers met een lumineus idee of
boeiende boodschap. Zij horen bij het clubje
van circa dertig a veertig Tweede Kamerleden
die je 'bekend' zou kunnen noemen. Die pro
minenten staan bovenaan in de contactenlijs-
ten van tv-redacties of krantenjournalisten.
Want: ze hebben altijd wel een pakkende quo
te of een puik plan paraat. Dikke kans ook dat
een van de leden van deze 'club-van-dertig'
een dezer dagen tot 'politiek talent' of'politi
cus van het jaar' gebombardeerd wordt in een
van de verkiezingen. Bekend maakt bemind.
Maar naast deze luxepaardjes telt de Tweede
Kamer nog dik 110 andere leden. Dat zijn soms
backbenchers waar nog nooit iemand van ge
hoord heeft, maar er blijken ook opvallend
veel noeste werkers en effectieve politici bij te
zitten die het hoogste scoren bij een onderbe
licht aspect van het ambacht: het aanpassen en
bijsturen van kabinetsbeleid via amendemen
ten en moties.
Iemand kan bij Pauw Witteman nog zo hard
roepen dat het afgelopen moet zijn met fraude
in de zorg, het gegraai in de bankensector of
willekeurig elke andere misstand - er kan pas
echt iets aan gedaan worden als die oproep ge
steund wordt door een Kamermeerderheid.
Daarvoor moet de parlementariër flink aan de
bak. Er zijn twee instrumenten om invloed uit
te oefenen op wetten en beleid: het amende
ment en de motie. Met een aangenomen amen
dement wordt een wetsvoorstel meteen aange
past. Simpel voorbeeld: het kabinet wil een
nieuwe wet voor de maximering van bankiers
bonussen, op bijvoorbeeld 20 procent van het
vaste salaris. Dan kan een Kamerlid per amen
dement voorstellen dit maximum bij te stellen
naar 15 procent. Als hier een meerderheid voor
is, wordt het direct wet.
Een motie is minder direct en heeft dus min
der gewicht. Met een motie wordt de regering
opgeroepen ergens werk van te maken. Voor
beeld: een motie die de regering oproept te kij
ken of in de toekomst ook 140 kilometer per
uur gereden kan worden op de snelweg.
„Na een motie moet je er soms nog jarenlang
bovenop zitten om te kijken of er wat mee ge
daan wordt, terwijl een amendement meteen
iets verandert. Dat is echt een sluitstuk", zegt
CDA-Kamerlid Hanke Bruins Slot. De juriste
en oud-beroepsmilitair zit sinds 2010 in de Ka
mer en blijkt bedreven in het vergaren van
meerderheden voor haar amendementen: ze
ven van de tien haalden de eindstreep. Een
mooi aantal voor iemand van een oppositiepar
tij die niet kan bogen op de bijna automatische
steun van een regeringspartner. Zo kreeg
Bruins Slot het afgelopen jaar voor elkaar dat
er onafhankelijke klachtenfunctionarissen in
de zorg komen en dat er bij verplichte zorg re
kening gehouden wordt met de thuissituatie
van de cliënt. „Het is mooi als je in de opposi
tie toch je verkiezingsprogramma kunt uitvoe
ren." Het feit dat Bruins Slot - net als Ka
mer-kampioen Van der Staaij - jurist is, helpt.
„Ik heb geleerd hoe ik een wet moet lezen."
Het opstellen van een amendement is geen
makkie. Het is taaie juridische kost: alles moet
kloppen.
Toch zegt het turven van amendementen en
moties niet alles over de effectiviteit van een
parlementariër, waarschuwt Simon Otjes van
het Documentatiecentrum Nederlandse Poli
tieke Partijen in Groningen. Ten eerste: vooral
oppositieleden maken gebruik van de parle
mentaire gereedschapskist. Coalitie-politici
scharen zich eerder achter de minister. En dan
hebben oppositieleden uit het politieke mid
den het ook nog eens makkelijker om een voor
stel aangenomen te krijgen dan zij die op de
flanken bivakkeren. SP'ers en PW'ers zien
veel voorstellen in de prullenbak belanden.
Otjes: „Er zijn Kamerleden die het kabinetsbe
leid met vele moties een klein beetje weten bij
te stellen, terwijl een andere met één enkel
amendement het kabinet tot een radicale
koerswijziging dwingt."
Dat zal een schrale troost zijn voor SP-Kamer-
lid Renske Leijten. Wie de score bekijkt van de
zorgwoordvoerster krijgt haast medelijden.
Leijten diende sinds 1 januari dit jaar maar
liefst 34 amendementen (een recordaantal) en
67 moties in. Het teleurstellende resultaat van
dit schot hagel: slechts één amendement en
twee moties werden aangenomen. De rest van
de voorstellen is weggestemd. Om moedeloos
van te worden. Maar Leijten blijft onvermin
derd gemotiveerd. „Het hoort bij mijn werk."
Dat de amendementen van de SP door ministe
ries soms als 'destructief (want haaks op het
kabinetsvoorstel) worden bestempeld is voor
de socialisten een compliment. „Op het gebied
van de zorg staat onze visie diametraal tegen
over dat van dit kabinet. Zij willen meer
markt, wij minder." Dat een SP-voorstel het
niet haalt is geen verrassing. „Maar ik wil alles
geprobeerd hebben om een plan aan te passen.
En een amendement of motie dien je niet al
leen in om scherp te laten zien wat de SP wil,
maar ook omdat zelfs een verworpen amende
ment aanleiding kan zijn voor het kabinet om
dingen aan te passen. Je zet wel iets op de poli
tieke agenda."
D66 stutten 'de meest geliefde oppositie
partijen' het kabinetsbeleid.
Die steun is niet gratis: de begroting werd
onlangs nog voor miljarden verspijkerd. En
daarbij krijgt de SGP ook op het oog kleine
zaken voor elkaar die voor de partij van gro
te waarde zijn: zo kwam er extra geld voor
tienermoeders en het uitstapprogramma
voor prostituees. „Qua invloed per Kamer
zetel scoren we uitermate goed", stelt Van
der Staaij tevreden vast.
Hij prijst zich gelukkig dat de tijd van
dichtgetimmerde regeerakkoorden en gega
randeerde meerderheden voorbij is. „Het
CDA gaf afgelopen jaar voortdurend de
boodschap af van 'reken niet op ons'. Dat
betekent dat de spoeling dun wordt. Voor
een kleine partij als de SGP liggen er daar
door veel meer kansen, zeker als je con
structief mee wilt doen."
Toch zijn er grenzen aan de samenwerking
met de kabinetspartijen. Van der Staaij
riep het kabinet eerder op 'niet te polarise
ren op geloofsthema's', waarmee hij sugge
reerde dat de SGP afhaakt als het kabinet
plannen ontvouwt voor een soepeler abor
tus- of euthanasiewetgeving. „Ik heb het
gevoel dat die boodschap goed begrepen
wordt", zegt de SGP-voorman. En dat is lo
gisch. „Mensen die je de hand toesteken,
schop je met minder plezier tegen de sche
nen."
Top vijf
Kamerleden
VRIJDAG 13 DECEMBER 2013
1
het stuur
nummer 2
Vera Bergkamp (D66)
amendementen
ingediend: 7
aangenomen: 5
moties ingediend: 39
aangenomen: 24
nummer 3
Loes Ypma (PvdA)
amendementen
ingediend: 6
aangenomen: 6
moties ingediend: 12
aangenomen: 8
nummer 4
Hanke Bruins Slot (CDA)
amendementen
ingediend: 10
aangenomen: 7
moties ingediend: 29
aangenomen: 13
nummer 5
Kees Verhoeven (D66)
amendementen
ingediend: 5
aangenomen: 5
moties ingediend: 34
aangenomen: 13
nummer 1
Kees van der Staaij (SGP)
amendementen
ingediend: 8
aangenomen: 7
moties ingediend: 28
aangenomen: 21
